ام فروه مادر امام صادق (ع)

فـاطمه دختر قاسم بن محمدبن ابى بکر و فرزند اسما دختر عبدالرحمن بن ابى بکر که با کنیه ام فـروه شهرت داشته ، مادر امام جعفر صادق (ع ) وهمسر با فضیلت امام محمدباقر(ع ) بوده است ، و بهمین جهت امام صادق (ع ) فرموده است : ولدنى ابو بکر مرتین .
یعنى ابو بکر، از دو طریق سبب ولادت من گردیده است .
ام فروه ، مادر امام صادق (ع ) اضافه بر مقام بلند عرفان و تقوى و ارزشهاى عمیق اخلاقى و انسانى ، آنـطـور کـه کلینى و مامقانى و برقى نوشته اند: وى به عنوان بانوى صحابى و راوى حدیث هم ، از فرزند عالیمقام خویش ، امام ششم معرفى شده است .
این بانوى بلند مقام ، مادر امام و همسر امام است ، و آنطور که از مسعودى روایت شده ، وى از تمام بانوان عصر خویش ، در مقام تقوى و پرهیزکارى سرآمد و ممتاز بوده است .
از نـظـر اصالت خانوادگى نیز، پدر او قاسم بن محمد هم پسر خاله و هم از اصحاب معتبر و مورد اعتماد على بن الحسین ، امام زین العابدین (ع )مى باشد.
امـام صادق (ع ) در باره عظمت ایمان و مقام معنوى مادر خویش ام فروه فرموده است : کانت امى ممن آمنت واتقت ، واحصنت واللّه یحب المحسنین .
مادر من ، از جمله بانوانى است ، که با ایمان بوده ، پاکى و پرهیزگارى داشته ، درستى و نیکوکارى شیوه او بوده ، و خداوند متعال هم ، نیکوکاران رابسیار دوست مى دارد.
هـمـچـنـین امام صادق (ع ) از مادر خود روایت مى کند، که وى از همسر خود امام باقر(ع ) بازگو کـرده ، کـه آن حضرت فرموده است : من در هرشبانه روزهزار بار براى شیعیان گناهکار خود دعا مـى کـنـم ، و از درگـاه الـهـى بـراى آنان درخواست آمرزش مى نمایم ، زیرا ما در برابر مصایب و مشکلاتى که مشاهده مى کنیم ، صبر و شکیبایى را پیشه مى سازیم ، در حالى که عالم و آگاه به اجر و پـاداش الهى هستیم ، اما شیعیان ما، چنین علم و دانشى راندارند و فقط بخاطر پیروى و اطاعت از ما، براى حفظ عقیده و دیندارى خود، هرگونه سختى و مشق تى را تحمل مى نمایند!.
کلینى ، از عبدالاعلى روایت کرده : من ام فروه را در طواف خانه کعبه ، در حالى که چادر ساده اى بـه تـن پـیچیده بود مشاهده کردم ، وى در حالى که طواف خود را انجام مى داد، با دست چپ هم حـجـر الاسود را لمس کرد، اما این عمل مورد انتقاد و اعتراض مردى واقع شد، و او رفتار ام فروه رامـغـایر با سنت و احکام طواف تشخیص داد، اما ام فروه در حالى که از لحن اعتراض آمیز آن مرد فهمیده بود، وى از پیروان اهل بیت (ع ) نیست ، پاسخ ‌داد: انا لاغنیا عن علمک .
ماخانواده اى هستیم که ، از علم و دانش تو بى نیاز مى باشیم .
خلاصه ، ام فروه ، مادر امام صادق (ع ) که به عالم آل محمد(ص ) معروف بوده ، و همسر او باقرالعلوم نام داشته و پدر شوهر او هم یکى از دانشمندان و فقها هفتگانه مدینه بوده است ، و در خانواده علم و دانـش و بـیـنـش و فـضـیـلـت مـى زیسته ، مى بایست هم ، از علم و دانش دیگران بى نیاز باشد، ولمس حجر الاسود در حال طواف را خلاف و باطل کننده طواف نداند.
آرى ، از تـعـریفى که امام صادق (ع ) از مادر خود انجام داده ، چنانکه مامقانى هم مى گوید: دلالت روشـنـى بـر وثـاقـت و اعـتـبـار حـدیث ام فروه دارد، زیراآن امام مادر خود را با خصلت تقوى و پرهیزگارى و حسن عمل مورد ستایش قرار داده است .
در باره پدر ام فروه ، یعنى قاسم بن محمد هم گفته اند: وى یکى از فقهاى هفتگانه مدینه بوده ، از سـادات تـابـعین محسوب مى گردیده ، کسى به مقام اونمى رسیده ، حتى مالک بن انس هم او را مورد ستایش قرار داده ، و بالاخره محمد بن قاسم پدر ام فروه در سال ۱۰۱ هجرى ، در هفتاد و دو سالگى از دنیا رفته است .

منبع:زنان دانشمند و راوى حدیث