مناظره علی محمد باب در اصفهان با عالمان شیعه

مناظره علی محمد باب در موضوعات مختلف چندین بار با علمای شیعه انجام شده است. این مناظرات با خاطر این بوده است که سید علی محمد باب موسس فرقه بابیت ادعاهای عجیب و غریبی داشته است. او در آغاز ادعای مقام بابیت نموده به این معنا که او باب امام زمان (عج الله فرجه) است و سپس ادعای مهدویت و در ادامه ادعای نبوت و الوهیت نموده است.

مناظره علی محمد باب بر محورهای مختلف با علمای شیعه در چند جلسه انجام گرفته است. مناظره علی محمد باب اغلب بر سر ادعاهای علی محمد بوده و علمای شیعه از او دلیل خواسته که او نتوانسته دلیل ارائه بدهد و حتی در علم صرف و نحو هم چیزی نمی دانسته است.

اولین مناظره علی محمد باب در اصفهان انجام شده است هنگامی که سید علی محمد شیرازی از شیراز به اصفهان منتقل گردید طرفدارانش، مردم را به سوی باب دعوت می کردند و گروه زیادی بدون اینکه او را دیده باشد به او ایمان آوردند و بقیه مردم هم که منتظر امام زمان بودند مردد شدند!

معتمدالدوله حاکم اصفهان او را با احترام پذیرفت تا در حضور عالمان او را بیازماید. در این مناظره امام جمعه اصفهان میرزا سید محمد و آقا محمد مهدی پسر حاج ابراهیم کلباسی نیز حضور داشتند. ما به صورت مختصر مطالبی از این مناظره علی محمد باب را نقل می کنیم تا ثابت شود که در این مناظره مسئله صرف و نحو و امثال اینها مطرح نبوده است.

در ابتداء آقا محمد مهدی به علی محمد باب گفت: مسلمانان مسائل شرعیه را یا خود شان از روایات به دست می‌آورند یا از مجتهدی تقلید می کنند، تو از کدام دسته ای؟ باب گفت من از کسی تقلید نکرده ام و نیز کسی که به ظن خویش عمل کند حرام می ‌دانم.

آقا محمد مهدی گفت: امروز باب علم مسدود است پس تو بدون آنکه امام غایب را دیدار کنی در مسائل شرعی چگونه به یقین پیوسته ای که عمل کردن به ظن را حرام می‌ دانی؟

باب گفت: تو متعلم نقل و کودک ابوجاد هستی و من دارای مقام فؤادم؛ تو حق نداری از آنچه ندانی با من سخن گویی!

در اینجا محمد مهدی ساکت شد و میرزا حسن که در فنون حکمت قدرتی داشت از باب پرسید: هر که دارای مقام «فؤاد» باشد به همه چیز محیط است و چیزی از او غایب نماند، آیا تو که دارای مقام فؤادی چنین هستی؟

باب گفت: چنین است هرچه می خواهی بپرس.

میرزا حسن گفت: یکی از معجزات انبیاء و ائمه طی الارض است، بفرما که زمین در آن وقت چگونه طی می شود؟ …. و همچنین چگونه حضرت علی در یک شب و در یک زمان در چهل خانه مهمان شد؟و… .

باب در جواب گفت: می خواهی جواب معضلات را شفاها دهم یا بر صفحه رقم زنم؟ میرزا حسن گفت هر چه می خواهی بکن. پس باب قلم و صفحه ای به دست گرفته به نوشتن پرداخت… میرزا حسن نوشته های او را برداشت و نظاره کرد و گفت: در آن خطبه ای عنوان شده و حمد و ثنایی آورده و کلماتی چند مناجاتی نوشته و از آنچه ما جواب خواسته ایم چیزی ننوشته است.[۱]

سوالات ما

۱. سؤالی که در اینجا مطرح می شود این است که چرا علی محمد باب با اینکه ادعای بابیت داشته است در مناظره با این عالم شیعی حتی به اندازه یک انسان معمولی هم نتوانسته سخنی بگوید؟

۲. آیا این مناظره علی محمد باب دلیل بر بطلان ادعاهای او نیست و با وجود اینکه او نتوانسته پاسخ طرف مقابل خود را بدهد چگونه بهائیان او را به عنوان پیامبر و بشارت دهنده حسینعلی بهاء می پذیرند؟

۳. آیا اینکه علی محمد باب در این مناظره نتوانسته به صورت شفاهی پاسخ سوالات بگوید و به نوشتن پناه می برد دلیل بر بی سوادی و ضعف علمی او نیست؟

۴. آیا از این مناظره علی محمد باب به دست نمی آید که او چیزی برای گفتن نداشته و در نوشته خود هم به حمد و ثنا و مناجات پناه برده که هیچ ربطی به سوال ندارد؟

۵. چه چیزی باعث شده که او ادعاهایی بزرگی مانند بابیت و مهدویت و نبوت بکند که هیچ دلیلی هم نمی تواند بر این ادعاهای متناقض خود اقامه کند؟

نویسنده: حمیدالله رفیعی

پی نوشت ها

[۱] . یوسف فضایی، رک: تحقیق در تاریخ و عقاید شیخی گری، بابی گری، بهایی گری .. و کسروی گرایی، ص۹۱-۹۲، تهران، انتشارات کتاب، ۱۳۸۴ش.