دست و پای خداوند از عقاید راسخ فرقه وهابیت

دست و پای خداوند از اموری است که وهابیت به آن اعتقاد دارد.  اعتقاد به دست و پای خداوند از سوی ابن تیمیه و ابن قیم جوزی مطرح شده و وهابیان هم این عقیده را پذیرفته اند.

ابن تیمیه در کتاب منهاج السنه^[۱] و دیگر آثارش  به صراحت تمام می ­گوید خداوند دارای دو دست است که هرکدام از این دو دست کار مخصوص به خودشان را انجام می­ دهد و به کار همدیگر دخالت نمی کند. در این رابطه حدیثی نقل می ­کند و آن را صحیح می ­داند و در کتاب«دقایق التفسیر» می­ گوید: خداوند در روز قیامت دست خود را داخل آتش جهنم می ­کند و هرکه را بخواهد بیرون می ­آورد «… و انه یدخل فی النار یده حتی یخرج من اراده».^[۲]

ابن قیّم در «صواعق المرسله» می­گوید: خداوند آسمان را با یک دستش گرفته و زمین را با دست دیگرش گرفته است^[۳] و در جای دیگر می ­گوید خداوند سه چیز را مخصوصا با دست خودش خلق کرده است، یکی آدم و دیگری جنت فردوس و از سومی نام نبرده است.^[۴]

ابن تیمیه در کتاب منهاج السنه^[۵] و کتب دیگر و ابن قیم شاگردش در «حادی الارواح»^[۶] می­ گوید خداوند دارای پا است، به این بیان که در روز قیامت جهنم پر نمی ­شود و مرتب از خداوند می­ خواهد که چیزی در آن بریزد، خداوند هرچه از انسان­ ها داخل جهنم می ­افکند بازهم پر نمی­ شود و فریاد «هل من مزید» جهنم بلند است تا اینکه خداوند پایش را داخل جهنم می ­گذارد و آنگه جهنم پر می ­شود و می­ گوید: «قط قط» بس است بس است ؟!

و در کتاب دقایق التفسیر و کتب دیگر می­ گوید که خداوند دارای ساق می ­باشد و در این رابطه روایتی بدین گونه نقل می ­کند: در روز قیامت ساق خود را نشان می­ دهد و تمام مردان و زنان با ایمان در مقابل خدا به سجده می ­افتند.^[۷] ابن تیمیه در مقابل کسانی که گفته ­اند، ائمه حدیث از این روایت اعراض کرده ­اند به شدت مخالفت نموده و گفته است: این که ائمه از این گونه روایات اعراض نموده­ اند بهتان عظیم است.^[۸]

سوالات ما

۱. آیا اعتقاد به دست و پای خداوند ملازم با جسمیت و شباهت خداوند به خلق نیست؟ این عقیده چگونه با توحید سازگار­است؟ آیا وهابیت به اشکالاتی که مترتب بر دست و پای خداوند می گردد قادر به پاسخ دادن خواهد بود؟ اگر خداوند «العیاذ بالله» دارای دست­ و پا های به این ویژگی ­ها باشد که در وهابیت بیان شده است، حتما نیازمند به آن ها است، بنابر این نیازمندی و احتیاج خداوند را چگونه توجیه خواهد نمود؟ در حالی که او غنی بالذات است و به هیچ چیزی نیازمند ومحتاج نیست. «إِنَّ اللَّهَ لَهُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ»^[۹]

۲. غزالی یکی از دانشمندان اهل سنت در نقد این­گونه پندارها می ­گوید: دست و یا عضوی با ویژگی­ های که در انسان وجود دارد در باره خداوند متعال محال است و خداوند از این امور مبرا ست، اگر کسی به ذهنش خطور کند که خداوند جسمی مرکب از اعضا ست، بت پرست است؛ زیرا هر جسمی افریده خداست، و پرستش آفریده ­گان کفر است و اگر بت پرستی کفر به شمار می رود، بدین سبب است که بت مخلوق است.^[۱۰] وهابی ها به این سخن غزالی چه جوابی دارد؟

۳. بنا به صراحت قرآن کریم افعال خداوند با ارداه خدا محقق می شود . خداوند فرموده است: «إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیْئًا أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ».^[۱۱]و برای انجام کار نیازی به دست و پا ندارد. آیا وهابی ها به وسیله اعتقاد شان به دست و پای خداوند صریحا در برابر این آیه شریفه قرار نگرفته و خدا را به عنوان یک انسان نه پنداشته است؟

نویسنده: حمیدالله رفیعی

پی نوشت ها

[۱] . ابن تیمیه، منهاج السنه، ج ۱، ص ۱۳۹، دره التعارض، ج ۷، ص ۱۲ و الحسنه و السئیه، ص ۱۰۲؛ مجموع الفتاوی، ج ۸ ، ص ۹۵ ، دقایق التفسیر، ج ۲ ص ۱۷۱.

[۲] . ابن تیمیه، دقایق التفسیر، ج ۲، ص ۱۷۱.

[۳] . صواعق المرسله، ج ۱، ص۲۷۰.

[۴] . همان، ج ۱، ص ۲۷۱.

[۵] .  ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنه، ج ۵، ص ۱۰۰، مصر،  بولاق مطبعه کبرای امیریه، چ۱، ۱۳۲۱ق؛ بیان تلبس الجهمیه، ج ۲، ص ۱۶۷؛ اجتماع الجیوش الاسلامی، ج ۱، ص ۱۰۰؛  مجموع الفتاوی، ج ۳ ، ص ۱۳۹؛  الفتاوی الکبری، ج ۵، ص ۹۶، بیروت، دارالمعرفه، بی تا.

[۶] . ابن قیم جوزی، محمد بن ابی بکر، حادی الارواح، ج ۱، ص ۲۷۸ ؛ روضه المحبین، ج  ۱، ص ۴۲۷ ؛ شرح قصیده ابن قیم، ج  ۱، ص ۱۳۱.

[۷] . ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم،  دقایق التفسیر، ج ۲، ص ۱۷۱؛  الفتاوی الکبری، ج  ۵، ص ۳۰۲؛ مجموع الفتاوی، ج  ۷ ، ص  ۲۷۵؛ اجتماع الجیوش الاسلامی، ج ۱، ص ۳۴؛ الصواعق المرسله، ج ۱، ص ۲۵۲؛ حادی الارواح، ج ۱، ص ۲۱۲.

[۸] . ابن تیمیه ، احمد بن عبدالحلیم، دقایق التفاسیر، ج  ۲، ص ۱۷۱.

[۹] . سوره حج، آیه ۶۹.

[۱۰] . تاریخ المذاهب الاسلامیه، ص ۳۲۷.

[۱۱] . سوره یس، آیه ۸۲.