کتاب نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان

در این نوشتار، به بررسی و معرفی کتاب نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان برای علاقه مندان این حوزه پرداخته شده است.

شناسنامه کتاب نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان

عنوان کتاب: نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان

نویسنده: علی اکبر شعاری نژاد

موضوع: روانشناسی و فعالیت های فوق برنامه نوجوانان

گروه مخاطب: مربیان و والیدن

تعداد جلد: ۱

تعداد صفحه: ۱۷۳

زبان: فارسی

ناشر: اطلاعات

سال انتشار: ۱۳۶۶

آشنایی مختصر با علی اکبر شعاری نژاد نویسنده کتاب نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان

علی‌ اکبر شعاری ‌نژاد متولد سال ۱۳۰۴ در تبریز ، از روان ‌شناسان بنام ایرانی بود. علی‌ اکبر شعاری‌ نژاد در سال ۱۳۳۴ در رشته فلسفه و علوم تربیتی از دانشسرای مقدماتی فارغ التحصیل شد و از همان سال‌ ها تدریس را در دانش ‌سرای مقدماتی و کالج تربیت معلم تبریز آغاز کرد و به دنبال آن چاپ مجله معلم امروز را شروع کرد.

در سال ۱۳۴۴ به تهران آمد و ضمن تکمیل تحصبلات خود در دانشگاه تهران به تدریس روانشناسی در مدرسه عالی پارس پرداخت. ایشان مدیریت گروه روانشناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی و تدریس در دانشگاه ‌های تهران را در کارنامه علمی خود دارد و از تحصیلات حوزوی نیز برخوردار است..

شعاری ‌نژاد یکی از نخستین کتاب ‌ها در زمینه ادبیات کودک را در آغاز دهه ۴۰ تالیف کرد و بیش از چهار دهه، هزاران دانشجو را در این زمینه آموزش داد. و تاکنون بیش از ۴۰ عنوان کتاب با موضوعات روان‌ شناسی یادگیری، روان‌ شناسی رشد، فلسفه آموزش و پرورش و اصول ادبیات کودکان از ایشان به چاپ رسیده است. در نهایت استاد شعاری نژاد در تاریخ ۱۰ اسفند ۱۳۹۲ در تهران درگذشت.

تالیفات علی اکبر شعاری نژاد

تالیفات نویسنده کتاب «نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان» به بیش از ۴۰ عنوان کتاب و ده ها مقاله  می رسد که در این نوشتار به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

1. روانشانسی رشد (۲ جلد)
2. اصول و مبانی آموزش و پروش
3. ادبیات کودکان
4. نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان
5. روانشاسی تربیت و تدریس
6. روانشناسی فرهنگ و تربیت
7. فلسفه جدید تربیت و یا فلسفه جدید در آموزش – پرورش
8. نگاه نو به روان شناسی انسان سالم یا سفری کوتاه در شخصیت انسان
9. کتاب روان شناسی عمومی انسان برای انسانی برخوردار از طبیعت چندگانه! اما واحد!
10. کیفیت بخشی آموزش و پرورش دوره ابتدایی، با رویکرد مدیریت کیفیت جامع
11. نظریه های رشد در روانشناسی رشد و تکامل انسان
12. روانشناسی کودک و نوجوان امروزی
13. فلسفه آموزش و پرورش
14. فرهنگ توصیفی علوم شناختی – رفتاری
15. وانشناسی رشد بزرگسالان: در فراخنای زندگی
16. فرهنگ علوم رفتاری
17. روانشناسی یادگیری، کاربرد روانشناسی در تربیت

اهمیت موضوع کتاب نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان

مدارس امروزه توانایی پاسخگویی تمام نیاز های آموزشی و تربیتی کودکان، نوجوانان و جوانان را ندارند؛ با آموزش تعدادی کتاب درسی و وجود خلاهایی در آن ها، نمی توان آمادگی لازم برای زندگی فردا را در دانش آموز یافت.

از طرف دیگر باید با فراهم کردن محیط ها و فرصت هایی برای دانش آموزان برنامه ریزی صورت گیرد تا کودک یا نوجوان با آزادی و علاقه تحت تاثیر آن ها قرار گرفته و از تربیت صحیح برخوردار شود و نقص های نظام آموزش رسمی تکمیل گردد.

بدون تردید فعالیت های آزادانه، بیش از فعالیت های کلاسی و رسمی در رشد و تکامل همه جانبه دانش آموز تاثیر دارند. پس لازم است فعالیت های خارج از مدرسه و فعالیت های فوق برنامه خارج از کلاس مورد مطالعه، بررسی و برنامه ریزی قرار بگیرند.

گزارشی از محتوای کتاب نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان

همان طور که از نام کتاب (نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان) پیداست، نویسنده در نظر دارد در مورد فعالیت های فوق برنامه خارج از مدرسه و برنامه درسی کودکان و نوجوان مباحثی را مطرح کند؛

اما با توجه به این که رسیدن به یک برنامه صحیح و روشن مستلزم شناخت نیاز ها، رغبت ها و ویژگی های دانش آموزان است در ابتدای کتاب، مختصری از شناخت نوجوان و نیاز های او سخن به عمل آمده است؛ سپس به تبیین فعالیت ها در ارتباط با نیاز ها و مسائل پرداخته شده و در ادامه ارزش حیاتی هر کدام مورد بررسی قرار گرفته است.

شعاری نژاد در پایان کتاب نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان به این نکته پرداخته است که چگونه می توان معلمان و مدارس را به فعالیت در این موضوع ترغیب کرده تا سیستم راکد و منفعل موجود به یک نظام تربیتی متحرک و فعال تبدیل شود.

فهرست کتاب نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان

پیشگفتار

فصل اول / مدرسه

فصل دوم / روان شناسی نوجوانی

چند نکته رشد و تکاملی

چند نکته درباره کودک

روان شناسی نوجوان

روش های شناخت رفتار نوجوان

ضرورت توجه به نوجوانی و نوجوان

پایه های عمومی رعایت و هدایت نوجوانان و جوانان

محدوده زمانی مرحله نوجوان

رشد و تکامل در دوره نوجوانی

رشد بدنی (فیزیولوژیک)

رشد شناختی

رشد و تکامل هیجانی و عاطفی

رشد و تکامل اجتماعی

• از لحاظ بدنی
• از لحاظ شناختی (ذهنی)
• از لحاظ عاطفی
• از لحاظ اجتماعی

مسائل و مشکلات نوجوان

نیازهای نوجوان

موفقیت های مورد انتظار نوجوان

عامل موثر در ارضا نشدن نیازهای نوجوان

اول. عوامل شخصی (موانع ذاتی)

دوم. عوامل (موانع) محیطی

عوامل مور در پیدایش مشکلات و مسائل نوجوان

روش های شناخت مشکلات نوجوان

انواع مسائل و مشکلات نوجوان

فعالیت های نوجوان برای حل مسائل و مشکلات

فصل سوم کتاب «نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان» / تربیت و فعالیت های فوق برنامه

فعالیت های فوق برنامه

ارزش فعالیت های فوق برنامه

1. کمک به رشد و تکامل شخصیت مطلوب
2. کمک به تسهیل رشد و تکامل اجتماعی
3. تهیه امکان های تفریحی سالم
4. کمک به تکمیل و پرمایه ساختن برنامه تحصیلی (درسی رسمی)
5. رعایت تفاوت های فردی در رغبت ها
6. اجتماع دانش آموزان
7. کمک به برقراری روابط سود بخش میان معلم و محصل
8. کمک به تامین هدف های تربیت جدید
9. راهنمایی و فعالیت های فوق برنامه
10. بهداشت روانی و فعالیت های فوق برنامه
11. تربیت و ارزش های اخلاقی و فعالیت های فوق برنامه
12. آینده نگری و فعالیت های فوق

چگونه موثر ساختن فعالیت های فوق برنامه

سهم فعالیت های فوق برنامه در بعضی از امور زندگی

مشخصات برنامه خوب برای فعالیت های فوق برنامه

پایه های اساسی فعالیت های فوق برنامه

فصل چهارم «نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان» / انواع فعالیت های فوق برنامه

شرکت در اداره مدرسه

شرکت در انجمن ها

انجمن ها و امیال نوجوانان

شرایط تشکیل انجمن

انواع انجمن ها

انجمن عمومی

انجمن زبان و ادبیات فارسی

انجمن زبان های خارجی

انجمن تربیت بدنی

انجمن تحقیقات یا مطالعات اجتماعی

انجمن کشاورزی

انجمن هنر و صنعت

انجمن علوم و ریاضیات

انجمن های خانگی

انجمن کارهای دستی

انجمن امور تجارت

انجمن موسیقی

سایر انجمن ها

مدیریت انجمن ها

منابع

برش هایی از متن کتاب نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان

فصل دوم – روان شناسی نوجوانی

رشد و تکامل اجتماعی

سال های نوجوانی، مرحله مهم و برجسته از رشد و تکامل اجتماعی و سازگاری به شمار می رود هر چند که اجتماعی شدن و کسب مهارت های اجتماعی اساسی از دوران کودکی آغاز می شود.

در دوران نوجوانی پسر یا دختر مقررات و روابط اجتماعی را به درستی می فهمد و به ارزش و اهمیت حیاتی آن ها متوجه می شود و برای رعایت کامل آن ها می کوشد. بدین ترتیب، زندگی اجتماعی در دوران نوجوانی بیشتر گسترش پیدا می کند و از دوران طفولیت ممتاز می شود.

عمدتا در مرحله نوجوانی است که فرد برای زیستن در اجتماع آمادگی پیدا می کند و سازگاری اجتماعی خوب را یاد می گیرد. منظور از سازگاری خوب این است که شخص احساسات، افکار و رفتار دیگران را به درستی دریابد و پیشگویی کند و نیز بتواند رفتارش را با جامعه یا بعضی از گروه های اجتماعی هماهنگ سازد.

رشد و تکامل اجتماعی نوجوان با این ویژگی ها مشخص می شود: انس و الفت به صورت: تمایل به جنس مختلف (ناهم جنس)، اعتماد به نفس، خودنمایی، پیروی از همگنان و گسترش دایره فعالیت های اجتماعی؛ و تنفر به صورت: عصیان، تمسخر، تعصب و رقابت.

رفتار اجتماعی مراحلی را طی می کند که در پسران عبارتند از مراحل: تقلید، افتخار به شخصیت و تعادل اجتماعی؛ و در دختران مراحل: اطاعت، اضطراب، تقلید از پسران و تعادل اجتماعی.

عوامل موثر در رشد و تکامل اجتماعی نوجوان عبارتند از: خانواده، وضع اقتصادی-اجتماعی و گروه همگنان.

دیگر از ویژگی های رشد اجتماعی در دوران نوجوانی پیدایش گرایش ها یا دیدهای خاص است که معمولا به این شکل ها ظاهر می شوند: علاقه به انتقاد و اصلاح، رغبت به یاری به دیگران، انتخاب دوست، علاقه به رهبری، گرایش اخلاقی نسبت به همکلاسان و معلمان و نظر های خاص نسبت به معلمان و مواد درسی.

جمع بندی معرفی کتاب نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان

از اهداف اساسی همه فعالیت های تربیتی، ایجاد محرک های لازم برای ادامه رشد و تکامل سالم در جهت کسب معرفت و مهارت های ضروری است که برای تحقق این هدف دو راه را می توان پیش گرفت:

• فعالیت های رسمی و محدود به کلاس
• فعالیت های تقریبا غیر رسمی که به کلاس و حتی مدرسه محدود نیستند

یادگیری فعالیت های فوق برنامه همانند یادگیری برنامه درسی از نظریات و قوانین یادگیری و … پیروی می کند؛ بنابراین مربی باید در این مسئله نظریه ها و مسائل مربوط به آن را مطالعه کند تا بتواند به درستی در این مسیر قدم بردارد. کتاب نقش فعالیت های فوق برنامه در تربیت نوجوانان نیز به بررسی و ارائه راه کار در این موضوع پرداخته است.

نویسنده: محمد ارباب