شیعه و تحریف قرآن

چکیده شبهه :

شیعه قائل به تحریف قرآن کریم است؛ بدلائل زیر: ۱. مصحف فاطمه زهرا با قرآن فعلی متفاوت است. در روایت آمده که : نزد ما مصحف (قرآن) فاطمه هست و تو چه دانی که مصحف فاطمه چیست؟ این مصحف (قرآن) سه برابر قرآن شماست، حرف هایی در این مصحف وجود دارد که حتی یک حرفش هم در قرآن شما نیست. ۲. از امام صادق د روایت موثق نقل شده : قرآنی که جبرئیل برای محمد آورد هفده هزار آیه بود. ۳. از امام صادق شده: زمانی که امام زمان ظهور کرد خیمه هایی بر پا می دارد و قرآن را آن گونه که نازل شده است به مردم می آموزند و چقدر دشوار خواهد بود بر کسی که امروز این قرآن را حفظ داشته باشد ( منظور حافظ قرآن باشد ) زیرا قرآن امام زمان با قرآن ما تفاوت دارد.

تحریف ناپذیری قرآن از اعتقادات عموم مسلمانان و فرق اسلامی است، فلذا قرآنی که دست مسلمانان است دقیقاً همان است که بر پیامبر ص وحی شده، نه چیزی به آن افزوده شده و نه از آن کم شده است و ساختار آن نیز تغییر نیافته است، در نتیجه هر نقل تاریخی که منافات با این اصل داشته باشد از اعتبار ساقط است.

چکیده پاسخ :

عدم تحریف قرآن یا تحریف‌ناپذیری قرآن، از اعتقادات عموم مسلمانان و فِرَق اسلامی است که بر اساس آن،قرآنی که در دست مسلمانان است، دقیقاً همان است که بر پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) وحی شده و نه چیزی به آن افزوده و نه از آن کم شده است. به نظر غالب مفسران، فقیهان و قرآن‌پژوهان شیعه، قرآن با همین ترتیب و ساختار کنونی در زمان پیامبر اکرم شکل گرفته است ولذا هر روایت و نقل تاریخی که منافات با این اصل دشته باشد از اعتبار ساقط است.

مقدمه:

وجود واژه «تحریف» در عنوان برخی منابع شیعی، موجب شده تا کسانی که دنبال بهانه اند و بدون تأمل و تعمق در اطراف مسأله، بی مهابا به شیعه افترا می بندند و قدمای شیعه را به گرایش به تحریف متهم می کنند[۱]؛ بدون دقت و تعمق در معنای تحریف و گستره ی آن،آن کتاب ها را در موضوع تحریف قرآن، به معنای افزایش یا کاهش در متن الفاظ قرآن، به حساب آورده و بد تد تر از آن بدون رعایت مبانی و معیار های علمی، به روایات و مطالب تاریخی استناد نموده اند که با اندک دقت و کاوش بطلان ادعای شان آشکار می گردد. در این نوشتار سعی داریم مطالب مطرح شده در شبهه را مختصر و علمی  مورد نقد و تحلیل منصفانه قرار دهیم.

پاسخ :

 در پاسخ به شبهه مورد نظر لازم است به نکاتی اشاره نمائیم:

الف. تحریف و گستره آن

از آن جا که اساساً مکتوبات قدما روایی و موضوع اصلی کتاب های شان، نگارش و یا تنظیم و تنسیق احادیث به صورت باب بندی بوده است، مراد آنان از عنوان تحریف بر نگاشته های شان، همان معنای اصطلاحی تحریف در متن احادیث است که ظهور در تحریف در معنا و حمل آیات بر خلاف مراد خداوند است, بنابراین به طور قطع می توان ادعا کرد که ظاهر اکثر احادیث در این کتاب ها، تحریف در الفاظ قرآن نیست[۲]. بلکه قدر متیقن اصناف گوناگون آنها تحریف به معنای اعم است که شامل اختلاف قرائت ها، تحریف در وحی تفسیری (که به نظر می رسد این مورد بیش تر مدنظر آنان بوده)، اختلاف در تألیف آیات، حمل آیاتی که بنابر شأن نزول ها و تبیین پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله)درباره ی ولایت اهل بیت علیهم السلام بوده، ولی دیگران بر خلاف آن حمل کرده اند و… می باشد. شاهد بر این مطلب کتاب هایی در این زمینه است که هم اکنون در دسترس ماست, مانند کتاب القراءات (یا التنزیل والتحریف) از احمد بن محمد سیاری (که شاید گسترده ترین کتاب در این باره باشد). هر کس با دیده ی انصاف به مضامین احادیث این کتاب بنگرد، خواهد دید که اکثر احادیث این کتاب از موضع نزاع (تحریف در الفاظ قرآن) بیرون است.

بنا بر این مراد از این احادیث که در این نوشتار مجال بحث و بر رسی همه آن ها نیست، با توجه به قراین درونی و بیرونی، تحریف در الفاظ آیات قرآنی نبوده و برخی از روایات هم که بیانگر اعداد و ارقام آیات و… می باشند هم باید در راستای نص آیات و دیگر روایات تبیین گردد.

ب. مصحف فاطمه سلام الله علیها

مصحف در لغت به کتاب ، نامه ها و اوراقی گفته می شود که آنها را در یک جلد جمع کرده باشند ولذا نسخه هایی از قرآن که در دست اصحاب پیامبر بود ، را «مصحف» می نامیدند ، همچون مصحف ابن مسعود ،مصحف ابی بن کعب و از این رو برخی از مغرضان گفته اند که شیعیان مدعی هستند قرآن موجود تحریف شده است و قرآن تحریف نشده همان قرآنی است که به نام مصحف فاطمه معروف است .

اما هیچکسی از شیعیان ادعا نکرده است که مصحف حضرت فاطمه سلام الله علیها، قرآن است؛ بلکه عقیده شیعیان مطابق آن چه در روایات آمده اینست که مصحف حضرت صدیقه، کتابی است که بر فاطمه پس از مرگ پدرش القا شده است و به عنوان ودیعه امامت ، هماره در دست امامان بوده است که به بیان امام صادق ـ علیه السلام ـ مشتمل است بر تمامی حوادث و رویدادها مرتبط با پیامبر – صلی الله علیه و آله – و ذریه او ، و نیز اسامی همه سردمداران تا روز قیامت در آن آمده است[۳].

 با توجه به اینکه که امامان (علیهم السلام ) شایعات بی اساس و مغرضانه مخالفان مانند آن چه در شبهه مطرح شده را پیش بینی کرده بودند ، در احادیثشان تاکید بسیاری داشته اند که در مصحف فاطمه (سلام الله علیها) هیچ مطلبی از قرآن نیامده است. در همین راستا امام صادق (علیه السلام ) فرمودند: در مصحف فاطمه چیزی از کتاب خدا نیامده است و آن کتابی است که بر فاطمه پس از مرگ پدرش القا شده است[۴] .

ج. آیا قرآن هفده هزار آیه بوده است.

در کتاب «اصول کافی»، باب «نوادر» که بعد از باب «فضل قرآن» تدوین شده، روایاتی درباره قرآن نقل شده است. در آخرین روایت این باب چنین آمده است: امام صادق(علیه السلام) فرمود: «قرآنی که جبرئیل آن‌را برای محمد(صلی الله علیه و آله) آورد، هفده هزار آیه داشت»[۵].

این روایت به دو طریق، نقل شده است؛ که بنابر هر دو طریق، راویانشان ثقه و مورد اطمینان هستند[۶]. پس روایت از جهت سندی اشکالی ندارد.

ظاهر این حدیث با توجه به این‌که تعداد آیات موجود در قرآنی که در اختیار ما قرار دارد، طبق روایت اهل کوفه ۶۲۳۶ آیه است، منافات داشته و چنین برداشت می‌شود که قرآن دچار تحریف شده و برخی از آیات آن، یا به عبارت صحیح‌تر بیش از نیمی از آیات آن،‌ از بین رفته و به دست ما نرسیده است. این مسئله نه فقط با ادله عدم تحریف قرآن هم‌خوانی ندارد، بلکه با برخی نقل‌ها که مدعی حذف یا از بین رفتن برخی از کلمات یا آیات قرآن هستند، سازگاری ندارد؛ چرا که حجم مطالب محذوفی که نقل‌ها به آن می‌پردازند، به مراتب، کمتر از این حجمی است که در حدیث کافی به آن اشاره شده است. ولذا محققان در ذیل این روایت مطالبی بیان کرده اند که به برخی از آن ها اشاره می شود:

اگرچه سید مرتضی «ره» این گونه اخبار را از حشویه دانسته و به کلی از اعتبار ساقط دانسته است؛ اما عده ای گفته اند: ممکن است بسیاری از آیات قرآن منسوخ القرائه باشند و در زمان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و به دستور آن حضرت، آیات نازله قرائت آنها نسخ و از قرآن حذف شده باشد و لذا صحت این روایات با درستی و صحت و قطعیت قرآن موجود تعارض و مخالفتی ندارد[۷].

برخی از بزرگان گفته اند: مطمئنا لفظ عشر (۱۰) را نسخه برداران و یا راویان بر حدیث اضافه کردند و در اصل سبعه آلاف (۷۰۰۰) بوده است که تقریبا با عدد واقعی آیات قرآن برابر است، و در این موارد که غرض بیان عدد دقیق نیست، معمولا با کم و کسر کردن و یا افزودن، یک رقم مناسب کامل ارائه می­گردد چنانچه گفته می شود احادیث کافی شش هزار است و غرض بیان کثرت و تخمین است نه بیان دقیق عدد؛ چه آن که تعداد آیات قران بین شش و هفت هزار می باشد.[۸] یا مثلا روایت شده است که امام سجاد علیه السلام، پس از شهادت پدر در طول ۴۰ سال پیوسته گریان بودند، با اینکه می­دانیم امام پس از پدرش بیش از ۳۵ سال زندگی نکردند.

و مرحوم ملا محسن فیض در وافی این روایت را بدون عشر آورده است پس نسخه اصلی کافی که در نزد او بوده این لفظ را نداشته است[۹]. با این حساب چگونه می­شود به این روایت بر تحریف قرآن استدلال نمود، علاوه اینکه خود کلینی (ره) روایاتی را در کتاب فضل القرآن نقل کرده که بیان می­دارد قرائت قرآن ثواب زیادی دارد، و آیا می­شود گفت که منظور ایشان این است که قرآن محرف آن همه تاثیر را دارد و موجب آن همه ثواب می­شود؟

د. امام زمان علیه السلام و قران جدید!

روایتی که در شبهه به آن اشاره شده مفهومش آوردن قرآن جدید نیست بلکه بدین معنا است وقتی امام زمان ـ علیه السلام ـ ظهور می کند، بدعت های بوجود آمده در دین و زنگارهای جهل را از رخسار دین، قرآن و احکام آن می زداید و آیات قرآن را آنگونه که باید برای مردم بیان خواهد نمود؛ و طبیعی است که چنین برنامه کاملا برای مردم تازگی دارد و تجدید و احیاء دین و احکام روح بخش آن به حساب می آید. و خصوصا، این رفتار و روش حضرت بر گروهی که ارکان قطعی اسلام را، رها ساخته، و به برخی ظواهر آن اکتفاء کرده و احکام دین را به دلخواه خود تأویل و از قرآن فقط به قرائت و تجوید و احترام های ظاهری اکتفاء می کنند، سخت و گران خواهد بود. و این حقیقتی است که در روایات متعدد به آن تصریح شده است که تنها بدو نمونه اشاره می کنیم:

۱- قائم از فرزندان من هم نام و هم کنیه من است، خوی او، خوی من و رفتارش، رفتار من خواهد بود. مردم را بر طاعت و دین من وادار می کند و به سوی قرآن فرا می خواند.[۱۰]

۲- دوازدهمین از فرزندانم، به طوری غائب می شود، که اصلا دیده نمی شود. زمانی خواهد آمد، که از اسلام جز اسمی و از قرآن جز اثری، باقی نمی ماند. در آن هنگام، خدا به وی اجازه قیام می دهد و به وسیله او، اسلام را تقویت و تجدید می کند.[۱۱]

در این دو روایت و روایات دیگر بخوبی تصریح شده است که امام زمان ارواحنا فداه مجدد دین و احکام و آیات قرآن است نه مؤسس آن.

پی نوشت:

[۱] .ر.ک: احسان، الهى ظهیر، الشیعه و تحریف القرآن.

[۲] . ر.ک: محمد باقر مجلسى، بحار الانوار، ج ۱۰، ص ۱۶، رقم ۸, ج ۱۷، ص ۲۱۹، رقم ۲۱، ص ۳۰۴، رقم ۱۴, ج ۲۴، ص ۲۹۷، رقم ۵, ج ۷۸، ص ۳۵۹، رقم ۲ و…

[۳] . مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۲۶، ص۴۲، تهران، مکتبه اسلامیه، ۱۳۷۶ق.

[۴] . محمدی ری شهری، اهل بیت در قرآن و حدیث ،  ترجمه حمید رضا شیخی و حمید رضا آژیر ، قم، دار الحدیث ، ج۱ ص ۳۲۳ ح ۵۰۳ .

[۵] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۲، ص ۶۳۴، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.

[۶] . ر. ک: مجلسی، محمد باقر، مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج ۱۲، ص ۵۲۵، ‌ تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.

[۷] . کلینى، محمد بن یعقوب‏، أصول الکافی / ترجمه کمره‏اى‏، ج۶، ص ۶۵۹، نشراسوه، ایران، قم، بیتا.

[۸] مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی-الأصول و الروضه (للمولى صالح المازندرانی)، ۱۲جلد، المکتبه الإسلامیه – تهران، چاپ: اول، ۱۳۸۲ ق.

[۹] . فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى‏، الوافی‏، ج۹، ص ۱۷۸۰، کتابخانه امام أمیر المؤمنین على علیه السلام‏، اصفهان، ۱۴۰۶ق.

[۱۰]. ابن بابویه، محمد بن على‏، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۴۱۱، نشر اسلامیه، طهران، ۱۳۹۵ق.

[۱۱]. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن،‏ اثبات الهداه، ج۲، ص۱۵۱، نشر اعلمی، بیروت، ۱۴۲۵ق.

منبع: سایت اندیشه قم