ترس و خشیت امام محمد باقر علیه السلام از خداوند

بندگان برگزیده الهی خالق خود را تکیه گاهی می دانند که همیشه به آن توکل می کنند و در تمامی حالات به او تمسک می جویند و پیوسته از  خداوند متعال مغفرت و آمرزش را طلب می کنند. امام باقر علیه السلام  در این زمینه می فرماید:«از قدرت خداوند بترس و حیا کن از او که به تو نزدیکتر است»(بحارالانوار،ج۶۸،ص۳۳۶)

شناخت خداوند از نظر امام باقر علیه السلام

ابی حمزه می گوید امام محمد باقر علیه السلام به من فرمود:

«همانا هر کسی خدا را بشناسد عبادت می کند، پس اگر خدا را نشناسد او را با گمراهی  پرستیده است،گفتم فدایت شوم ! شناخت خدا چیست؟ فرمود: تصدیق خداوند عزو عجل و تصدیق رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و ولی او علی (علیه السلام) و پیروی از او و امامان هدایتگر و دشمنی با دشمنان خداوند عزوجل؛ این است شناخت خداوند عزو جل.

صـاحـب ( کـشـف الغـمـّه ) روایت کرده از یکى از غلامان حضرت امام محمدباقر علیه السـلام کـه گـفـت: وقـتـى در خـدمـت آن حـضـرت بـه مـکـه رفـتـیـم پـس ‍ چـون آن حـضرت داخـل مـسـجـد شد و نگاهش به خانه کعبه افتاد گریست به حدى که صداى مبارکش در میان مـسـجـد بـلنـد شـد، مـن گـفـتـم : پـدر و مـادرم فـداى تـو شـود و چـون مـردم شـما را بدین حـال نـظـاره مـى کنند خوب است که فى الجمله صداى مبارک را از گریه کوتاه فرمایید، فرمود: واى بر تو ! پس به چه سبب گریه نکنم همانا امید مى رود که حق تعالى به سبب گـریـسـتـن مـن نـظـر رحـمتى بر من فرماید و به آن سبب من فردا در نزد او رستگار بوده بـاشـم ، پـس آن حـضرت دور خانه طواف فرمود، پس از آن در نزد مقام به نماز ایستاد و بـه رکـوع و سـجـود رفـت و چـون سـر از سـجـده بـرداشت موضع سجده آن حضرت از آب دیدگانش تر شده بود(۱).

حالات امام باقر علیه السلام در هنگام عبادت

او در هر شبانه روز یکصد و پنجاه رکعت نماز می گذارد(۲) . روایـت شـده کـه آن حضرت در دل شب در تضرع خویش به درگاه پروردگار مى گفت : «اَمَرْتَنى فَلَمْ اَئْتَمِرْ وَ نَهَیْتَنى فَلَمْ اَنْزَجِرْ فَها اَنَاذا عَبْدُکَ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ لااَعْتَذِرُ.» ؛بارالهی خواندی،کوتاهی کردم، رماندی (نهى کردى) سرباز زدم، بین اینک منم، بنده تو، سرافکنده به درگاهت، و بهانه ای ندارم(۳).

حتى به هنگام راه رفتن و غذا خوردن نیز خدا را یاد مى‏ کرد. با آنکه همیشه با مردم بود اما هیچ‏گاه از یاد خدا بازنمى ‏ماند.

شیخ کلینی روایت کرده است که امام جعفر صادق علیه السلام می فرمود:

«هرگاه پدرم از امری محزون می شد زن ها و اطفال خو د را جمع می کرد و ایشان دعا می کرد و همگی آمین می گفتند».(۴)

امام جعفر علیه السلام در توصیف حالات پدرشان چنین می فرمایند: «پدرم کثیر الذکر بود به حدی ذکر می گفت که گاهی با او راه می رفتیم می دیدم که ذکر خدا می کند  و هنگامی که با او طعام می خوردیم او ذکر خدا می گفت و هنگامی که برای مردم حدیث می خواند ذکر می گفت و پیوسته می دیدم زبان مبارکش به کام شریفش چسبیده است و می فرمود:«لا اله الا الله»..سحرگاهان ما را به عبادت و شب زنده داری تا برآمدن آفتاب فرا می داد و پیوسته به قرائت قرآن ما را امر می فرمود؛هر کس را که اهل قرائت بود به قرائت قرآن و آن کس را که قرائت نمى‏ کرد به گفتن ذکر سفارش می نمود»(۵)

امام صادق در همین باره باز می فرماید:

«من بستر پدرم را می گستردم و انتظار می کشیدم تا بیاید،چون او به بسترش می آمد و می خوابید من نیز به سوی بستر خود می رفتم. شبی او دیر آمد و من به جستجویش به مسجد رفتم . مردم همه در خواب بودند ناگهان پدرم را دیدم که در مسجد به حال سجده است. در مسجد جز او کس دیگر نبود . ناله اش را شنیدم که می گفت : «پیراسته ای پروردگار تو،به حقیقت پروردگار منی،از روی تعبد و بندگی تو را سجده می کنم .معبودا! کردار من اندک است پس تو خود آن را برایم دو چندان کن.بارالها!مرا از شکنجه ات در روزی که بندگانت را بر می انگیز ،در امان نگاه دار و بر من نظر کن که تو البته توبه پذیر و مهربانی»(۶).

برخى از دعاهاى مأثور از امام باقر (ع):

ابى در کتاب نثر الدرر نقل کرده است امام باقر (ع) مى ‏فرمود:

«خدایا! مرا در دنیا با بى‏ نیازى در آخرت با گذشت یارى فرما.

آن حضرت به فرزند خود فرمود: پسرم! چون خداوند نعمتى بر تو ارزانى داشت بگو: «الحمد للّه» و چون کارى تو را اندوهگین ساخت بگو: «لا حول و لا قوه الا باللّه» و چون رزق و روزى بر تو تنگ شد بگو: «استغفر الله».(۷)

پی نوشت ها:

(۱)حلیه الاولیاء،ص۲۹۰،بحارالانوار ،ج۴۶،ص۲۹۰؛کشف الغمه،ج۲،ص۳۱۹- هدایتگران راه نور،زندگانی باقر العلوم،آیت الله محمد تقی مدرسی،تهران: انتشارات محبان الحسین،۱۳۸۰،ص۴۸- منتهی الامال ،حاج شیخ عباس قمی، ویرایش:دکتر عقیقی بخشایشی،عبدالرحیم نصری خراسانی،قم:نوید اسلام،۱۳۸۶،ج۲،ص۱۳۵

(۲)ائمتنا،ج۱،ص۳۴۲- آفاق اندیشه (نگاهی به زندگانی امام باقر(علیه السلام)ابوالفضل هادی منش،مرکز پژوهش های صداو سیما،سروش مهر:۱۳۸۳،ص۱۹٫

(۳)کشف الغمه،ج۲،ص۳۲۴، الفصول المهمه،ج۲،ص۸۸۵٫

(۴)منتهی الامال ،حاج شیخ عباس قمی،ویرایش:دکتر عقیقی بخشایشی،عبدالرحیم نصری خراسانی،قم:نوید اسلام،۱۳۸۶،ج۲،ص۱۳۵

(۵)حلیه الاولیاء،ص۲۹۸)ائمتنا،ج۱،ص۳۴۱،اعیان الشیعه،ج۱،ص۶۵۱)- آفاق اندیشه (نگاهی به زندگانی امام باقر(علیه السلام)ابوالفضل هادی منش،مرکز پژوهش های صداو سیما،سروش مهر:۱۳۸۳،ص۱۹- منتهی الامال ،حاج شیخ عباس قمی،ویرایش:دکتر عقیقی بخشایشی،عبدالرحیم نصری خراسانی،قم:نوید اسلام،۱۳۸۶،ج۲،ص۱۳۵

(۶)(حلیه الاولیاء،ص۳۰۱)- هدایتگران راه نور،زندگانی باقر العلوم،آیت الله محمد تقی مدرسی،تهران: انتشارات محبان الحسین،۱۳۸۰،ص۴۷-۴۹

(۷) سیره معصومان،سید محسن امین عاملى،ترجمه‏ :على حجتى کرمانى‏:تهران:سروش،۱۳۷۶،ج‏۶،ص:۴۶٫

منبع: موسسه تحقیقات  نشر معارف اهل بیت.