ورود شمر بن ذی الجوشن به کربلا برای جنگ با امام حسین ع

شمر ابن ذی الجشن یکی از فرماندهان خشن و جنایتکار سپاه کوفه در حادثه کربلا و از قاتلان سید الشهدا (علیه السلام)‏، است، او از فرماندهان سپاه عمر بن سعد در واقعه کربلا و از تابعین است، شمر رؤسای قبیلۀ هَوازِن از تیرۀ بنی عامر بن صَعْصَعَه و از خاندان ضِباب بن کلاب بود.[۱] و نقش اصلی در جنایات کربلا داشت. او زشت روی و زشت کردار بود.

شمر در همراه امام علی (علیه السلام) با امویان جنگید و حتی مجروح گشت؛ اما پس از آن، دچار سوء عاقبت شد و به هواداران آنان پیوست. گواهیِ وی بر ضدّ حجر بن عدی، موجب شهادت این مرد بزرگ در مرج عذرا گردید.

حجر بن عَدی صحابی پیامبر (صلی‌ الله‌ علیه‌ و‌ آله‌ و سلّم) و از یاران خاص حضرت علی (علیه السلام) و امام حسن (علیه السلام) بود. در سال ۵۰ که زیاد بن ابیه حکومت کوفه را، علاوه بر بصره، از طرف معاویه به دست گرفت، با وجود دوستی اش با حجر بن عدی، به او درباره دفاع از علی بن ابی طالب و انتقاد از معاویه هشدار داد، اما حجر همچنان بی پروا مردم را بر ضد معاویه تحریک می کرد.

شمر نیز جزو کسانی بود که نزد زیاد بن ابیه به دروغ شهادت داد که حجر مرتد شده و شهر را به آشوب کشیده است.

« و قد شهد علیهم ناس من قومهم کثیر و عمرو بن الحجاج الزبیدى و لبید بن عطارد التمیمی و محمد بن عمیر بن عطارد التمیمی و سوید بن عبد الرحمن التمیمی من بنى سعد و أسماء بن خارجه الفزارى کان یعتذر من أمره و شمر بن ذى الجوشن العامری»[۲]

شمر همچنین در پراکندن کوفیان از اطراف مسلم، نقش موثر داشت. چون مسلم‌ بن عقیل در سال ۶۰ در کوفه قیام کرد، شمر از جمله افرادی بود که از طرف عبیداللّه‌ بن زیاد، حاکم کوفه، مامور شد مردم را از اطراف مسلم پراکنده سازد. او در سخنانی مسلم را فتنه گر نامید و کوفیان را از سپاه شام ترساند.[۳]

نقش شمر در حادثه کربلا

شرورترین نیروهای عبیدالله بن زیاد لشکر شمر بن ذی الجوشن بود، که به استعداد چهار هزار تن به قصد نبرد حتمی با اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) وارد سرزمین کربلا شد. ورود شمر به کربلا، مصادف بود با روز نهم ماه محرم.[۴]

عمر سعد دستور ابن زیاد مبنی بر اخذ بیعت از امام حسین (علیه السلام) یا جنگ با او را پذیرفت تا این که شمر ابن ذی الجوشن سردار سپاه او گردید و آن گاه بود که ابن زیاد تصمیم جنگ با امام حسین (علیه السلام) را گرفت.[۵]

شمر برای حفظ سنت قبیله ای و پیوندهای جاهلی، از آنجا که با‌ ام البنین، مادر حضرت عباس (علیه السلام)، هم قبیله بود، در عصر تاسوعا عباس و برادرانش را خواهر زاده‌ خود صدا کرده و خواست تا امان نامه ای از ابن زیاد برای آنان بگیرد، اما آن ها نپذیرفته و در کنار امام ماندند.[۶]

صبح روز عاشورا، شمر فرماندهی پهلوی چپ سپاه ابن‌ سعد را بر عهده گرفت «و عبأ عمر بن سعد أصحابه، فجعل على میمنته عمرو بن الحجاج، و على میسرته شمر بن ذی الجوشن»؛

امام حسین (علیه السلام) در میدان کربلا شجاعانه جنگید و تعداد زیادی از یزیدیان را کشت. سپس عمر سعد به سپاهش گفت: وای بر شما! آیا می‌دانید با چه کسی مبارزه می کنید؟ این شخص فرزند قتال (بسیار کشنده) عرب است؛ از هر سو بر او یورش برید.

شمر که شجاعت و مبارزه دلیرانه امام را دید، از سواران خواست تا پشت سر تیراندازان قرار گیرند و به تیراندازان نیز دستور تیراندازی داد. آنان حضرت را چنان تیرباران کردند که بدنش پوشیده از پیکان تیر شد و عقب نشست و آنان مقابل او ایستادند[۷] «فلمّا رأى ذلک شمر بن ذی الجوشن أمر الرماه أن یرموه ، فرشقوه»

پی نوشت ها

[۱] . العقد الفرید، ابن عبدربّه، ج۳، ص۳۱۸ـ۳۲۰.

[۲] . طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۴، ص۲۰۱.

[۳] . الفتوح (ابن اعثم کوفی)، ص ۸۹۱.

[۴] . انساب الاشراف بلاذری، ج ۲، ص۴۸۳؛ تاریخ طبری، ج ۵، ص۴۱۴ـ۴۱۵.

[۵] . وقعه الطف، ابومخفف، ص۱۸۷ـ۱۸۸؛ انساب الاشراف بلاذری، ج ۲، ص۴۸۲.

[۶] . انساب الاشراف بلاذری، ج ۲، ص۴۸۳ـ۴۸۴؛ الارشاد شیخ مفید، ج ۲، ص۸۹.

[۷] . شیخ مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ج۲، ص۱۱۱-۱۱۲.