فرود خداوند در شب جمعه به آسمان دنیا در دیدگاه وهابیت

فرود خداوند به آسمان زمین از عقایدی است که در فرقه وهابیت منعکس شده است. فرود خداوند به آسمان زمین به منظور مستجاب کردن دعای بندگان انجام می گیرد.

این ادعای وهابیت که خداوند متعال هرشب به آسمان زمین فرود می ­آید و در شب عرفه به زمین نزدیک تر می ­شود، تا دعای بندگان خود را از نزدیک اجابت نماید، خداوند بعد از قرار گرفتن در آسمان زمین ندا سر می ­دهد و می­ گوید: آیا کسی هست که مرا بخواند و من او را اجابت کنم.^[۱]

ابن بطوطه جهان­ گرد معروف مراکشی در سفرنامه اش درباره فرود خداوند به آسمان زمین می ­نویسد که ابن تیمیه را بر مسجد جامع دمشق دیدم که مردم را موعظه می ­کرد و می­ گفت : خداوند به آسمان دنیا فرود می ­آید به همان­گونه که من اکنون فرود می ­آیم، سپس یک پله از منبر پائین آمد.

ابن بطوطه می­ گوید این گفته او مورد اعتراض «ابن زهرا» فقیه مالکی حاضر در مجلس قرار گرفت، ولی مردم از پای منبر برخاستند و «ابن زهرا »را مورد ضرب و شتم قرار دادند و از طرف قاضی حنبلی نیز مورد تنبیه قرار گرفت. اما عمل قاضی حنبلی باعث اعتراض فقها و قضات شافعی و مالکی دمشق واقع شد و موضوع را به حاکم اطلاع دادند و اوهم به «ملک ناصر» گزارش داد و ابن تیمیه به دستور وی به زندان افتاد.^[۲]

ابوزهره می ­گوید: ابن تیمیه همچنان این معنا را تکرار و تاکید می ­کرد که خداوند فرود می­ آید و در بالا و پائین وجود دارد.^[۳]

سوالات ما

۱. وهابیت که خداوند را در حد یک انسان تنزل داده و می ­پندارد که همچون انسان ­ها راه می ­رود از جای به جای منتقل می ­گردد، و… در برابر این استدلال اهل توحید چه پاسخی دارند که می­ گویند: یکی از صفات سلبی خداوند نفی مکان و جهت برای اوست، به این معنی که خداوند در جهت خاصی قرار نمی گیرد و موجود مکانمند نیست تا جاه و مکانی را اشغال کند؛ زیرا مکان از عوارض و خواص جسم است، در حالی که خداوند منزه از جسم است.^[۴]

۲. معنای فرود خداوند به آسمان زمین این است که خدوند در یک محل خاصی قرار دارد و برای اینکه به مردم دنیا نزدیک شود به آسمان دنیا فرود می آید، آیا لازمه این سخن این نیست که خداوند از مردم دور و نزدیک می شود؟

۳. آیا فرود خداوند به آسمان زمین جهت استجابت دعای بندگانش نیاز خدا را ثابت نمی کند؟ یعنی خداوند از فاصله دور نمی تواند دعای بندگانش را اجابت کند و برای اجابت دعای بندگانش نیاز به فرود آمدن به آسمان زمین دارد؟

۴. وهابی ها فرود خداوند را به آسمان زمین با این آیه شریفه که می فرماید: «وَ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ واسِعٌ عَلیمٌ ^[۵]؛ مشرق و مغرب، از آن خداست! و به هر سو رو کنید، خدا آنجاست! خداوند بى ‏نیاز و داناست»! چگونه جمع می کند؟ همچنین این آیه شریفه را که می فرماید: «هُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ ما کُنْتُم؛ خدا با شما است هرجا باشید»^[۶] چگونه معنا می کند؟

۵. لازمه اعتقاد به فرود خداوند به آسمان زمین این است که وقتی خدا در آسمان زمین قرار دارد در آسمان های دیگر نیست، آیا باور وهابی ها با آیه «وَ هُوَ الَّذی فِی السَّماءِ إِلهٌ وَ فِی الْأَرْضِ إِلهٌ وَ هُوَ الْحَکیمُ الْعَلیمُ^[۷]؛ او کسى است که در آسمان معبود است و در زمین معبود و او حکیم و علیم است» در تضاد نیست؟

۶. چرا خداوند برای اجابت دعای بندگانش به آسمان زمین فرود می آید در حالی در قرآن کریم می فرماید: «وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَریدِ^[۸]؛ ما انسان را آفریدیم و وسوسه‏ هاى نفس او را مى ‏دانیم، و ما به او از رگ قلبش نزدیک تریم»! وقتی که خدا از رگ قلب به انسان نزدیک تر باشد چه نیازی است که برای اجابت دعا به آسمان زمین بیاید؟

نویسنده: حمیدالله رفیعی

پی نوشت ها

[۱] . ابن تیمیه، منهاج السنه، ج ۱، ص۲۶۲،  العقیده الاصفهانیه، ص ۵۰ ، ریاض، مکتبه الرشد، چ ۱، ۱۴۱۵ق؛  درء تعارض العقل والنقل، ج ۲، ص ۲۶، ریاض دار الکنوز الادبیه، ۱۳۹۱ق؛ ابن قیم جوزی،اجتماع الجیوش الاسلامیه، ج۱، ص ۱۱۷، بیروت، دارالکتب العلمیه، چ۱، ۱۴۰۴ ق؛ ابن قیم جوزی، توضیح المقاصد و تصحیح القواعد، ج ۱، ص ۴۱۳ و ۵۱۵ ، بیروت، دارالکتب العربی،  چ ۲، ۱۳۹۳ق.

[۲] . ابن بطوطه، أبی عبد الله محمد بن ابراهیم، رحله ابن بطوطه، ص ۹۶، بیروت، دار بیروت، ۱۴۰۵ ق.

[۳] . ابوزهره، تاریخ المذاهب الاسلامیه،  ص ۳۲۰.

[۴] . صدوق، محمد بن بابویه، توحید، ص ۹۸، قم، جامعه مدرسین، بی­تا.

[۵] . سوره بقره ، آیه ۱۱۵.

[۶] . سوره مائده، آیه ۴.

[۷] . سوره زخرف، آیه ۸۴.

[۸] . سوره ق، آیه ۱۶.