بخشش بی نظیر امام حسن مجتبی (علیه السلام) در طول عمر پربرکت شان

اشاره:

حسن بن علی بن ابی طالب(ع) مشهور به امام حسن مجتبی(۳–۵۰ق) دومین امام شیعیان که ۱۰ سال (۴۰–۵۰ق.) امام و حدود ۷ ماه خلیفه مسلمانان بود. اهل سنت او را آخرین خلیفه از خلفای راشدین دانسته‌اند. حسن بن علی نخستین فرزند امام علی(ع) و فاطمه زهرا(س) و نخستین نوه پیامبر(ص) است. بنابر گزارش‌های تاریخی، نام «حسن» را پیامبر(ص) برای او برگزید و او را بسیار دوست داشت. او هفت سال از عمر خود را با پیامبر(ص) همراه بود و در بیعت رضوان و ماجرای مباهله با مسیحیان نجران حضور داشت.

«حسن ابن علی(علیه السلام)دارای امتیازات اخلاقی و فضایل انسانی فراوانی بود، او شخص بزرگوار، بردبار، با وقار و متین، سخی و بخشنده، و مورد ستایش مردم بود…»

عقیق: سیوطی در تاریخ خود می نویسد:« حسن ابن علی(علیه السلام)دارای امتیازات اخلاقی و فضایل انسانی فراوانی بود، او شخص بزرگوار، بردبار، با وقار و متین، سخی و بخشنده، و مورد ستایش مردم بود…»(۱)

بخشش بی نظیر امام حسن(علیه السلام)

حضرت مجتبی (علیه السلام) در طول عمر خود دو بار تمام اموال و دارایی خود را در راه خدا خرج کرد و سه بار ثروت خود را به دو نیم تقسیم کرده و نصف آن را برای خود نگهداشت و نصف دیگر را در راه خدا بذل نمود.(۲)

خاندان علم و فضیلت

روزی عثمان در کنار مسجد نشسته بود. مرد فقیری از او کمک مالی خواست. عثمان پنج درهم به وی داد. مرد فقیر گفت: مرا نزد کسی راهنمایی کن که کمک بیشتری به من بکند. عثمان به طرف حضرت مجتبی و حسین بن علی (علیه السلام) و عبدالله جعفر، که در گوشه ای از مسجد نشسته بودند، اشاره کرد و گفت: نزد این چند نفر جوان که در آنجا نشسته اند برو و از آنها کمک بخواه.

وی پیش آنها رفت و اظهار مطلب کرد. حضرت مجتبی (علیه السلام) فرمود: از دیگران کمک مالی خواستن، تنها در سه مورد رواست: دیه ای (خونبها) به گردن انسان باشد و از پرداخت آن بکلی عاجز گردد، یا بدهی کمر شکن داشته باشد و از عهده پرداخت آن برنیاید، و یا فقیر و درمانده گردد و دستش به جایی نرسد. آیا کدام یک از اینها برای تو پیش آمده است؟

گفت: اتفاقاً گرفتاری من یکی از همین سه چیز است. حضرت مجتبی (علیه السلام) پنجاه دینار به وی داد. به پیروی از آن حضرت، حسین بن علی (علیه السلام) چهل و نه دینار و عبدالله بن جعفر چهل وهشت دینار به وی دادند.

فقیر موقع بازگشت، از کنار عثمان گذشت. عثمان گفت: چه کردی؟ جواب داد: از تو پول خواستم تو هم دادی، ولی هیچ نپرسیدی پول را برای چه منظوری می خواهم؟ اما وقتی پیش آن سه نفر رفتم یکی از آنها (حسن بن علی) در مورد مصرف پول از من سوال کرد و من جواب دادم و آنگاه هر کدام این مقدار به من عطا کردند.

عثمان گفت: این خاندان، کانون علم و حکمت و سرچشمه نیکی و فضیلتند، نظیر آنها را کی توان یافت؟(۳)

پرهیزگاری

توجهی ویژه به خداوند داشت؛ آثار این توجه را گاه از چهره ی او به هنگام وضو در می یافتند: چون وضو می گرفت، رنگ می باخت و به لرزه می افتاد؛ می پرسیدند که چرا چنین می شوی؟

می فرمود:آن را که در پیشگاه خدا می ایستد،جز این سزاوار نیست.

از امام ششم (علیه السلام) آورده اند که امام حسن (علیه السلام) عابدترین مردمان زمان خویش بود و هم با فضیلت ترین چون به یاد مرگ و…و رستخیز می افتاد،می گریست.و بی حال می شد.(۴)

پیاده و گاه برهنه پا،۲۵ بار به خانه ی خدا رفت.(۵)

بخشندگی

آن روز به خانه ی خدا رفته بود…همان هنگام می شنید که مردی با خدا به گفتگو نشسته است که:خداوندا،ده هزار درهم نصیبم کن…امام (علیه السلام) هماندم به خانه بازگشت و آن پول را برای او فرستاد.

یک روز،کنیزی از کنیزان او،دسته گلی خوشبوی به تحفه،پیشکش کرد،امام (علیه السلام) ،در مقابل او را آزاد فرمود و چون پرسیدند چرا چنین کردی؟،فرمود:

خدا ما را چنین تربیت کرده است و این آیه را باز خواندند:

«چون به شما هدیه ای دادند،به نیکوتر،پاسخ گویید.»(۶)

سه بار در زندگی،هر چه داشت،حتی کفش-و پای افزار-را به دو نیم تقسیم کرد و در راه خدا داد.(۷)

پی نوشت:

۱.(تذکره الحفاظ، ج۱،ص۱۶۷)

۲.(تاریخ یعقوبی، ج۲،ص۲۱۵؛ تاریخ الخلفاء سیوطی،ص۱۹۰،اسدالغابه،ج۲،ص۱۳؛ تذکره ابن جوزی،ص ۱۹۶)

۳.(بحارالانوار،ج۴۳،ص۳۳۳)

۴.(بحار، ج۴۳،ص۳۳۱)

۵.(بحار، ج۴۳،ص ۳۳۲.۳۳۱؛تاریخ الخلفاء،ص۱۹۰)

۶.(بحارالانوار،ج۴۳،ص۳۴۳)

۷.(بحارالانوار،ج۴۳،ص۳۳۲؛ تاریخ الخلفاء، ص ۱۹۰)