آیا وجود فرقه های شیعه دلیل بطلان مذهب شیعه است؟

برخی از مخالفین مذهب شیعه، فرقه های شیعه را دلیل بر بطلان اصل مذهب شیعه گرفته و برای اینکه مذهب شیعه را زیر سوال ببرند شبهه ای را در این محور القا می کنند. این در حالی است انشعابات فرقه ای در همه ادیان و نیز مذاهب اسلامی یک امر طبیعی است.

شبهه

یکی از شبهات علیه شیعه این است که  وجود فرقه های شیعه دلیل بر بطلان آن است و خداوند در قرآن فرموده: «وَلا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَنْ سَبِیلِهِ» یعنی و از راه ‏هاى پراکنده (و انحرافى) پیروى نکنید، که شما را از طریق حق، دور مى سازد. (انعام ، ۱۵۳) بنابراین وجود فرقه های شیعه که در کتاب های ملل و نحل از آنها نام برده شده است دلیل روشن بر این است که اصل شیعه باطل است که باعث به وجود آمدن فرقه های شیعه شده است.

پاسخ شبهه

تاریخ نشان داده است که در ادیان بزرگ بعد از اینکه آورنده و پیامبر آن دین از میان امت خود رفته است، مردم دین او را که به صورت یک دین برای پیروانش تبلیغ و ترویج می کرد، به مذاهب و فرقه های متعددی تقسیم کرده اند و هر گروه بعد از پیامبر با افزودن و یا کاستن از آیین اصلی، مذهبی جدید پدید آوردند و خود را حق دانسته و دیگران را باطل و ناحق قلمداد می کردند.

چنان که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: امت موسی پس از او به هفتاد و یک فرقه و امت عیسی بعد از وی به هفتاد و دو فرقه تقسیم شدند و پس از من امّتم به هفتاد و سه فرقه تقسیم خواهند شد که تنها یک فرقه اهل نجات خواهد بود. همان گونه که از میان فرقه های هر یک از دو امت موسی و عیسی نیز تنها یک فرقه اهل نجات بود.[۱]

این حدیث را هم اهل سنت و هم شیعه به طرق مختلف نقل کرده اند. حال باید دید آیا تعدد فرقه های یک دین و یا یک مذهب موجب بطلان آن دین و مذهب می شود؟ اگر جواب مثبت باشد لازمه آن بطلان دین موسی و عیسی (علیهما السلام) و نیز دین اسلام خواهد بود؛ زیرا همه این ادیان دارای فرقه های متعدد و مختلف هستند.

اما از آنجا که یقین داریم دین اسلام حق است پس وجود فرقه های متعدد در یک دین و یا یک مذهب به اصل دین و مذهب هیچ خدشه ای وارد نمی کند و کمترین رابطه منطقی بین این دو مطلب وجود ندارد، پس وجود فرقه های شیعه نیز به اصل شیعه خدشه ای وارد نمی کند. بنابراین همانگونه که پیروان دین اسلام به فرقه های متعدد تقسیم شده، پیروان هر فرقه آن نیز ممکن است که به فرقه های متعدد دیگر تقسیم شود.

از این‌رو می‌بینیم مذهب اهل سنت نیز از نظر فقهی به چهار گروه، حنبلی، حنفی، مالکی، و شافعی تقسیم گردیده بلکه در ابتدا بسیار بیشتر از این تعداد بوده که توسط حکام عباسی برای جلوگیری از هرج و مرج فتوایی به چهار مذهب تقلیل داده شده است. هم چنین از نظر عقیدتی و کلامی نیز به گروه های متعددی تقسیم شده است که عبارتند از: اهل حدیث و حنبلیه، اشاعره، ماتریدیه ، معتزله و وهابیت، کرامیه، مرجئه، خوارج و دیگر فرقه های ریز و درشت که از این فرقه ها جدا شده اند. هیچ عاقلی به دلیل وجود این فرقه ها حکم به بطلان مذهب اهل سنت نمی کند.

برید عجلی می گوید: امام باقر (علیه السلام) آیه «وَ أَنَّ هذا صِراطی‏ مُسْتَقیماً فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَنْ سَبیلِهِ ذلِکُمْ وَصَّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ؛[۲] این راه مستقیم من است، از آن پیروى کنید! و از راه ‏هاى پراکنده (و انحرافى) پیروى نکنید، که شما را از طریق حق، دور مى‏سازد! این چیزى است که خداوند شما را به آن سفارش مى‏کند، شاید پرهیزگارى پیشه کنید!» تلاوت فرمود. برید می گوید: بعد از قرائت این آیه امام از من پرسید آیا منظور از این آیه را می فهمی، عرض کردم: نه! فرمود ولایت علی و جانشینان وی است. ^[۳] یعنی صراطی که خداوند به آن دعوت می کند همان تمسک به ولایت علی و اولاد آن حضرت می باشد.

با توجه به این روایت و روایات دیگری که از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره تمسک به ثقلین یعنی اهل بیت آن حضرت و قرآن کریم که از طریق شیعه و سنی نقل شده است، معلوم می شود که آن فرقه ای که به مفاد این روایات عمل می کند و معتقد به وصایت علی (علیه السلام) و خاتمیت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و جاودانی دین اسلام است گروه نجات یافته است و بقیه گروه ها چه اینکه از فرقه های شیعه باشند و چه اینکه از اهل سنت باشد جزء منحرفین می باشند. چون به دستور صریح پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) عمل نکرده اند و راه هایی را از پیش خود ساخته اند.

علاوه بر این بیشتر فرقه های شیعه که به شیعه نسبت داده می شوند جزء غالیان هستند و در حق ائمه معصومین (علیهم السلام) و رهبران فرقه خود غلو می کنند و به همین علت شیعه اثنی عشری آن ها را جزء شیعه محسوب نمی کند.[۴]

در مورد بابیه و بهائیه باید گفت که آن ها با ادعای اینکه با ظهور باب و بهاء شریعت اسلام الغاء گردید، از دین اسلام و مذهب شیعه خارج شدند و جزء منکرین قرآن محسوب می شوند چنان که قرآن می فرماید حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) به عنوان آخرین پیامبر[۵] و آئین او به عنوان آخرین دین می باشد ولی بهائی ها و بابی ها این دستور قرآن را نادیده گرفته معتقدند که دوره رسالت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) سپری شده است.

هم چنین فرقه های دیگری که مکن است مورد نظر شبهه کننده باشد جزو غالیان و کسانی هستند که در مورد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه معصومین حد اعتدال را رعایت ننموده و برخی ادعای نیابت امام عصر( علیه السلام) و برخی دیگر ادعای پیامبری نموده اند و علمای شیعه و شیعیان از این گروه ها بیزاری می جویند.

از آنچه گفته شد معلوم می شود تعدد فرقه های شیعه نمی تواند دلیل انحراف و بطلان مذهب شیعه باشد همانگونه که فرقه های متعدد یک دین نمی تواند دلیل بطلان اصل دین باشد؛ زیرا اگر چنین بود می بایست آیین موسی و عیسی (علیهما السلام) و دین اسلام باطل می بودند چرا که به فرقه های متعدد منشعب شده اند. و دیگر اینکه اکثر فرقه های شیعه عقایدشان با عقاید مذهب شیعه اثنی عشری متفاوت است و درست است که از فرقه های شیعه هستند لکن خارج از شیعه امامی و اثنی عشری محسوب می شوند.

همان گونه که باید از میان فرقه های اسلامی فرقه ناجیه را به دست آورد، باید از میان فرقه های شیعه نیز فرقه حق و منطبق بر دین اسلام را با معیارهایی که در دین اسلام وجود دارد تشخیص داد. حال باید دید که کدام فرقه وگروه نجات یافته است.

طبق فرمایش پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) هم از دین موسی (علیه‌ السلام) و هم از دین عیسی (علیه‌ السلام) و هم از امت خود حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) فقط یک گروه از نجات یافتگان خواهد بود. و خود حضرت راه های نجات امت را بر شمرده است که به برخی از آن ها اشاره می شود که اگر مسلمین به آن عمل کنند جزو نجات یافتگان و پیرو یک مذهب که همان دین اسلام باشد خواهند بود.

حضرت فرمودند: مَثَل اهل بیت من در میان شما مَثَل کشتی نوح در میان قوم او است. که هرکس بر آن سوار شد نجات یافت و هر کس از آن روی برتافت، غرق گردید.[۶]

درجای دیگر فرمود: من در میان شما دو چیز گران بها به امانت می گذارم که یکی کتاب خدا، قرآن کریم، و دیگری اهل بیت عترتم، و این دو تا روز قیامت از هم جدا نخواهند شد تا اینکه در حوض کوثر بر من وارد شوند، و کسانی که به آن دو چنگ بزنند گمراه نخواهند شد.[۷]

حالا بر فرد فرد مسلمانان لازم است که باید دریابد کدام یک از فرقه های اسلامی و کدام یک از فرقه های شیعه به قرآن و عترت هر دو تمسک جسته و راهی را که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) برای هدایت بشر نشان داده رفته اند، و از آن راه پیروی می کنند نه راه های متفرق خود ساخته برخی از انسان های مغرض و جاه طلب.

منبع: نرم افزار پاسخ۲ مرکز مطالعات

پی نوشت ها

[۱] . طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، قاهره، مکتبه ابن تیمیه، بی تا، ج ۱۷، ص ۱۳؛ شیخ صدوق، الخصال، قم، جامعه مدرسین، (بی تا) ص ۵۸۵.

[۲]  سوره انعام، آیه ۱۵۳.

[۳] . عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر عیاشی، تهران، مکتبه العلمیه الاسلامیه،  بی تا ، ج ۱، ص ۳۸۴.

[۴] .  خوانساری، روضات الجنات، ص ۲۸۵ ـ  ۲۸۷.

[۵] . سوره حزاب، آیه ۴۰.

[۶] . سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور، جده، دارالمعرفه، ۱۳۶۵ش، ج ۳، ص ۳۳۴؛ طوسی، محمد بن حسن، الاحتجاج، بیروت، دارالنعمانی، بی تا، ج ۲، ص ۱۴۷.

[۷] . صدوق، محمد بن علی، الامالی، قم؛ بعثت، ۱۴۱۷ق، ص ۶۱۶؛ المتقی الهندی، کنزالعمال، بیروت، موسسه الرساله ، بی تا ، ج ۱۳، ص ۱۰۴.