مهدى حایرى تهرانى (ره)

ولادت

حضرت آیه اللّه آقاى حاج شیخ مهدى حایرى تهرانى ـ طاب ثراه ـ یکى از مفاخر علماى تهران به شمار مى رفت.معظم له، در سال ۱۳۴۴ق (۱۳۰۴ش) در کربلا، در بیت علم و فقاهت دیده به جهان گشود.

خاندان

پدر بزرگوارش حضرت آیه اللّه حاج شیخ عباس حایرى (۱۲۹۸ـ ۱۳۶۰ق) از اعاظم شاگردان آیات عظام : میرزا محمّدتقى شیرازى، سید اسماعیل صدر، سید حسن صدر، سید محمّد فیروزآبادى و آقاضیاء عراقى و یکى از علماى بزرگ تهران و از یاران آیه اللّه حاج شیخ عبدالکریم حایرى یزدى در تأسیس حوزه علمیه قم و صاحب کتاب هاى بسیار همانند شرح اصول کافى، شرح زیارت عاشورا و جامعه کبیره، اسرارالصلاه، ایمان ابوطالب و کتاب هاى فقهى و اصولى چندى بوده است. (نقباء البشر، ج۴، ص۹۹۰ و گنجینه دانشمندان، ج۴، ص۴۲۶ـ۴۲۷).

تحصیلات

فقید معظم در دوران کودکى به همراه پدر بزرگوارش به تهران آمد و دوران دبستان و دبیرستان را پشت سر نهاد. در ۱۵سالگى (۱۳۲۰ش) پدرش را از دست داد ولى با تمام کوشش در پیِ به دست آوردن دانش بود. لذا به تحصیل علوم دینى روى آورد و در مدرسه مروى به تکمیل اندوخته هایش پرداخت.

اساتید

او، پیش تر بخشى از ادبیات عرب را نزد پدرش فرا گرفته بود و در آن زمان، ادبیات را نزد آیه اللّه شیخ محمّدحسین زاهد تکمیل کرد. سطوح فقه را نزد آیه اللّه میرزا باقر آشتیانى، شرح منظومه و شرح تجرید را نزد آیه اللّه میرزا مهدى آشتیانى و منطق و کلام را نزد آیه اللّه سید صدرالدین جزایرى فرا گرفت و در کنار تحصیل علوم دینى به دانشکده الهیات دانشگاه تهران رفت و موفق به اخذ درجه لیسانس شد.

در سال ۱۳۲۷ش به حوزه علمیه قم مهاجرت کرد و سطوح عالیه را نزد حضرات آیات عظام: گلپایگانى (مکاسب)، شیخ مرتضى حایرى (مکاسب و رسائل)، مرعشى نجفى و سلطانى طباطبایى (کفایه) آموخت.

پس از آن به درس هاى آیات عظام: آقاى بروجردى (فقه و اصول)، امام خمینى (اصول)، علامه طباطبایى (اصول و فلسفه)، آقاى اراکى (اصول) حاضر شد و مبانى علمى خویش را استوار ساخت و مورد توجه مخصوص علامه طباطبایى قرار گرفت.

در سال ۱۳۳۵ش به قصد زیارت و ادامه تحصیل راهى نجف اشرف شد و در درس هاى اساطین نجف آیات عظام: سید جمال الدین گلپایگانى، سید عبدالهادى شیرازى و درس اصول آیه اللّه خویى حاضر شد و بهره هاى فراوان برد و با اخذ اجازه اجتهاد از آقایان: شیرازى و گلپایگانى و اجازه روایى از شیخ آقا بزرگ تهرانى به قم بازگشت و به خدمات فراوان علمى و دینى پرداخت.

فعالیتها

وى در قم به ایجاد کتابخانه ها، تألیف و تحقیق، راه اندازى مجلات دینى، نوسازى اماکن قدیمى، فراهم نمودن امکانات آموزشى و رفاهى براى طلاب پرداخت و همزمان به ادامه تحصیل در دانشکده الهیات پرداخت و موفق به اخذ درجه دکترا شد.

برخى از خدمات وى در قم عبارتند از: تأسیس کتابخانه مهم و کم نظیر مدرسه حجتیه (۱۳۳۰ش)، شرکت در تأسیس مدرسه علمیه حقانى ۱۳۴۱ش)، ایجاد طبقه دوم مدرسه علمیه رضویه، مدیریت و شرکت در تأسیس دبیرستان دین و دانش، تأسیس دبستان نمونه دخترانه، کتابخانه سیار حایرى تهرانى، بنیاد فرهنگى امام المهدى(عج) (۱۳۵۰)، پاساز امام المهدى، چاپ و نشر کتاب هاى دینى، تأسیس و راه اندازى آشپزخانه و سلف سرویس در مدرسه فیضیه و حجتیه، اعزام مبلّغین روحانى به روستاهاى قم و تهران، کتابخانه مدرسه دین و دانش و کاشیکارى نماى مرقد على بن بابویه و مدرسه رضویه. او در سال ۱۳۵۵ش، به تهران مهاجرت کرد و به خدمات دینى و علمى خود ادامه داد و به اقامه جماعت در مسجد ارک (ظهر) و مسجد الغدیر (مغرب و عشاء) ـ که هردو از مهم ترین مساجد تهران به شمارند ـ و تألیف کتب و شرکت در هیأت امناى بنیادهاى خیریه و عام المنفعه، مانند مؤسسه خیریه حضرت سجاد، مجتمع بهزیستى حضرت على، مؤسسه احیاى مدارس استثنایى، بنیاد فرهنگى امام المهدى (که علاوه بر قم و تهران، در مشهد و شهرهاى دیگر هم شعبه دارد)، شوراى عالى مشارکت هاى مردمى سازمان بهزیستى، دانشکده الهیات و معارف اسلامى واحد شمال تهران و گره گشایى از کار مردم مسلمان و چاپ و نشر کتاب هاى بسیار همچون: منهاج البراعه علامه خویى (۲۱جلد)، نهضت روحانیون ایران آقاى دوانى (۱۱جلد) و ده ها کتاب دیگر ـ از سوى مسجد الغدیر و بنیاد فرهنگى امام مهدى ـ پرداخت. جانِ کلام آن که: او عنصرى خدمتگزار و دلسوز بود و تمام وقت خود را براى مردم صرف مى کرد و از جان و سلامتى اش، مایه مى گذاشت.

مجتهدى بود که از درس و بحث گذشت و از عناوین رایج حوزه هاى علمیه صرف نظر کرد و براى حل مشکلات مردم، شب و روز مى کوشید.

بسیار خوش اخلاق و خوش برخورد و متواضع و بخشنده بود و به گروهى از فضلا پیشنهاد تألیفِ کتاب درباره معصومین(ع) را داد که در این راستا کتاب هاى زندگى امام جواد و زندگى امام عسکرى نگاشته و چاپ شد. او در تأسیس و نوسازى بسیارى از مساجد پیشقدم بود و تکمیل مسجد (الغدیر) ـ خیابان میرداماد ـ تهران و راه اندازى چند مؤسسه قرض الحسنه و بیمارستان و کتابخانه و مدرسه علمیه مرهون تلاش هاى وى است.

تألیفات

۱. تقریرات درس فلسفه علامه طباطبایى

۲. تقریرات درس فقه آیه اللّه بروجردى

۳. سیر قرآن و تفسیر (بخشى از آن در مجله (مکتب تشیع) به چاپ رسیده است)

۴. سیر عقاید و مذاهب (بخشى از آن در مجله (مکتب تشیع) به چاپ رسیده است)

۵. سیر کتابخانه در اسلام

۶. روش تبلیغات اسلامى (بخشى از آن در مجله (مکتب اسلام) به چاپ رسیده است)

۷. اخلاق و کلید خوشبختى (بخشى از آن در مجله (معارف جعفرى) به چاپ رسیده است)

۸. اخلاق از نظر قرآن و دستورات اجتماعى اسلام

۹. شخصیت انسان از نظر قرآن و عترت

۱۰. منتخب ادعیه

۱۱. پندهاى معصومین(ع)

۱۲. بر کرانه غدیر ـ خطبه پیامبر و ترجمه شیواى آن در غدیرخم.

۱۳. پرتوى از غدیر ـ اثبات امامت و ولایت از کتب اهل سنت.

۱۴. درس هایى از زندگى پیامبر نور و رحمت

وفات

سرانجام آن عالم خدمتگزار پس از ۷۵سال زندگى، در روز جمعه ۲۴ شوال المکرم ۱۴۲۱ق (۳۰ دى ۱۳۷۹ش) چشم از جهان فرو بست و پیکر پاکش پس از تشییع در تهران، به قم انتقال داده شد و عصر روز شنبه ۲۵شوال. سالروز شهادت امام صادق(ع) پس از تشییع باشکوه و شایسته و نماز آیه اللّه مکارم شیرازى بر آن، در قبرستان شیخان به خاک آرمید.