- زمان مطالعه : 6 دقیقه
- توسط : رحمت الله ضیایی
- 0 نظر
کیسان بن کلیب یکی از اصحاب امام حسن مجتبی (علیه السلام) است، شیخ طوسی وی را از اصحاب امیر المومنین علی (علیه السلام)، امام حسن مجتبی سبط اکبر (علیه السلام) می داند[۱]
برقی[۲] در کتاب رجال نیز کیسان بن کلیب را هم از اصحاب یمنی امیرالمومنین علی (علیه السلام) و هم از اصحاب امام حسن (علیه السلام) شمرده است که جز اصحاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بوده اند. «اصحاب ابی محمد الحسن بن علی من أصحاب رسول الله (صلی الله علیه و آله) أبوصادق کلیب.»[۳]
از دیگر عالمان رجالی شیعه که کیسان بن کلیب را جزء اصحاب و یاران امام حسن مجتبی می داند، مرحوم ابن داود[۴] است، وی در تبعیت از شیخ طوسی، کیسان را از اصحاب امام علی، امام حسن، امام حسین و امام سجاد (علیه السلام) شمرده است.[۵]
ابن شهر آشوب در کتاب مناقب آل ابی طالب نیز کیسان بن کلیب را از یاروان و اصحاب امام حسن مجتبی داسته است. می نویسد: افراد زیر از یاران امام حسن مجتبی (علیه السلام) به شمار می رفتند: عبدالله بن جعفر بن ابی طالب، مسلم بن عقیل، عبدالله بن عباس، حبابه والبیه دختر جعفر، حذیفه بن اسید، جارود بن ابی بشر، جارود بن منذر، قیس بن اشعث بن سوار، سفیان بن ابی لیلای همدانی ، عمرو بن قیس مشرقی، ابو صالح کیسان بن کلیب، ابو مخنف لوط بن یحیی ازدی، مسلم بن بطین، ابوزرین مسعود بن ابی وایل، هلال بن یساف و ابو اسحاق بن کلیب سبیعی و دیگر یاران آن حضرت از اصحاب خصوصی پدرش، حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) بودند، مانند: حجر، رشید، رفاعه، کمیل، مسیب، قیس، ابن واثله، ابن حمق، ابن ارقم، ابن صرد، ابن عقله، جابر، دیلی، حبه، عبایه، جعید، سلیم، حبیب، احنف، اصبغ و اعور که شمار آنان مشخص نیست»[۶]
کیسان بن کلیب و نقل روایت
از ابن ابن حبان بستی[۷] نقل شده است که وی نام کیسان بن کلیب را در کتاب الثقاتش آورده است و وی را ثقه می داند عده ای معتقدند، کیسان بن کلیب از علی بن ابی طالب (ع) به صورت مرسل روایت نقل کرده است[۸]
ابن سعد در کتاب الطبقات الکبری در باره کیسان بن کلیب می نویسد: در پایان عمر، موهای سر و ریشش سفید شده بود و با آنکه به صورتی شگفت آور پارسا بود، در تمام سال یک روز روزه مستحب نمی‌گرفت و یک رکعت هم نماز مستحب نمی‌گزارد و به همین سبب در باره او سخن می گفتند. و او محدثی بود که کم حدیث نقل کرده است» [۹]
کیسان بن کلیب و امام علی (علیه السلام)
کیسان بن کلب گفته هنگامى که عمر ابن خطاب امر خلافت را به عنوان شورى در میان شش نفر[۱۰] (على (علیه السلام)، عثمان، زبیر، طلحه، سعد وقاص، عبد الرحمن عوف) مقرر داشت به ابو طلحه انصارى و دیگران گفت اگر دو نفر با دیگرى بیعت کردند شما با سه نفرى باشید که عبد الرحمن عوف با آن ها است و آن سه نفر دیگر را بکشید در آن وقت على به اتفاق عبد اللَّه بن عباس از دار الشورى بیرون رفتند و فرمود اى پسر عباس این مردم همچنان که در زمان حیات پیغمبر (صلی الله علیه و آله) با آن جناب دشمنى کردند پس از درگذشت او نیز با شما عداوت نمودند سوگند به خدا به جز از شمشیر چیز دیگرى کار ایشان را انتظام نه خواهد داد.
ابن عباس پرسید عداوت اینان چگونه است؟
فرمود مگر توصیه عمر را نشنیدى مى گفت هر گاه دو نفر با یکى و دو نفر با دیگرى بیعت کرد با آن سه نفرى باشید که پسر عوف با آن ها است و آن سه نفر دیگر را بکشید.
ابن عباس عرض کرد آرى چنین شنیدم.
فرمود مگر نمی دانى که عبد الرحمن، پسر عموى سعد وقاص است و عثمان داماد عبد الرحمن است، گفت آرى فرمود بنا بر این عمر می داند که سعد و عبد الرحمن و عثمان با یک دیگر اختلافى نخواهند داشت.
و بالاخره هر یک از این سه نفر که نامزد خلافت شوند آن دو نفر اظهار مخالفت نخواهند کرد و از قتل طلحه پس از قتل من و زبیر باکى ندارد و سوگند بخدا اگر عمر زنده بماند از راى ناپسند او چنانچه بارها اعلام کرده اطلاع خواهم داد و اگر مرد فرداى قیامت حق متعال میان من و او داورى خواهد کرد.»[۱۱]
جمع بندی
یکی از یاران و اصحاب امام حسن مجتبی (علیه السلام) کیسان بن کلیب بوده است، بنا به برخی گذارش های تاریخی کیسان از اصحاب امام علی (علیه السلام) نیز بوده و ایشان به عنوان راوی حدیث نیز مشهور است، برخی روایات خصوصا شورای شش نفری را خلیفه دوم یعنی عمر برای تعین خلیفه معرفی نمود، کیسان بن کلیب نیز نقل کرده است.
پی نوشت ها
[۱] . رجال الطوسی، طوسی، ص۸۷، و ۹۵.
[۲] . «رجال برقی از نخستین منابع رجالی شیعه است. این کتاب با عنوان طبقات الرجال یا الطبقات نیز شناخته می شود و در آن نام ۱۴۵۱ راوی حدیث به ترتیب طبقات آن ها ذکر شده است. بنابر دیدگاه رایج، این اثر تالیف احمد بن محمد بن خالد برقی (۲۷۴ یا ۲۸۰ق)، از اصحاب امام جواد (علیه السلام) و امام هادی(علیه السلام) است. از میان منابع پنج گانه رجالی، رجال برقی، در کنار رجال شیخ طوسی، در همین دسته قرار دارد. در این رویکرد، دسترسی محققان به طبقه راوی و تشخیص روایات مرفوعه (روایتی که نام بعضی از راویان آن حذف شده باشد)، آسان‌تر می گردد.»؛ برقی، رجال البرقی، ۱۴۳۳ق، ص۷.
[۳]. رجال البرقی، البرقی، ص۷،
[۴] . « ابومحمد تقی‌الدین حسن بن علی بن داوود حلی (۶۴۷- بعد از ۷۰۷ق) معروف به ابن داوود حلی، عالم رجالی، فقیه، ادیب وشاعر شیعی قرن هفتم هجری قمری است. ابن داوود با علامه حلی معاصر بود. مشهورترین اثر او کتاب الرجال است. ابن داوود در اجازات و معاجم به «سلطان العلماء و البلغاء» و «تاج المحدثین و الفقهاء» شهرت یافته است. از قول شهید ثانی نقل شده که: ابن داود در علم رجال مسیری را پیموده که هیچ یک از بزرگان شیعه آن را طی ننموده است.»؛ ابن داوود، رجال ابن داوود، ۱۳۹۲ق، ص۵.
[۶]. مناقب آل ابی‌طالب، ابن شهر آشوب، ج۴، ص۴۰ و بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۴۴، ص۱۱۰ -۱۱۱ به نقل از مناقب آل ابی طالب.
[۷] . « ابن حبان، ابو حاتم، محمد بن حبان بن احمد بن حبان (ح ۲۷۰- ۲۱ شوال ۳۵۴ق/۸۸۳ -۲۰ اکتبر ۹۶۵م)، محدث، فقیه شافعی، مورخ و لغوی تمیمی بستی است. ابن حبان از صاحب نظران علم حدیث و رجال است و در این دو علم آرای ویژه ای دارد. وی در جرح و تعدیل دارای مسلکی مخصوص است و معتقد است که راوی عدل کسی است که جرحی بر او وارد نشده باشد، زیرا جرح ضد عدل است و اگر کسی را جرح نکرده باشند، لامحاله عادل شمرده می شود.»؛ ابن حبان محمد، کتاب الثقات، ج۱، ص۱۳،
[۸]. الجرح و التعدیل، ج۸، ص۱۹۹ ۲۰۰؛ تقریب التهذیب، ابن حجر، ج۲، ص۴۱۷؛ تاریخ الإسلام، ذهبی، ج۶، ص۲۳۸ و ج۲، ص۴۲۷ و الکاشف فی معرفه من له روایه فی کتب السته، ذهبی، ج۱، ص۳۹۴.
[۹] . الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۶، ص۲۹۵؛ میزان الاعتدال، ذهبی، ج۴، ص۵۳۸ (وی
[۱۰] . توضیح بیشتر: « شورای شش نفره، شورایی شامل گروهی از صحابه که عمر بن خطاب پیش از مرگش (سال ۲۳ق/۶۴۴م)، برای انتخاب خلیفه بعدی تعیین کرد. وی اعضای شورا را ملزم کرد که در این انتخاب حضور یابند و در صورت مخالفت با نتیجه شورا، کشته شوند.
نتیجه این شورا انتخاب عثمان بن عفان به عنوان سومین خلیفه مسلمانان بود. امام علی(علیه السلام) با توجه به جهت گیری اعضای انتخاب شده و کثرت مخالفانش در ترکیب شورا، پیش بینی کرده بود که شورا منجر به انتخاب عثمان خواهد شد.».
[۱۱] . ترجمه الإرشاد، ص ۲۷۷
منابع
- طوسی، رجال شیخ طوسی چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم، ۱۴۱۵ق.
- برقی، احمد بن عبدالله، رجال البرقی، اشراف: جعفر سبحانی، تحقیق و تعلیق: حیدر محمد علی بغدادی، قم، موسسه الامام الصادق، ۱۴۳۳ق.
- ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، نجف، المکتبه الحیدریه، ۱۳۷۶ق.
- علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق.
- أبو محمد عبد الرحمن بن محمد بن ادریس بن المنذر التمیمی، الحنظلی، الرازی ابن أبی حاتم (المتوفى: ۳۲۷هـ)، الجرح والتعدیل، دار إحیاء التراث العربی – بیروت، الأولى، ۱۲۷۱ هـ ۱۹۵۲ م
- أبو الفضل أحمد بن علی بن محمد بن أحمد بن حجر العسقلانی (المتوفى: ۸۵۲هـ)، تقریب التهذیب، دار الرشید – سوریا، الأولى، ۱۴۰۶ – ۱۹۸۶
- ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، دار الکتاب العربی – بیروت – لبنان، ۱۴۰۹-۱۴۱۳ هجری قمری|۱۹۸۹ میلادی
- شمس الدین أبو عبد الله محمد بن أحمد بن عثمان بن قایماز الذهبی (المتوفى: ۷۴۸هـ)، الکاشف فی معرفه من له روایه فی الکتب السته، القبله للثقافه الإسلامیه – مؤسسه علوم القرآن، جده، الأولى، ۱۴۱۳ هـ – ۱۹۹۲ م
- بغدادی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد بن عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق، مقدمه محقق.
- شمس الدین أبو عبد الله محمد بن أحمد بن عثمان بن قَایْماز الذهبی (المتوفى: ۷۴۸هـ)، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، دار المعرفه للطباعه والنشر، بیروت – لبنان، الأولى، ۱۳۸۲ هـ – ۱۹۶۳ م
- مفید، محمد، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، بیروت، مفید، ۱۴۱۴ق.
- ابن حبان محمد، کتاب الثقات، ج۱، ص۱۳، به کوشش عزیزبیگ و دیگران، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۳ق/۱۹۷۳م.
لطفا نظرتان را درباره این محتوا بنویسید
فایل تصویری در سایت شما
فایل صوتی در سایت شما
به اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی