داشتن سعادت و آرامش مطلوب در زندگی زناشویی

برای داشتن سعادت و آرامش مطلوب در زندگی زناشویی، ارتباط سالم سازنده میان زن و مرد، نیاز اصلی است و حرف اول را می‌زند. در این عرصه، موانعی بر سر راه قرار می‌گیرد، که البته رفع آن‌ها تنها به خود همسران بستگی دارد و کاملاً دو طرفه است. در این مقاله، به بیان و بررسی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

۱- سخت‌گیری و بی‌اعتمادی

سخت‌گیری در خانواده مصادیق مختلفی دارد. از جمله آن‌ها می‌توان به بهانه‌گیری در امور خانه اشاره کرد. صفت سخت‌گیری، جزیی از منفی‌نگری است که از نظر دین و اخلاق، مذموم شمرده شده است. در گفتار و کردار آدمی، همواره عیوب و نقایصی وجود دارد. هر اندازه انسان منفی‌نگرتر باشد، از زمینه موجود برای بهانه‌گیری، بیشتر بهره می‌جوید.

گاهی در اثر عوامل مختلفی از قبیل علاقه افراطی و یا بدبینی ممکن است زن یا مرد نسبت به هم حساسیت بی‌مورد پیدا کنند. به طوری که در حفظ و پاکدامنی هم دچار وسواس و سخت‌گیری بی‌جا شوند. این گونه رفتارها و کنترل‌های افراطی، زمینه روانی را برای سقوط انسان به سمت فساد و بی‌قیدی فراهم می‌کند زیرا روح انسان در برابر فشار، عکس العمل نشان می‌دهد و شانه خالی می‌کند.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند: تعلیم دهید و آسان گیرید. سخت نگیرید و نوید دهید و دیگران را طرد نکنید.(۱)

۲- ترشرویی

درست است کسی که ناراحتی و خستگی روحی دارد، ناخود آگاه آثار آن در چهره اش نمودار می‌شود.ولی اسلام به پنهان داشتن درد درون دستور می‌دهد. آزار زبان بدترین آزارهاست. سرزنش، تهمت، دشنام و شماتت، هر کدام موجب آزار دیگری می‌شود؛ که علاوه بر کیفر الهی و عقوبت اُخروی، آرامش و سلامت زندگی را هم ، به هم می‌ریزد. اگر یکی از زوجین فردی عصبی است، طرف دیگر باید بکوشد با درک موقعیت، از تحریک عصبانیت او خودداری کند و با سکوت و خویشتنداری، او را در کنترل هیجان عصبی خویش یاری کند.

۳- چشم و هم چشمی

بر خلاف آن چه در تفکر عرف جا افتاده است، این مسئله هم از جانب زن و هم از سوی مرد پیش می‌آید. تنها نتیجه این اخلاق، ایجاد اختلافات زناشویی است. در صورتی که راه پیشگیری از این بیماری خیلی آسان تر است. طبق نظریه قرآن، مؤمن آن است که به تمام تجملات و چشم و هم چشمی‌ها و اسراف‌ها پشت پا می‌زند. سادگی اساس دین و شیوه بزرگان اخلاق بوده است.

برخی همسران پیوسته زندگی دیگران را به رخ همسر می‌کشند و با این وسیله او را تحقیر می‌کنند. زن و شوهر موظفند برای حفظ روابط صمیمانه و مهرآمیز، یک بار و برای همیشه دست از مقایسه‌های ویرانگر بردارند و به این وسیله، موجبات آزردگی یا تحقیر طرف مقابل را فراهم نیاورند.

گاه این نوع مقایسه‌ها به خانواده‌های زن و شوهر نیز کشیده می‌شود و هر یک از دو طرف، خانواده و بستگان خود را با بستگان طرف مقابل مقایسه می‌کند و امکانات و امتیازات آن‌ها را به رخ همسر می‌کشد. در حقیقت این گونه رفتارها از ضعف‌های شخصیتی دو طرف حکایت می‌کند و نشان می‌دهد که این قبیل افراد هنوز به رشد و بلوغ فکری و روحی لازم نرسیده و راه و رسم زندگی مشترک را نیاموخته‌اند.

امام سجاد (علیه السلام) در این رابطه می‌فرمایند: تمامی خیر و خوبی، در بریدن طمع و چشم نداشتن به آنچه در دستان مردم جمع شده، است .(۲)

۴- لجاجت

یکی از شاخه‌های منیت، لجاجت است. خطر این رذیله به حدی بزرگ است که می‌تواند اساس زندگی را مختل کند. برای درمان مساله خود را وادار به رفتار خلاف آن کنید. جر و بحث آثاری مخرّبی بر روابط انسانی بر جای می‌گذارد و موجب دور شدن از هم و دلخوری و رنجش خاطر همسران می‌شود.

اغلب زن یا شوهر نظری را ابراز می‌کند و با پافشاری، قصد تحمیل آن را بر دیگری دارد، هر چند آن نظر ممکن است دقیق و درست نباشد. طرف مقابل هم برای فرار از این تحمیل با تمام وجود در برابر آن موضع می‌گیرد. تجربه نشان داده در همه این موارد، معمولاً جدال بر سر حق و باطل نیست. بلکه بر سر «خود» و به کرسی نشاندن حرف خود است. لذا فخر فروشی بر برتری‌های خود از موانع خوشبختی است و دین ما خود خواهی را از وسوسه‌های شیطانی می‌داند.

۵- توقعات بی‌جا

زندگی زناشویی میدان مشترک کمال زن و مرد محسوب می‌شود. بنابراین برای داشتن آرامش و رضایت از زندگی، باید میزان خواسته‌ها و انتظارات زن و مرد از هم متناسب با قدرت و توان طرف مقابل باشد. در غیر این صورت فشار‌های روانی بر زندگی حاکم می‌شود. به گونه ای که زحمات و محبت‌های طرف مقابل را درک نکرده و یا برای آن اهمیتی قائل نشده و این برخورد به مرور زمان اختلال شدیدی در روابط همسران ایجاد می‌کند.

۶- انتقادناپذیری

اسلام و تربیت دینی کاملاً روحیه انتقاد پذیری را تأیید می‌کند. امام جواد (علیه السلام) می‌فرمایند : مومن نیاز دارد به توفیقی از طرف خدا و به پندگویی از طرف خودش و به پذیرش از کسی که او را نصیحت کند .(۳) خطر انتقادناپذیری، این است که با از بین بردن محبت میان زن و شوهر، حس لجاجت را در آنان تقویت می‌کند.

۷- سوء تفاهم

در سخن گفتن باید روشی را در پیش گرفت که از بروز سوء تفاهم جلوگیری شود. چه بسا اتفاق می‌افتد که گفته‌ها، با شنیده‌ها همخوانی ندارد. برخی افراد به جهت دارا بودن روحیه ای خاص، برای دچار شدن به سوء تفاهم به شدّت آماده‌اند و ذهن آن‌ها از هر سخنی، برداشتی نا مطلوب دارد. این افراد از خوش‌بینی بی‌بهره‌اند و حفظ روابط با آن‌ها بسیار دشوار است.

برخی روان شناسان عامل اصلی اختلافات زناشویی را سوء تفاهم می‌دانند. بنابراین همسران باید از گمان‌های بی‌اساس، تعبیر و تفسیرهای منفی و وسواس‌های فکری خودداری کنند تا آسیبی به روابط زناشویی شان وارد نشود. در یک ارتباط سالم گلایه‌ها و دلخوری‌ها و رضایت‌ها و خشنودی‌ها نیز به طور مناسب مطرح می‌شود. طرح گلایه هر چند در جای خود لازم است، اما نباید در بیان آن‌ها زیاده روی کرد. در بیان گلایه باید موقع شناس بود و فرصت مناسبی را برای این کار در نظر گرفت.

امام سجاد (علیه السلام) می‌فرمایند: «هیچ جرعه ای با ارزش تر از جرعه خشمی که فرو برده شود، نیست!»(۴)

پی‌نوشت‌ها

۱-کنزالعمال؛ ج۱۰ ص ۲۴۹

۲-جهادالنفس؛ ص ۲۷۶

۳-تحف العقول؛ ص ۴۸۰

۴-اصول کافی؛ ج ۲ ص ۱۰۹

منبع: مرکز امور زنان و خانواده