تاسیس حکومت وهابی توسط استعمار انگلیس

با دلایل تاریخی ثابت شده که حکومت وهابی با همکاری استعمار انگلیس به وجود آمده است؛ اما اصل ایجاد فرقه وهابیت را نمی توان به انگلیس مرتبط کرد.

دوره دوم حکومت وهابی با فعالیت عبدالعزیز بن عبدالرحمان در سال ۱۳۱۹ هجری آغاز شد. زمانی که وی از کویت به نجد آمده و پس از تسلط بر نجد و توسعه قدرت خود، در کشور عربستان سعودی حکومت وهابی را ایجاد کرد، تا امروز حکومت وهابی توسط فرزندان او بر این کشور ادامه دارد.[۱] از آن زمان بود که تسلط سیاسی و مذهبی وهابیت بر شبه جزیره عربستان تضمین شد.[۲]

با رو به ضعف نهادن قدرت دولت عثمانی در منطقه نجد، خاندان سعود که به وسیله فشار خاندان رشید (که مورد حمایت دولت عثمانی بود) در منطقه قصیم به سر می ‌برد، توانست قدرت خود را احیاء نموده و خاندان آل ‌رشید را از میان بردارد.[۳] دولت انگلستان نیز که پیش از این با آل ‌سعود پیمان دوستی بسته‌ بود، با توجه به شکل ‌گیری جدید قدرت، شریف حسین پسر علی را به سوی خود کشیده و به او وعده کشور مستقل عربی را داد و در این زمینه با شریف حسین پیمان بست.

هم‌چنین فرانسویان نیز با او در زمینه تقسیم کشورهای عربی هم‌ پیمان شدند[۴]. زمانی که جنگ جهانی در تاریخ ۱۹۱۹ میلادی پایان یافت، انگلستان استقلال حجاز را اعلام و شریف حسین را به عنوان پادشاه عرب معرفی کرد و دولت ‌های بزرگ نیز موافقت خود را اعلام نموده و در شهرهای سوریه و فلسطین به نام او خطبه خوانده شد. نجد را نیز کشور مستقل اعلام نموده و عبدالعزیز سعودی را به عنوان پادشاه نجد به سلطنت نشاندند، و کشورهای بزرگی چون انگلستان این دولت های خودساخته را به رسمیت شناختند.[۵]

دولت انگلستان همواره مبلغی در حدود چهل هزار لیره به عنوان مقرری به پادشاه سعودی می ‌داد. علت این پرداخت‌ها، یاری نمودن انگلستان بر علیه دولت عثمانی، مدیریت منطقه و حفظ موقعیت حجاز، عراق و کویت، و نگه ‌داری از زائران سرزمین نجد می ‌باشد. البته دلیل عمده این پرداخت ‌ها، تاکید بر این وظیفه است که در سیاست خارجی خود از خواسته ‌های انگلستان پیروی کرده و در ترویج سیاست خاص انگلستان در کشورهای عربی بکوشد. با قدرت گرفتن دولت و حکومت وهابی در منطقه نجد، فجایع تلخ بسیاری به وقوع پیوست که از جمله آن ها:

۱. هجوم وهابیان بر اعراب فَرع از قبیله حرب در حجاز.

۲. قتل حجاج یمنی در سال ۱۳۴۱ق.

۳. هجوم وهابیان بر حجاز و طائف در سال ۱۳۴۲ق.

۴. حمله وهابیان به شرق اردن ۱۳۴۳ق.

۵. تسلط وهابیان بر مکه مکرمه و اجبار اهل آن به قبول عقاید خود ۱۳۴۳ق.

۶. ویران کردن گنبد ها و زیارتگاه ‌های حجاز در سال ۱۳۴۳ق.

۷. حمله وهابیان به عراق در سال ۱۳۴۵و ۱۳۴۶ق.[۶]

از مهم ترین کارهای آل ‌سعود، بستن قرارداد استخراج نفت در منطقه شرق ناحیه احسا (ظهران) است. نخستین قرارداد در ماه می سال ۱۹۳۳م. میان دولت سعودی و شرکت نفت آمریکایی، که بعدها به آرامکو معروف شد، انعقاد یافت. این قرارداد میان شیخ عبدالله سلیمان و مستر همیلتون به امضاء رسید.[۷] با سرازیر شدن درآمد نفت به خزانه عربستان و ثروت حاصل از آن، تشکیلات وهابیت نظم جدیدی یافته و حکومت عربستان با کمک به بسیاری از گروه ‌های همفکر به تبلیغ دیدگاه ‌های وهابیت پرداخته است. از جمله این گروه ها می توان به جنبش دیوبندیه هند، گروه سپاه صحابه در پاکستان، جنبش‌های سلفی شمال آفریقا  و گروه طالبان و القاعده اشاره نمود.[۸]

سوالات ما

۱. چرا وهابی ها در کنار حکومت انگلیس در برابر حکومت عثمانی اسلامی قرار گرفت ؟

۲. ایا وهابی ها با این اقدام خیانت صریح علیه دین اسلام و مسلمانان انجام نداده است؟

۳. آیا تمام فعالیت های حکومت وهابی به نفع دشمنان اسلام از جمله انگلیس علیه همه مسلمانان نبوده است؟

۴. اگر دولت انگلیس از وهابی ها حمایت نمی کرد باز هم حکومت وهابی به وجود می آمد؟

پی نوشت ها

[۱] . حبیبی، خادم حسین، نقد و بررسی اندیشه وهابیت در مسئله توحید و لوازم آن، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۸۹، ص۶۱.

[۲] .    . http://www.britannica.com/EBchecked/topic/634039/Wahhabi. Encyclopædia Britannica Online, s. v. “Wahhabi”, accessed September 28, 2012.

[۳] .  امین، محسن، تاریخچه، نقد و بررسی عقاید و اعمال وهابی‌ها، ترجمه و نگارش سید ابراهیم سید علوی،ص۶۵-۶۶، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۶ش.

[۴] . همان، ص۶۷.

[۵] . همان، ص۶۷.

[۶] .  برای شرح وقایع و جزئیات تاریخی این حوادث ر.ک: امین، ۱۳۷۶، ص۷۹ـ۶۹.

[۷] . فقیهی، علی‌اصغر، وهابیان، تهران، ۱۳۶۶، ص۳۴۲.

[۸] . . The Columbia Electronic Encyclopedia, Sixth Edition, Columbia University Press, 2012. (http://www.answers.com/topic/wahhabism) “Wahhabi” accessed November 13, 2012