فرقه وهابیت و عملکرد آن در تاریخ معاصر

به طور قطع، مى توان گفت: در دنیاى کنونى، غیر از کشور ایران، هیچ دولتِ اسلامى که قانون و مقرّرات حاکم بر آن کشور، برخاسته از قرآن و سنّت صحیح (متجلّى در تشیّع اثنا عشرى) باشد، وجود ندارد. در این میان، کشور عربستان به جهت قداستى که حرمین شریفین به آن بخشیده و در نگاه مسلمانان جهان به عنوان مهبط وحى و کانون نزول قرآن و سرزمین پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) در دوره ۲۳ ساله شناخته شده جایگاه ویژه اى دارد. وهابیت که در این کشور به وجود آمده از همین قداست سوء استفاده می کنند. این نوشته به عمل کرد وهابیت در تاریخ معاصر پرداخته است.

کشور عربستان از گذشته اى نسبتاً دور، تحت حاکمیت ترکان عثمانى قرار داشته و پس از جنگ جهانى اول و دوم با تلاش حاکمان محلّى و با حمایت بریتانیا و امریکا خاندان آل سعود بر سر کار آمدند و تاکنون بر این سرزمین شریف حکم رانى مى کنند و در پرتو حکومت این خاندان است که مذهب وهابیّت در این کشور رواج یافته است.

در رأس برنامه هاى فکرى وهّابیان مبارزه با افکار و اندیشه هاى ناب تشیّعِ دوازده امامى قرار دارد که کانون آن، کشور ایران با سرمایه عظیم و گران سنگ حوزه هاى علمیه و مراجع و علماى بزرگ است.

یکى از ابزارهاى مهم حاکمان عربستان سلاح نفت و ثروت حاصل از فروش آن به سراسر جهان و سعى و تلاش زیاد مبنى بر معرفى اسلامِ سلف صالح به مسلمانان کشورهاى اسلامى در آسیا، افریقا، اروپا و امریکا مى باشد که این مسأله پس از پیروزى انقلاب اسلامى ایران گسترش زیادترى پیدا کرد.

چاپ کتاب هاى پیشوایان سلفیه و وهّابى مانند ابن تیمیه، ابن قیّم، محمدبن عبدالوهّاب و خاندان او و صدها کتاب۱ و مجله دیگر در عربستان و خارج از آن، بر علیه تشیّع، انقلاب اسلامى، رهبرى و مردم ایران با به کارگیرى جدیدترین فناورى تبلیغاتى و همچنین تربیت مبلّغان وهّابى و تأمین هزینه هاى مالى آن ها، ساختن مساجد متعدّد در سراسر جهان، کمک هاى بلا عوض و سرمایه گذارى هاى کلان در راه نشر و گسترش اسلام سعودى، گوشه اى از فعالیت هاى حاکمان وهابى به شمار مى آید.

البته وهّابیت در زمان حاضر، دیگر آن وهّابیت خشن اولیه در دهه هاى نخستین قرن بیستم (۱۹۱۳ م) نیست که در راه استقرار حاکمیت خود، با کمک اربابان قدرتمند مانند انگلستان، هرگونه صداى مخالف مانند آل رشید در کویت (مورد حمایت عثمانیان) و شرفاى مکّه را سرکوب نمود، بلکه وهّابیت کنونى حاکمیتى به ظاهر مهربان با مردم و متمایل به دست رسى به آخرین پیشرفت هاى علمى و صنعتى جهان و مظاهر نوین تمدن و رفاه مى باشد که البته این ها همه از قدرت نفت و ثروت فراوان کشور عربستان مى باشد که بنا به اعتراف کشورهاى صنعتى دنیا، بر بیش ترین و بزرگ ترین انبارهاى نفت جهان (۴۱) تسلط دارد.۲

در مرکزیت وهّابیان عربستان، پادشاه (مَلِک) حاکم مطلق است و هیچ کس حق عزل او را ندارد و تاکنون که بیش از هفتاد سال از تأسیس حکومت آل سعود مى گذرد، هیچ گونه قانون مدوّنى که در برابر اراده و خواست پادشاه قرار داشته باشد، وجود ندارد. امروزه منافع مردم عربستان با خاندان سعودى گره خورده است. از این رو، حفظ آل سعود و تسلّط آنان بر امور کشور و شؤون مملکتى با هر قیمت، در درجه اول اهمیت قرار دارد. جمعیت خاندان آل سعود، که بیش از چهار هزار نفر مى باشند، عمده مشاغل و پست هاى کلیدى را در سراسر کشور وسیع و پهناور عربستان در دست دارند.

مذهب رسمى کشور عربستان سنّى حنبلى است که بر اساس تعالیم محمدبن عبدالوهّاب اداره مى شود و اقلیّتى (۱۵%) در منطقه شرقى، قطیف، احساء، دمام و ظهران شیعه مى باشند. خاندان محمدبن عبدالوهّاب که به «آل الشیخ» معروف شده اند، پست هاى مهم افتا، ارشاد، تبلیغات، آموزش مذهب وهّابیت و مانند آن را در دست دارند.

در ذیل، به ساختار مذهبى، فرهنگى و سیاسى کشور عربستان سعودى و عملکرد آن در دوره هاى اخیر، پس از تأسیس کشور و استقرار قدرت وهّابیان اشاره مى شود:

الف. مذهب وهّابى گرى

محمدبن عبدالوهّاب نجدى تمیمى در سال ۱۱۱۵ هـ ./ ۱۷۰۳ م. در عُیینه (یکى از مناطق نجد در جزیره العرب) به دنیا آمد. او مدت ها زیر نظر پدر، برادر و استادان خود، علوم حدیث، تفسیر قرآن و تاریخ را فرا گرفت تا این که پدرش در سال ۱۱۵۳ هـ . از دنیا رفت. او مسافرت هاى متعددى انجام داد و سرانجام در سال ۱۱۶۰ هـ. رهسپار درعیه شد و با محمدبن سعود (حاکم منطقه) آشنا و آراء و پندارهاى خود مبنى بر دعوت به توحید خالص و سلفى گرى را مطرح و او را مجذوب خود کرد و پیمان محکمى با هم امضا نمودند.

براساس این پیمان تقسیم کارى صورت گرفت؛ یعنى سمت سازمان دهى و رهبرى نیروها (جیش و سپاه) و نصب والى و حاکم براى مناطق، به عهده محمد بن سعود و سِمَت فتوا دادن، قضاوت و نصب قاضى براى مناطق و اجراى حدود، تعزیرات و جمع و نظارت بر توزیع بیت المال بر عهده محمدبن عبدالوهّاب گذاشته شد.۳

در سایه این پیمان و اتحاد بین محمدبن عبدالوهّاب به عنوان «امام الدین» (العقیده) و محمدبن سعود به عنوان «امام السیف» (الجیش)، با هدف گسترش توحید و مبارزه با بدعت ها، حمله به مردم روستاها و شهرها آغاز شد و قریب شصت سال این وحدت و همکارى ادامه پیدا کرد.

در طول این مدت، محمدبن عبدالوهّاب با تمسّک به ظواهر بعضى از آیات و احادیث، تمامى مخالفان خود را کافر و مشرک خطاب مى کرد و فتواى قتل آنان و مصادره اموالشان را صادر مى نمود. او پس از تألیف کتاب هاى متعدد و تربیت شاگردان و طرف داران زیادى در سال ۱۲۰۶ هـ. درگذشت و در درعیه به خاک سپرده شد. اینک به طور خلاصه، به بخشى از آراء و پندارهاى محمدبن عبدالوهّاب اشاره مى شود:

توحید: معناى «لااله الاالله» برائت جستن از هر معبودى غیر از الله و اخلاص کامل به خداى یگانه است و هرکسى که به غیر خداوند متوسّل شود، مشرک مى باشد؛ چون از غیر خدا (مخلوقان) طلب کمک و یارى کرده است.

شفاعت: درخواست شفاعت از پیامبر و اولیاى الهى جائز نیست و بدعت است.

قبور: ساختن بناها روى قبور و نذر و نیاز و مانند آن شرک و بدعت است.

اعلان جنگ و جهاد: هر کسى که دعوت به توحید خالص را نپذیرد و با آن مخالفت کند، مال او حلال و خونش هدر است و جنگ هاى حکّام آل سعود و وهّابیان در حمله به مکّه، مدینه، عراق، یمن و سوریه بر این اساس بوده است. البته علما و دانشمندان شیعه پاسخ هاى مناسبى به ادعاهاى وهّابیان داده اند.۴

درباره سایر آراء و پندارهاى محمدبن عبدالوهّاب مانند مخالفت با اختراعات و اکتشافات جدید، مسأله دخانیات و مانند آن بحث هاى زیادى مطرح مى باشد که از آن ها صرف نظر مى شود.۵

ب. آثار و عملکردهاى فرهنگى، علمى وهّابیان

پس از آغاز و استمرار دعوت وهّابیان و استقرار حاکمیت آل سعود، بیش تر سرزمین هاى مردم مسلمان جزیره العرب مانند شهرهاى مکّه، مدینه، طائف، دمام، نجران، بریده، الکبار، هفوف، جدّه، تبوک، ریاض (نجد) قطیف، الاحساء و مناطق دیگر به تصرف و اشغال حاکمان سعودى در آمد و با اجبار، آیین وهّابیان رسمیت یافت، ولى تعدادى از مسلمانان مناطق شرقى مانند قطیف، احساء عسیر و نجران، که قبلاً شیعه اثنا عشرى بودند، تسلیم نشدند و هنوز هم مراسم دینى و مذهبى را طبق اعتقاد خود عمل مى کنند.

وهّابیان نسبت به آیین ها و شعایر مذهبى سخت گیرى زیادى مى کنند و با تعمیر و ساختن قبور پیامبران، زیارت قبور اموات، توسّل به اولیاى الهى، نذر براى مردگان، طلب شفاعت و بزرگداشت آن ها، به طور جدّى، برخورد مى کنند!

تمامى کتب، مجلات و سخنان خطبا در مساجد، به ویژه مسجدالحرام و مسجدالنبى، که چاپ، منتشر و ایراد مى شود، درباره مباحث توحید و شرک، بدعت و نهى مردم در استفاده از دعا و توسّل و شفاعت مى باشد.

ج) مراکز و دستگاه هاى فرهنگى تبلیغاتى وهّابیان

یک: تبلیغ وهّابى گرى در داخل عربستان

۱. وزارت حج و اوقاف و ارشاد و شؤونات اسلامى

به دلیل اهمیتى که مسأله حج در بین مسلمانان جهان دارد و همه ساله میلیون ها زن و مرد مسلمانِ عاشق حضور در مراسم عبادى ـ سیاسى حج بیت اللّه الحرام و زیارت قبر مقدّس پیامبرگرامى و صحابه ایشان و بازدید از امکنه تاریخى، عازم عربستان مى شوند، حاکمان سعودى وزارت خانه مستقلى به نام «حج» تشکیل داده اند که وظیفه اساسى و مهم آن، رسیدگى به مسائل حج و حجّاج مى باشد. تمامى علما و دانشمندان وهّابى، باید آمادگى کامل در جهت برگزارى مراسم را داشته باشند و احکام و سؤالات شرعى حاجیان را طبق مذهب وهّابیت پاسخ گویند.

اداره حرمین شریفین (مکّه و مدینه) از وظایف عمده وزارت حج و شؤونات اسلامى است. این وزارت خانه به طور منظّم، کتب، مجلاتى براى معرفى مکان هاى تاریخى و اعمال مذهبى مسلمانان طبق مذهب وهّابیت چاپ، منتشر و توزیع مى کند.۶ لازم به ذکر است که مؤسسات و نهادهاى متعددى مانند «مجلس شوراى الدعوه والارشاد»، «المجلس الاعلى و الشؤون الاسلامیه»، «ریاسه شؤون الحرم المکّى والحرم المدنى»، «دور الحج فى نشره الدعوه»، «هیئه الامر بالمعروف و النهى عن المنکر»، «الرساله العالیه لاداره الهجره العلمیه والاِفتا»، «الجماعه الخیریه لتحفیظ القرآن الکریم» و «هیئه کبار العلماء» زیرنظر وزارت حج فعالیت مى کنند که هر کدام به سهم خود با برپایى جلسات، سخن رانى ها در داخل و خارج، تألیف کتب و چاپ نشریات و توزیع و اهداى آنان، به ویژه در ایام حج (ماه هاى ذى القعده و ذى الحجه)، به وظایف خود عمل مى کنند.

۲. دانشگاه ها و مراکز علمى، مذهبى

۱) «جامعه ام القرى» بمکه المکرمه: این دانشگاه در سال ۱۳۶۹ هـ. ابتدا به صورت دانشکده «الشریعه» تأسیس و در سال ۱۴۰۱ هـ. با موافقت مجلس الوزراء به دانشگاه ام القرى تغییر نام داد. هدف از تأسیس این دانشگاه، آموزش زبان عربى و گسترش فرهنگ اسلامى براى برادران و خواهران مى باشد و در شهرهاى جدّه و طائف نیز شعبه دارد.

دانشکده هاى «کلیه الشریعه»، «مرکز البحوث العلمى»، «احیاء التراث الاسلامى»، «مرکز البحوث النفسیه والتربویه»، «مرکز ابحاث الحج»، «معهد تعلیم اللغه العربیه» و «المرکز العالمى للتعلیم الاسلامى» زیرنظر این دانشگاه فعالیت مى کنند. این دانشگاه تاکنون کتاب ها و مجلات متعددى را چاپ و منتشر کرده است.۷

۲) الجامعه الاسلامیه بالمدینه المنوّره: این دانشگاه در سال ۱۳۸۰ هـ. براى خدمت به جهان اسلام و کمک به آموزش و تربیت علما و خطبا و مبلّغان مذهبى در شهر مدینه تأسیس شد که تاکنون فعالیت هاى مهمى در زمینه چاپ و نشر کتاب و مجله انجام داده است.

۳) «جامعه الامام محمدبن سعود الاسلامیه»: این دانشگاه در سال ۱۳۹۴ هـ. با هدف خدمت به جهان اسلام در زمینه بحث هاى اسلامى و گسترش و تبلیغ آن در کشورهاى گوناگون تأسیس شد. دانشکده هاى مهم «کلیه اللغه العربیه»، «کلیه اصول الدین»، «کلیه العلوم الاجتماعیه»، «المعهد العالى للقضاء» و «مرکز البحوث» وابسته به آن هستند که کتاب ها و مجلّات گوناگونى در زمینه اهداف خود، چاپ و توزیع نموده اند.۸

۴) جامعه الملک سعود: این دانشگاه از سال ۱۳۹۸ هـ. در زمینه مباحث تربیتى، اقتصادى، ادبى، ادارى، بیمارستانى و سایر علوم فنى مانند زراعت و هندسه تأسیس شد و آثار و تألیفات گوناگونى به زبان هاى عربى و انگیسى منتشر نموده است.۹

۵) جامعه الملک عبدالعزیز: این دانشگاه از سال ۱۴۰۵ هـ. تأسیس و در زمینه مباحث اقتصادى و ادارى و آداب و علوم انسانى و زمین شناسى، هندسه و مانند آن فعالیت مى کند. از مهم ترین مراکز علمى این دانشگاه، «مرکز أبحاث الاقتصاد الاسلامى» مى باشد که تاکنون ۲۰۷ کتاب و ۲۰ نشریه مهم منتشر نموده و با «سازمان کنفرانس اسلامى» نیز همکارى دارد.۱۰

۳. رابطه العالم الاسلامى

این مرکز در سال ۱۳۸۱ هـ./ ۱۹۶۲ م توسط ملک سعود در مکّه افتتاح شد و تاکنون ۳۸ سال از تأسیس آن مى گذرد و از پرقدرت ترین سازمان هاى مذهبى در عربستان محسوب مى شود.

وظایف مهم این مرکز عبارتند از: آموزش هاى اسلامى، چاپ و توزیع قرآن و کتب اسلامى، آموزش زبان عربى، کمک مالى به کشورها و اداره مؤسسات خیریه در سراسر جهان.

مجموعه اى از مجامع و ادارات دینى وابسته به این سازمان عبارتند از: ۱. مجمع فقه اسلامى؛۱۱ ۲. شوراى عالى جهانى مساجد؛ ۳. مؤتمر (کنفرانس) تربیت اسلامى؛ ۴. جمعیت اسلامى جوانان.

این سازمان طى ۱۰ سال گذشته قریب یک میلیارد ریال صرف ساختمان بناهاى اسلامى و ترویج اسلام سعودى نموده و دولت عربستان مبلغ ۳۵ میلیون ریال به سازمان هاى خیریه، بیمارستان ها و درمانگاه ها در خارج از کشور، ۲۰میلیون ریال به نشر و حفظ قرآن و ارشاد اسلامى کمک کرده است.

تاکنون بیش از یک هزار مسجد و صدها مرکز اسلامى در سراسر جهان زیر نظر این سازمان مشغول فعالیت هستند.

کمک هاى این مرکز در کشورهاى دیگر براى احداث ۲ مؤسسه اسلامى، ۱۲۵۹ مسجد، ۱۰۶۹ مدرسه، ۲۰۰ مؤسسه مذهبى، ۱۳۴ دانشگاه، ۴۱ درمانگاه، ۷۶ بیمارستان و یک دانشکده جهان عرب در پاریس هزینه شده است.۱۲

۴. رئاسه ادارات البحوث العلمیه والافتاء و الدعوه والارشاد(هیئت کبار العلماء)

در سال ۱۳۹۱ هـ. به دستور ملک خالدبن عبدالعزیز، فرمانى خطاب به شیخ ابراهیم بن محمد آل الشیخ (از نوادگان محمدبن عبدالوهّاب) صادر و قرار شد، گروهى از علما و دانشمندان وهّابى عربستان متشکّل شوند تا ضمن بحث و بررسى، (به صورت گروهى و دسته جمعى) فتواهاى لازم براى احکام شرعى بدون توجه به مذاهب فقهى مشهور اهل سنّت (حنبلى، شافعى، حنفى و مالکى) را صادر نمایند و مردم نیز موظّف به پیروى و اطاعت باشند.

در سال ۱۳۹۵ هـ. پس از مرگ شیخ ابراهیم بن محمد آل الشیخ، ریاست این اداره به شیخ عبدالعزیز بن عبدالله بن باز (آل الشیخ) منتقل گردید.

شیخ عبدالعزیز بن عبدالله بن باز در سال ۱۳۳۰ هـ. در شهر ریاض متولد شد. دروس دینى و اسلامى را از استادانى مانند الشیخ محمد بن عبداللطیف بن عبد الرحمان آل الشیخ و الشیخ محمد بن ابراهیم آل الشیخ فرا گرفت. سپس سال ها امور قضا، تدریس، سخن رانى و ریاست دانشگاه اسلامى در مدینه را عهده دار بود. بن باز در سال ۱۳۴۶ هـ. در اثر بیمارى از دو چشم نابینا گردید، ولى مشکل کورى نتوانست او را از فعالیت علمى و سیاسى باز دارد.

۵. سایر مراکز و مؤسسات مذهبى

مؤسسات و سازمان هاى دیگرى که در عربستان، به فعالیت هاى مذهبى ـ دینى و خیریه مى پردازند، عبارتند از:

۱. «هیئه الأمر بالمعروف والنهى عن المنکر» ۲. «الجماعه الخیریه لتحفیظ القرآن الکریم»؛ ۳. «مجمع الملک فهد لطباعه المصحف الشریف»؛ ۴. الندوه العالمیه للشباب الاسلامى»؛ ۵. «المجلس الأعلى للشؤون الاسلامیه»؛

روشن است به دلیل آن که کشور عربستان از قدیم یک کشور تاریخى، اسلامى و مذهبى بوده، همواره فرهنگى آمیخته به دین و آداب و رسوم مذهبى داشته و مردمان این کشور نیز پاى بندى زیادى به انجام فرایض دینى، آداب و سنن مربوط به مذهب دارند. البته در کنار فرهنگ دینى، فرهنگ و آداب و رسوم قبیله اى و نژادى نیز در مردم تأثیر داشته است.۱۳

۶. حوزه هاى علمیه و مراکز آموزشى ـ دینى

در کشور عربستان، چیزى بنام حوزه هاى علمیه، آنطورى که در کشورهاى شیعه نشین مرسوم بوده و هست، وجود ندارد. پس از استقرار دولت عربستان سعودى (به ویژه در مرحله سوم آن بدست ملک عبدالعزیز بن سعود در سال ۱۳۵۳ هـ.) دولت تلاش زیادى به عمل آورد تا غیر از مراکز دانشگاهى، مرکزیتى به عنوان حوزه هاى علمى مانند حوزه هاى علمى شیعه و یا مدارس امام خطیب (الجامعات الاسلامیه در عثمانى و جامع الأزهر در مصربوجود نیاید.

در واقع، حوزه هاى علمى ـ دینى عربستان، شکل دانشگاهى تکامل یافته است، به طورى که مروّج آیین و مذهب رسمى وهّابیت هم هستند. از گذشته هاى دور تاکنون، از داخل و خارج عربستان علاقه مندان به تحصیل در رشته هاى دینى مانند قرآن، تفسیر، حدیث، تاریخ اسلام و فقه جذب دانشگاه هاى این کشور مانند «جامعه ام القرى»، «جامعه الملک سعود»، «جامعه الملک عبدالعزیز» و «جامعه الاسلامیه فى المدینه» مى شوند.

براى نمونه، دانشگاه اسلامى در مدینه (تأسیس در سال ۱۳۸۱ هـ.) با ۵ دانشکده تخصصى و بخش هاى گوناگون وابسته، به آموزش دانش جویان در شریعت اسلامى، تبلیغ و ارشاد، اصول دین، قرآن و حدیث، حدیث و روایات شریفه، مطالعات اسلامى، زبان عربى و مانند آن مى پردازد. فارغ التحصیلان این مراکز علمى به اقامه نماز جماعت در مساجد و تبلیغ مسائل شرعى و دینى در داخل و خارج عربستان مشغول مى شوند.۱۴

در کشور عربستان، هرگونه فعالیت مذهبى خارج از آیین وهّابیت ممنوع است و به شدت با آن برخورد مى شود. البته در میان وهّابیان نیز گرایش هاى مختلف تندروى افراطى (متعصّب)، سنّت گرا، معتدل و میانه رو وجود دارند.

ارتباط و وابستگى شدید سیاسى، نظامى، اقتصادى کشور عربستان به امریکا، انگلستان، مسأله فلسطین، مسائل حج و برخورد با حجاج ایرانى در سال ۱۴۰۷ هـ./ ۱۳۶۶ ش، جنگ ایران و عراق، مسأله افغانستان، گروه «سپاه صحابه» و گروه «طالبان»، باعث اعتراض و شورش هاى متعددى در شهرهاى مکّه، مدینه و مناطق دیگر، به ویژه مناطق شیعه نشین، شده است.

دولت سعودى در نصب مسؤولان دینى، سیاسى و اقتصادى کشور دقت زیادى صرف مى کند تا مبادا مخالفان سیاست هاى آل سعود میدان و فرصت فعالیت پیدا کنند.

۷. مراکز انتشاراتى، رسانه اى و کتاب خانه اى

حکام وهّابى آل سعود از تمامى امکاناتى که از استخراج بى حدّ و حساب نفت به دست مى آید، در راه تبلیغ حکومت استبدادى سعودى و آیین منحرف وهّابیت استفاده مى کنند. یکى از مهم ترین فعالیت هاىِ مراکز فرهنگى، رسانه اى (رادیو، تلویزیون و مطبوعات) تلاش در معرفى نظام حکومتى آل سعود و آیین وهّابیت به عنوان بهترین تشکیلات ادارى و مذهب مورد علاقه مردم و هماهنگ با قرآن و سنّت نبوى است. هرگونه تحقیق و پژوهشى که همگام این برنامه ها باشد، تهیه، تنظیم، منتشر، نگه دارى و تبلیغ مى گردد و هرگونه تألیف و تحقیقى که موافق با مذاهب دیگر (به ویژه مذهب تشیّع دوازده امامى) باشد، به عنوان انحراف از دین اسلام و بدعت و کفر معرفى و مردم را از نزدیک شدن به آن منع مى کنند.

براى نمونه، تعدادى از کتابخانه ها، مراکز انتشاراتى، آثار منتشره و رسانه هاى تبلیغاتى کشور عربستان ذیلاً معرفى مى شود.

الف. کتاب خانه ها

۱. کتاب خانه دانشگاه ملک سعود در شهر ریاض داراى بیش از ۱۱ میلیون جلد کتاب عربى و فارسى، ۳۰۰۰ نشریه ادوارى، ۸۶۰۰ نشریه دولتى و منابع کمیاب خطى فراوان؛

۲ـ کتاب خانه عمومى ملک عبدالعزیز داراى ۲۰۰۰۰۰ جلد کتاب عربى، انگلیسى و مجموعه زیادى از نسخه هاى خطى کمیاب و نشریات ادوارى در موضوعات گوناگون؛

۳ـ کتاب خانه دانشگاه اسلامى مدینه منوّره داراى ۳۳۴۰۰۰ جلد کتاب، نشریه، پایان نامه، اسلاید و میکرو فیلم در موضوعات گوناگون؛

۴ـ کتاب خانه انجمن اداره عمومى داراى بیش از ۱۷۷۰۰۰۰ جلد کتاب عربى، انگلیسى و مجلات دوره اى و نشریات دولتى؛

۵ـ کتاب خانه ملى ملک فیصل داراى ۳۷۰۰۰ جلد کتاب به زبان عربى، انگلیسى و فرانسه؛

۶ـ کتاب خانه ملى ملک فهد در حال حاضر، بیش از ۳۰ هزار مدرک و سند پیرامون تاریخ عربستان و توسعه کشور سعودى را نگه دارى مى کند.

ب. مؤسسات انتشاراتى و چاپ خانه ها

بیش از ۱۱۷ مرکز انتشاراتى و چاپ خانه در زمینه چاپ و انتشار کتاب و مجله در عربستان تأسیس شده که مهم ترین آن ها به شرح ذیل است:

۱. دار ابن الجوزى، دمام؛ ۲. مؤسسه اُسام، الریاض ۳. مکتبه الاوس، المدینه؛ ۴. مکتبه الباز، مکّه؛ ۵. دارالشروق للنشر والتوزیع، جدّه؛ و…

ج. کتاب هاى منتشرشده ضد شیعه

بخش مهمى از کتاب هاى منتشرشده به زبان هاى عربى، انگلیسى، فارسى و اردو در این چاپ خانه ها غیر از کتب قدیمى پیشوایان سلفى گرى مانند ابن تیمیه، ابن القیم، ابن کثیر و محمدبن عبدالوهّاب اختصاص به ردّ عقاید مذهب شیعه و دشمنى و ضدیت با آن، به ویژه پس از انقلاب اسلامى ایران، دارد که ناشران با دستور حاکمان وهّابى با جدیّت زیادى آن ها را چاپ و در داخل عربستان و خارج آن در میان مسلمانان و غیر مسلمانان (بیش تر به صورت اهدایى) توزیع مى کنند.۱۵

برخى از کتاب هاى ضد شیعه، که در عربستان چاپ و در سراسر دنیا توزیع مى شود، از این قرار است:

۱ـ الشیعه و تحریف القرآن، محمد مال الله؛

۲ـ کلمات فى کشف الاباطیل والافترائات، عبدالفتاح ابوغدّه، الاستاذ فى جامعه الملک سعود بالریاض؛

۳ـ وجاء دور المجوس، عبدالله محمد الغریب (این کتاب پر از افترا و تهمت به شیعه و انقلاب اسلامى ایران است)؛

۴ـ و جاؤوا یرکضون، ابوبکر جابرالجزایرى، المدّرس بالجامعه الاسلامیه؛

۵ـ مهلاً یا دعاه الضلاله، الواعظ بالمسجد النبوى الشریف؛

۶ـ حوار هادىٌ بین السنّه والشیعه، عبدالله بن سعید ابوالجنید؛

۷ـ مسأله التقریب بین الشیعه والسنّه، ناصربن عبدالله بن على؛

۸ـ تبدید الظلام و تنبیه النیام الى خطر التشیع على المسلمین والاسلام، ابراهیم سلیمان الجبهان؛

۹ـ بطلان عقاید الشیعه و بیان ضیق معتنقیها و مفتریاتهم على الاسلام من مراجعهم الاسلامیه، محمد عبدالستار التونسى؛

۱۰ـ الشیعه والمتعه، محمد مال الله؛

۱۱ـ عقیده الامامیه عند الشیعه الاثنى عشریه؛ دراسه فى ضوء الکتاب والسنّه، على السالوس؛

۱۲ـ الخطوط العریضه، محب الدین الخطیب (این کتاب مکرّر به چاپ رسیده است)؛

۱۳ـ الثوره الایرانیه فى میزان الاسلام، محمد منظور النعمانى؛

۱۴ـ عبدالله بن سبا واثره فى احداث الفتنه فى صدر الاسلام، سلیمان بن حمد العود؛

۱۵ـ المؤامره على الکعبه من القرامطه الى الخمینى؛ تاریخ و وثائق، الدکتور عبدالمنعم النمر، مکتبه التراث الاسلامى، القاهره، ۱۹۸۸ م؛

۱۶ـ الشیعه واهل البیت، دکتر احسان الهى ظهیر، اداره ترجمان السنه، اللاهور، پاکستان، ۱۴۰۳هـ.؛

۱۷ـ الشیعه والقرآن، دکتر احسان الهى ظهیر؛

۱۸ـ مفاهیم یجب ان تصحّح، السید محمد بن علوى المالکى، دائره الاوقاف والشؤون الاسلامیه، دبى، ۱۴۱۵هـ.؛

۱۹ـ رساله الردّ على الرافضه، محمدبن عبدالوهاب.

و…

یکى از مسائل مهمى که در بیش تر این کتاب ها به چشم مى خورد و نویسندگان وهّابى آن را مطرح مى کنند، مسأله اختصاصى دانستن تفسیر اسلام و سنّت نبوى(صلى الله علیه وآله) به مرکز وحى (حرمین شریفین) و علما و ساکنان آن است و هر گونه عقیده و فکرى را که خارج از محیط حرمین در سراسر جهان مطرح شود، باطل مى دانند. دانشمندان وهّابى خود را متولّیان و مفسّران جهان اسلام مى دانند و داعیه رهبرى آن را دارند. آنان با فراخوانى متفکران و دانشمندان جهان اسلام و با در اختیار گذاشتن امکانات (کتاب خانه و بودجه) در راه این هدف تلاش مى کنند.

بخش عمده آثار منتشره (غیر از ضدیت با عقاید تشیّع و ایران اسلامى) درباره جنبش و دعوت سلفى گرى و وهّابى گرى مطابق با آثار ابن تیمیه، محمدبن عبدالوهّاب و مبارزه با هرگونه نوآورى و مخالفت با افکار پیشوایان سلفى مى باشد که براى نمونه مى توان به انتشار کتابى با عنوان حوارٌ هادىٌ مع محمد الغزالى، وقفات مع کتاب السنّه النبویه چاپ دارالوطن، الریاض تألیف سلمان بن فهد العوده اشاره کرد که در مخالفت با افکار نویسنده پرآوازه معاصر مصرى (الشیخ محمد الغزّالى) نوشته شده، نویسنده اى که به بحث هاى عقلى و علمى پرداخته و طرف دار نوآورى فرهنگى در جهان امروز، دفاع از انقلاب اسلامى ایران، امام خمینى(قدس سره) و مخالف وهّابیان است.

به هرحال، این ها بخشى از فعالیت ها و تلاش هاى وهّابیان سعودى مى باشد. البته بحث هاى فقهى که در بعضى مجلّات علمى مانند مجله البحوث الفقهیه، از انتشارات مجمع الفقه الاسلامى وابسته به رابطه العالم الاسلامى چاپ و منتشر مى شود قابل توجه و امیدوار کننده است.۱۶

د. مطبوعات و رادیو و تلویزیون و خبرگزارى ها

۱. مطبوعات: در کشور عربستان، تمامى مطبوعات در داخل و خارج کشور به زبان هاى عربى و انگلیسى با شمارگان بالا، زیر نظر دولت (وزارت تبلیغات) و با بودجه دولتى فعالیت مى کنند. در واقع، رسانه ها بازگوکننده خط فکرى و سیاسى حاکم بر کشور هستند که دولت آن را ترسیم مى کند.

مهم ترین روزنامه ها و مجلات عربى و انگلیسى عبارتند از: الجزیره، الریاض، المدینه المنوّره، عُکاظ، الیوم، البلاد، الشرق الاوسط، الحیات، المجله، المستقبل، الندوه، الدعوه، المجتمع، المسلمون، اخبار العالم الاسلامى، الیمامه و…

Saudi Business, Arabian sun, News from Saudi Avabia, Saudi Economic Surrey , Saudi Arabia Business Week. Arab News.

۲. خبرگزارى (داخلى و خارجى): خبرگزارى داخلى در سال ۱۹۷۰ م تأسیس شده است و با عنوان عربى «وکاله الانباء السعودیه» و عنوان لاتین «S.P.A» فعالیت مى کند.

ـ خبرگزارى اسلامى «I.P.A»؛

ـ خبرگزارى خارجى رویتر و آسوشیتدپرس.

۳. رادیو و تلویزیون: رادیو و تلویزیون عربستان در سال ۱۹۶۷ م راه اندازى شده و زیرنظر دولت، به ویژه وزارت اطلاعات، قرار دارد و به زبان هاى عربى، انگلیسى، فارسى، فرانسوى، ترکى، اردو در جهت سیاست هاى فرهنگى، سیاسى کشور برنامه هاى درون مرزى و برون مرزى تهیه و پخش مى کنند.

فعالیت فرهنگى، رادیویى و تلویزیونى براى مردم آزاد نیست و تمام مردم طى فرمانى از اظهار نظر مطبوعاتى و رسانه اى ممنوع شده اند، ورود نشریات خارجى به دلیل انتقاد از برنامه هاى حکومتى سعودى به داخل کشور ممنوع مى باشند و اعضاى حاکم بر کشور که تماماً از خاندان سعودى و وابستگان آنان مى باشند، شدیداً بر برنامه هاى رسانه هاى نظارت دارند.

دو: تبلیغ وهّابى گرى در خارج از عربستان

تبلیغ وهّابیت در کشورهاى اسلامى مسأله اى جدّى است. غیر از انحرافات اساسى این فرقه، که از آراء و پندارهاى پیشوایان سلفى گرى (ابن تیمیه و محمدبن عبدالوهّاب) نشأت گرفته است، از سوى دیگر، به عنوان ابزارى در دست استعمارگران و سیاست هاى شیطانى امریکا و انگلستان قرار دارد و یکى از عوامل اصلى ایجاد اختلاف و تفرقه بین مسلمانان محسوب مى شود.

تفرقه و تشتّت در دنیاى اسلام، خواست استکبار جهانى به سرکردگى امریکا مى باشد و در اثر همین اختلاف و تشدید آن، دشمنان اسلام و مسلمانان بیش ترین بهره بردارى را از ذخایر مادى و معنوى کشورهاى اسلامى و از سلطه و نفوذ بر مناطق مسلمان نشین کرده اند.

دشمنى و خصومت وهّابیان با تشیّع دوازده امامى و انقلاب اسلامى، که به رهبرى امام خمینى(قدس سره) در سال ۱۳۵۷ هـ./ ۱۹۷۸م به پیروزى رسید، قابل کتمان نیست.۱۷

پیش از پیروزى انقلاب اسلامى تاکنون، از سوى دستگاه هاى تبلیغاتى و انتشاراتى و مراکز علمى و تبلیغى وهابیّت صدها و هزاران جلد کتاب و نشریه در تبلیغ وهّابیت و دشمنى با تشیع و اهل بیت(علیهم السلام) چاپ و در کشورهاى ایران (مناطق سنّى نشین شرق و غرب) پاکستان، عراق، سوریه، لبنان، هند، اردن و افغانستان، مصر، لیبى الجزایر، مغرب، ترکیه، کشورهاى آسیاى میانه، تاجیکستان و کشورهاى قاره اروپا و امریکا توزیع و تبلیغ شده و مى شود.

تربیت مبلّغان مذهبىِ داخلى و خارجى در دانشگاه هاى عربستان جایگاه ویژه اى دارد؛ مبلّغانى که پس از طى دوره هاى لازم، آیین و مرام وهّابیت را فراگرفته و براى معرفى وهّابى گرى و مبارزه با افکار تشیّع و ایران اسلامى، به سراسر دنیا اعزام مى شوند. فعالیت هاى تبلیغى وهّابیان در مناطق شیعه نشین منطقه شرقى عربستان مانند قطیف، احساء، دمام و ظهران نیز کم نیست. در این مناطق، تمام مسؤولان ادارى ـ سیاسى و فرهنگى از طرف داران حکومت سعودى انتخاب مى شوند و حتى معلمانِ مدارس و امامانِ مساجد نیز باید گرایش به آیین وهّابیت داشته باشند.

شیعیان حق تبلیغ فرهنگ و آداب و رسوم شیعى در عبادات دینى و آموزش آن را ندارند و در صورت مشاهده به سخت ترین نوع با آن ها برخورد مى شود.۱۸

اکنون بعضى از کشورهایى که وهّابیان به تبلیغ آیین وهّابى گرى در آن ها موفق بوده اند، ذکر مى شوند:

۱. پاکستان

کشور اسلامى پاکستان با چهار ایالت پنجاب، سرحد، سند و بلوچستان در همسایگى شرقى ایران با فرهنگ سنّتى ـ اسلامى و حاکمیتى حزبى، همواره مورد طمع و تجاوز استعمارگران خارجى بوده است.

مهم ترین احزاب این کشور حزب «مردم»، «جماعت اسلامى»، «استقلال» و «نهضت اجراى فقه جعفرى» مى باشند و این کشور به دو دلیل (فقر فرهنگى و نفوذ روحانیان متعصّب و مخالف شیعه) یکى از عمده ترین مراکز تبلیغ وهّابیت در بین کشورهاى اسلامى است. گروه هاى پاکستانى وهّابى مذهب گاه به صورت حزب سیاسى، با نفوذ در دولت و گاه به صورت گروه هاى فرقه گراى تروریستى و گاه به صورت فعالیت هاى فرهنگى عمل مى کنند.

بخش زیادى از روحانیان طرفدار آیین وهّابیت در پاکستان، دروس دینى خود را در کشور عربستان گذرانده و یا با حمایت مالى و سیاسى و فرهنگى سعودیان به مسؤولیت ها و مناصب مهم دست پیدا کرده اند.۱۹

سفارت و نمایندگى هاى عربستان سعودى در پاکستان همواره از فعالیت هاى گروه هاى فرقه گرا و مخالف شیعیان، حمایت مى کند و تعداد زیادى از جوانان این کشور را براى تحصیل در دانشگاه ها و مراکز علمى عربستان، جذب مى کند و از تأسیس گروه هاى تروریستى و حمایت مالى و سیاسى آنان غافل نیست، که نمونه هایى آورده مى شود:

الف) گروه سپاه صحابه: «سپاه صحابه» نمونه کامل یک حزب تفرقه گرا و مورد حمایت عربستان در پاکستان مى باشد. این حزب در سال ۱۹۸۴ م، توسط فردى به نام حق نواز جهنگوى در شهر جهنگ (ایالت پنجاب) در زمان حکومت ژنرال ضیاءالحق تأسیس و با سرعتى بى سابقه در سراسر کشور گسترش یافت.

مراکز فعالیت «سپاه صحابه» (شهرهاى سیالکوت، فیصل آباد، جهنگ و مانند آن) مناطقى هستند که قبلاً محل فعالیت فئودال هاى شیعه مذهب بوده و تأسیس «سپاه صحابه» یکى از ابزارهاى فئودال هاى سنّى مذهب در مبارزه با شیعیان مى باشد.۲۰

از سوى دیگر عربستان سعودى که پشتیبان سرسخت ضیاءالحق بود، از «سپاه صحابه» و فعالیت هاى آنان حمایت مالى و سیاسى مى کرد. یکى از شعارها و اهداف تأسیس «سپاه صحابه» دفاع از احترام به صحابه (گرایش وهّابیان) و مبارزه با افکار شیعیان (به بهانه مخالفت با صحابه) و انقلاب اسلامى ایران است. تبلیغات گسترده و گم راه کننده آن ها و کارهایى مانند آدم ربایى، سرقت مسلّحانه، ترور، کشتار جمعى (بمب گذارى) و اعمال وحشیانه دیگر، باعث ایجاد وحشت و دلهره در بین شیعیان شده است.۲۱

لازم به ذکر است که «سپاه صحابه» گروهک هاى وابسته دیگرى را که در جهت اهداف آن ها تلاش مى کنند مانند گروه «سوار اعظم» به رهبرى مولانا اسفندیار و سلیم الله خانى و گروه «حرکه الانصار» و «تنظیم الدعوه» تأسیس نموده است.

ب) دکتر احسان الهى ظهیر: نام برده، که متولد پاکستان بود و تحصیلات خود را در عربستان و با حمایت هاى مالى وهّابیان سعودى طى کرد، یکى از مهره هاى تفرقه انگیز و مبلّغان فرقه وهّابى و عامل قتل عام تعداد زیادى از شیعیان در مراسم عزادارى در پاکستان و کشورهاى دیگر است. نمونه هایى از آثار و تألیفات او در تبلیغ آراء و سیاست هاى وهّابیان و مبارزه با عقاید تشیّع عبارتند از:

– الشیعه واهل البیت؛ الشیعه والتشیّع؛ الشیعه والقرآن؛ الشیعه والسنّه.

ج) تأسیس مراکز فرهنگى، آموزشى و خیریه در ایالت بلوچستان پاکستان: رژیم آل سعود وهّابى از شهریور ماه ۱۳۶۸ به بهانه کمک هاى آموزشى و انسان دوستانه به مهاجران افغانى در ایالت بلوچستان، مراکز متعددى را به نام هاى «مؤسسه الدعوه الاسلامیه»، «اداره الاسراء»، «مؤسسه مکه المکّرمه الخیریه» و «مؤسسه مسلم» تأسیس و از طریق کمک هاى مالى، فرهنگ ضد شیعى وهّابیت و سیاست هاى ضد ایرانى را نیز از طریق توزیع کتاب، جلسات سخن رانى، فیلم و نوار و عکس به آوارگان و مهاجران سنّى مذهب مقیم در این ایالت منتقل مى کند.

طبق گزارش هاى به دست آمده، مهم ترین فعالیت هاى این مراکز عبارتد از: پرداخت حق التدریس به کسانى که به کودکان افغانى قرآن تعلیم مى دهند، تغذیه فرهنگى (کتاب و جزوه و تصویر) پرداخت مستمرى به گردانندگان اردوگاه هاى آوارگان افغانى و روحانیان وابسته به افکار وهّابیان، چاپ و نشر و توزیع کتاب (کتاب هاى اهل سنّت و کتاب هاى ضد تشیّع) براى مهاجران و آوارگان افغانى به زبانهاى فارسى ـ اردو ـ پشتو و… .

۲. افغانستان

گروه «طالبان»۲۲ از قوم پشتون (بزرگ ترین قوم افغانستان) هستند، که به دست ارتش I.S.I23، «سپاه صحابه»، «جمعیت العلما»ى پاکستان و مدارس دیوبند، (محل آموزش اندیشه ها و پندارى هاى وهّابیان) شکل گرفت.

هرچند طالبان، مدعىِ استقرار شریعت غرّاى محمدى(صلى الله علیه وآله) هستند و خود را حنفى مذهب و صوفى مشرب قلمداد مى کنند، ولى اعمالشان نشان دهنده احیاى سنّت هاى قومى و قبیله اى ۲۵۰ سال گذشته پشتون ها مى باشد. این باورها و سنّتها شباهت زیادى با عملکرد وهّابیان دارد، به طورى که شواهد موجود نشان از حمایت کامل سیاسى، فکرى و اقتصادى عربستان از آن ها دارد.۲۴

نام این گروه در دوازدهم اکتبر ۱۹۹۴ م براى اولین بار روى تلکس خبرگزارى ها در جهان مطرح شد، آن ها با یک دسته دویست نفره به طور سریع، در سایه حمایت مالى و نظامى دولت پاکستان، امریکا، عربستان سعودى و امارات متحده عربى، توانستند مناطق وسیعى را از دست دولت اسلامى افغانستان خارج کنند و به تصرّف خود درآورند.۲۵

نقش عربستان سعودى در ظهور و رشد طالبان: عربستان از زمان هاى گذشته، به ویژه در زمان اشغال کشور افغانستان، توسط شوروى (سابق) به چند دلیل عمده به مسائل این کشور توجه داشت:

۱ـ ممکن است در صورت ادامه اشغال، شوروى بتواند براى رسیدن به منافع نفتى خلیج فارس، اقداماتى صورت دهد.

۲ـ ادامه اشغال و گسترش نظام کمونیستى، اعتقادات مسلمانان جهان و افغانستان را در معرض خطر قرار مى دهد.

۳ـ ادامه اشغال افغانستان و حمایت ایران از گروه هاى جهادى شیعه، با ایفاى نقش اُمّ القرایى عربستان سازگار نیست.

۴ـ رقابت با نفوذ رو به گسترش جمهورى اسلامى ایران در کشورهاى آسیاى میانه، به ویژه پس از فروپاشى شوروى و نظام کمونیستى.

با توجه به دلایل مزبور، عربستان به طور جدّى و به صورت هاى گوناگون در مسائل افغانستان دخالت نمود:

الف) مبلغ دو میلیارد دلار در سال هاى ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۴ م، به پشتون ها (گلبدین حکمتیار) کمک مالى کرد.۲۶

ب) در حمایت از گروه هاى جهادى مخالف ایران، مبلغ ۱۵۰ میلیون دلار به دولت ربّانى ـ مسعود۲۷ کمک کرد.

ج) دولت عربستان در کنار پاکستان، به حمایت مالى و نظامى از جنبش «طالبان» پرداخت. در یک رقم، براى خرید تسلیحات نظامى «طالبان» از اوکراین، بخش عمده مبلغ هفتاد میلیون دلارى را پرداخت نمود.۲۸

دکتر حمید احمدى مى نویسد: «عربستان در پشتیبانى از طالبان، دو انگیزه اساسى داشته است: نخست آن که عربستان خود را اُمّ القراى جهان اسلام مى داند و کمک به مسلمانان را نوعى وظیفه دینى و الهى براى خود در نظر مى گیرد. انگیزه دوم، رقابت با نفوذ رو به رشد ایران در افغانستان و آسیاى مرکزى و منزوى ساختن جمهورى اسلامى ایران، که خود را اُمّ القرى جهان اسلام مى داند، بوده است.»۲۹

انورالحق احدى مى گوید: «با وجود این که عربستان هیچ منافعى در آسیاى مرکزى ندارد، امریکا و پاکستان را متحدین استراتژیک و ایران را رقیب منطقه اى خود مى پندارد.»۳۰

دولت عربستان در تاریخ ۲۶/ ۵/ ۱۹۹۷ م به شکل صریح، با به رسمیت شناختن حکومت خودخوانده گروه «طالبان»، سفارت ریاض در افغانستان را تحویل آن ها داد.

۳. کشورهاى دیگر

کشور بزرگ هندوستان (دومین کشور جهان از نظر جمعیت) که داراى نژادهاى جمعیتى و گرایش ها و مذاهب گوناگون مى باشد۳۱، یکى از مناطقى است که به ویژه پس از استقلال پاکستان و رسمیت یافتن مذهب و زبان هندو، از فعالیت هاى تبلیغاتى وهّابیت در امان نمانده است.

در سایه کمک ها و حمایت هاى مالى و تبلیغاتى وهّابیان سعودى، به دلیل فقر شدید مسلمانان، گرایش به آیین وهّابیت در بین مردم مسلمان هند زیاد دیده مى شود.

در ایران اسلامى و بین مردم سنّى مذهب ساکن در مناطق مرزى۳۲ از تبلیغات سعودیان وهّابى در امان نمانده و این مسأله پس از پیروزى انقلاب اسلامى تشدید شده است. در مدارس علمیه اهل سنّت، دیده شده است که کتاب هاى ابن تیمیه و محمدبن عبدالوهّاب به صورت آشکار براى طلاب تدریس و دیگر کتاب هاى وهّابیان به صورت اهدایى بین طلاب و روحانیان منطقه توزیع مى شود.

جزایر قشم و کیش به دلیل نزدیک بودن به کشورهاى خلیج و شنیدن و دیدن صدا و تصویر رادیوها و تلویزیون هاى منطقه، که آیین وهّابیت را تبلیغ و از نظام شیعى حاکم بر ایرانِ اسلامى انتقاد و بدگویى مى کنند، نیز در معرض آسیب و حتى خطر گرایش قرار دارند.

مسلمانان شوروى سابق (قریب ۷۰ میلیون نفر) و کشورهاى تازه استقلال یافته آسیاى میانه مانند ترکمنستان، تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، آذربایجان، ارمنستان و چچن همچون زمان هاى گذشته، مورد طمعِ سیاست هاى تبلیغاتى وهّابیان بوده و هستند. سالانه میلیون ها جلد قرآن با چاپ نفیس، اهدایى پادشاهان سعودى در بین مردم به صورت رایگان توزیع مى گردد.۳۳

تأسیس مسجد، مراکز مذهبى، کمک هاى مالى براى مسلمانان و ارسال و اهداى کتاب ها و نشریات و مبلّغان مذهبى و قاریان قرآن براى اقامه جماعت و سخن رانى و قرائت قرآن از دیگر برنامه هاى وهّابیان سعودى براى مسلمانان شوروى (سابق) مى باشد که به طور مرتّب، به ویژه پس از فروپاشى شوروى (سابق) و ایجاد کشورهاى مستقل مسلمان و فراهم شدن زمینه تبلیغات اسلامى در کشورها و امکان سفر به عربستان براى مراسم حج صورت مى گیرد.

کشور آلبانى با قریب سه میلیون مسلمانِ حنفى مذهب، على رغم همه فشارهاى قرون وسطایى دوران سلطه کمونیست ها، پس از فروپاشى شوروى (سابق) آمادگى زیادى براى پذیرفتن تبلیغات اسلامى را دارد که دستگاه هاى سعودى با اهداى قرآن، کتب و نشریات، تأسیس و تکمیل مساجد و دعوت مسلمانان براى بازدید از اماکن مقدّسه مکّه و مدینه در ایام حج و غیر آن و پذیرش دانشجو از فرصت پدید آمده استفاده مى کنند.

جزایر مالدیو، سرىلانکا در اقیانوس هند، کشورهاى کنیا، اتیوپى، اوگاندا، غنا، نیجریه، مالى، سنگال، لیبى، استرالیا، کانادا،امریکا، آرژانتین، فیلیپین، سنگاپور، اندونزى، مالزى، چین و ژاپن از دیگر مناطقى هستند که رژیم آل سعود با شیوه هاى گوناگون در این کشورها به تبلیغ اسلام وهّابى (اسلام سلفى) مى پردازد.

پى نوشت:

۱. البته وهّابیان سعودى از چاپ قرآن کریم با زیباترین خط و کاغذ و اهداى آن به حاجیان و زوّار مکّه و مدینه در ایام حج و در طول سال نیز غافل نیستند.

۲. روزنامه بورس تاریخ ۲۹ مرداد ۱۳۶۵ به نقل از: سید داوود آقایى، سیاست و حکومت در عربستان سعودى، ص ۱۵.

۳. حافظ وهبه، جزیره العرب فى القرن العشرین، ص ۳۰۷ / شوقى ضیف، تاریخ الأدب العربى، ص ۱۸۳؛ اتحاد ابن سعود و ابن عبدالوهّاب به تصویر مسترهمفر ساخته و پرداخته پیشنهادى یا دستورى استعمار بریتانیاى کبیر بوده است، گرچه انتساب یادداشت ها، چندان دقیق نباشد، اما بنابر قراین تاریخى و سیاسى تصویرى بجا و متین است.

۴. جزیره العرب فى القرن العشرین، ص ۳۱۰ / سید محسن امین عاملى، کشف الارتیاب فى اتباع محمدبن عبدالوهاب، ص ۱۰.

۵. لازم به ذکر است که وهابیان و آل سعود در دوره هاى اخیر، نه تنها با اختراعات و اکتشافات بشرى مخالفت نکردند، بلکه بیش ترین سعى و تلاش خود را در راه استفاده و به کارگیرى از آن ها در سایه ثروت انبوه نفت به کار برده اند.

۶. مؤلف کتاب تاریخ الجزیره العربیه فى عصر الشیخ محمدبن عبدالوهّاب، ص ۳۴۱ مى گوید: «از شیخ ۶ فرزند پسر به نام هاى: ابراهیم، عبدالعزیز، عبدالله، حسن، حسین و على و ۶ دختر به نام هاى سلمى، صفیه، فاطمه، سعدى، عایده و حبیبه باقى ماند.»

۷. فهد بن محمد الدرعان، النشر فى الجامعات السعودیه، دراسه تحلیلیه نقدیه، الریاض مطبوعات مکتبه فهد الوطنیه، ۱۴۲۳ ه..؛ نویسنده در این کتاب آمار انتشارات این دانشگاه را بالغ بر ۱۰۳ کتاب و ۱۱ نشریه نوشته است.

۸. آمار انتشارات این دانشگاه بر ۱۴۷ کتاب و ۱۹ نشریه فصلى بالغ شده است. (النشر فى الجامعات السعودیه) ص ۴۶۰.

۹. همان،این کتاب آمار انتشارات را بالغ بر ۲۸۸ کتاب و ۳۱ نشریه نوشته است.

۱۰. همان، ص ۴۶۶.

۱۱. محل اصلى این مجمع در شهر جدّه عربستان بوده و با اهداف وحدت نظرى و عملى اسلامى و حل مشکلات عقیدتى، اجتماعى فقهى در چارچوب شریعت اسلامى تشکیل شده است.از ایران نیز همه ساله هیأتى از طرف سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامى در این مجمع شرکت مى کنند.

۱۲. حوزه نمایندگى ولى فقیه در امور حج و زیارت، شناخت عربستان، ص ۱۲۸.

۱۳ و۱۴ و۱۵ و۱۶. شناخت عربستان، ص ۱۳۰ / ص ۱۴۷ / ص ۱۶۵.

۱۷. قابل ذکر است که پس از شکست انقلاب مشروطیت و پیش از پیروزى انقلاب اسلامى، در سایه تبلیغ وهّابى گرى، افرادى مانند سید احمد کسروى، شریعت سنگلجى و حکمى زاده گرایشاتى به آراء و پندارهاى وهّابیان پیدا کرده بودند و کتاب هایى در مخالفت با عقاید شیعه نوشتند؛ چنان که مقدّمه کتاب و بخش مهمى از کتاب کشف اسرار حضرت امام خمینى(قدس سره) در پاسخ به شبهات و ایرادات وهّابیان و طرف داران آن ها و آثارى مانند شیعه گرى، کسروى و اسرار هزار ساله حکمى زاده مى باشد.

۱۸. عقیدتى . سیاسى نیروى انتظامى، نگاهى به ماهیت و عملکرد فرقه ضالّه وهّابیت، ص ۴۸.

۱۹. عربستان سعودى با دقت و توجه براى تأثیر گذارى بر فرهنگ و مردم پاکستان، این فعالیت هاى مالى و نظامى را انجام داده و مى دهد. قراردادى نظامى بین دولت عربستان و پاکستان مبنى بر آموزش سیاسى و نظامى و فرهنگى یک صدهزار نیروى نظامى ارتش پاکستان در داخل عربستان امضا شده است و شواهد تاریخى نشان مى دهد، بیش تر کودتاهاى نظامى پاکستان با حمایت ارتش امریکا و عربستان صورت مى گیرد؛ مانند کودتاى ژنرال ضیاءالحق در سال ۱۹۷۹ م بر ضد ذوالفقار على بوتو که در سایه حمایت آل سعود، ذوالفقار على بوتو اعدام شد و دولت ضیاء الحق، از کمک بلاعوض ۵۷۸ میلیون دلارى برخوردار گردید. (جزوه نیروى انتظامى، ص ۵۲)

۲۰. حافظ تقى الدین، احزاب و نهضتهاى سیاسى پاکستان، ص ۵۰۳ به نقل از: مرتضى زیدى، علل تفرقه گرایى در پاکستان (پایان نامه) ص ۱۱۰.

۲۱. «تلاش گروه هاى تروریستى وهّابى علیه ایران» روزنامه جمهورى اسلامى، مورخه ۵ / ۱۰/ ۱۳۶۹، ش ۳۳۵۵، مرتضى زیدى، به نقل از: علل تفرقه گرایى در پاکستان.

۲۲. نام طلبه هاى فارغ التحصیل از جمعیه العلماى پاکستان و مورد حمایت گروه «سپاه صحابه».

۲۳. علامت اختصارى سازمان اطلاعات، امنیت ارتش پاکستان.

۲۴ و۲۵. مرکز مطالعات فرهنگى بین المللى، جریان پر شتاب طالبان، ص ۴۸ / ص ۹۱.

۲۶. همان، ص ۱۱۷ به نقل از: انوارالحق احدى (کارشناس مسائل سیاسى خاورمیانه) در مصاحبه با مجله میدل ایست، ژوئن ۱۹۹۴ م.

۲۷. بایدتوجه داشت که شاه مسعود،درآن تاریخ، سیاستِ مخالف ایران داشت.

۲۸. همان، ص ۱۱۸.

۲۹. حمید احمدى، «طالبان؛ علل و عوامل رشد»، اطلاعات سیاسى . اقتصادى، ش ۱۳۱ . ۱۳۲، ص ۳۲ به نقل از: حرکت پرشتاب طالبان، ص ۱۱۸.

۳۰. انورالحق احدى، عربستان سعودى ایران و جنگ در افغانستان، ص ۱۷۳ به نقل از: حرکت پرشتاب طالبان، ص ۱۱۸.

۳۱. یکى از استادان محترم (جناب آقاى دکتر رضا شعبانى) در کلاس درس شبه قاره هند نقل مى کرد: هم اکنون آمار فرق و مذاهب در کشور هندوستان به بیش از یک میلیون رسیده است.

۳۲. قریب ۱۲% از مردم ایران که بیش تر در نواحى مرزى در شمال، جنوب، شرق و غرب زندگى مى کنند، سنّى مذهب هستند.

۳۳. هفته نامه المسلمون که در جدّه منتشر مى شود، نوشت: خطوط هوایى شوروى (سابق) به زودى ۲۸ پرواز بین جدّه و مسکو براى حمل یک میلیون جلد قرآن که توسط شاه فهد به مسلمانان شوروى اهدا شده است، انجام خواهد داد. (جزوه نیروى انتظامى).

 منبع: ماه نامه ،معرفت،  شماره ۵۲.

عباس جعفرى