باده و ربا خوارى‏

خداوند متعال در آیه ۹۲ سوره پنجم (مائده) فرموده است: «اى کسانى که گرویده اید! به درستى که باده و قمار و بتها و تیرهاى قرعه، پلید و از کردار شیطان است. پس از آنها اجتناب کنید.» و در آیه ۲۷۶ سوره دوم فرموده است: «کسانى که ربا مى خورند، از جاى برنمى خیزند مگر همچون کسى که شیطان با دست زدن به او، او را دیو زده کرده است … و خداوند بیع را حلال و ربا را حرام کرده است. پس هر کس که او را پند و اندرز پروردگارش رسید و خوددارى کرد، براى اوست آنچه گذشته است و کارش با خداست، و هر کس به آن برگردد، همانا آنان اصحاب آتش و در آن جاودانه اند.» از امام صادق (علیه السّلام) در مورد فرو مایگان پرسیده شد. فرمود: باده خواران و طنبور زنان هستند.

همان حضرت فرموده است: همانا پروردگار را در هر روز و شب، فرشته یى است که ندا مى دهد، اى بندگان خدا! آرام بگیرید و از گناهان پرهیز کنید و اگر حرمت چهار پایان چرنده و کودکان شیرخوار و پیران در حال رکوع نباشد، همانا که چنان عذابى بر شما فرو ریزد که از بدبختى تسلیم آن شوید.

پیامبر (صلّى الله علیه و آله) فرموده اند: هر کس به خدا و روز رستاخیز ایمان آورده باشد، هرگز بر سفره یى که بر آن باده نوشى مى کنند، نمى نشیند.

امام صادق فرموده است: سه گروه به بهشت وارد نخواهند شد، آن کس که خون کسى را بریزد و باده گسار و سخن چین [۱].

امام باقر (علیه السّلام) فرموده است: رسول خدا (صلّى الله علیه و آله) در باره باده، ده تن را لعنت و نفرین فرموده است: کسى که درخت آن را به آن نیت کاشته است، نگهبان آن را، فشار دهنده آن را، نوشنده آن را، ساقى آن را، کسى که آن را براى کسى مى برد، آن کس که براى او برده مى شود، خریدار و فروشنده آن را و کسى را که بهاى آن را مى گیرد[۲].

امام باقر (علیه السّلام) فرموده است: هر کس باده نوشى کند، چهل روز نمازش پذیرفته نیست و اگر در آن چهل روز نمازش را ترک کند، به سبب ترک نماز، عذاب او دو برابر مى شود[۳].

در خبر دیگرى آمده است که نماز شخص باده گسار، میان آسمان و زمین متوقف مى ماند و چون توبه کند به او برگردانده مى شود[۴].

پیامبر (صلّى الله علیه و آله) فرموده اند: نخستین چیزهایى که خداوندم مرا از آنها منع فرمود، پرستش بتها و باده گسارى و دشنام دادن بود. همانا پروردگار من، مرا رحمت براى جهانیان مبعوث فرموده است و اینکه ابزارهاى موسیقى و مزامیر و دیگر امور جاهلى و بتها و چوبه هاى قرعه و دیگر بدعتها را از میان ببرم و پروردگار من جل جلاله سوگند خورده است که هیچ بنده یى از بندگان من در دنیا باده گسارى نخواهد کرد، مگر آنکه در آخرت، نخست به همان اندازه که باده نوشى کرده است از حمیم دوزخ به او خواهد آشامانید، چه پس از آن آمرزیده شود و چه معذب باشد[۵].

و پیامبر (صلّى الله علیه و آله) فرموده اند: با کسى که باده نوشى مى کند، همنشینى مکنید و به او زن مدهید و از او زن مخواهید و اگر بیمار شد، به عیادتش مروید و اگر مرد، جنازه اش را تشییع مکنید که باده گسار، روز قیامت در حالى مبعوث مى شود که چهره اش سیاه و چشمانش کبود و آرواره و چانه اش کج است و آب دهانش فرو مى ریزد و زبانش از پشت سرش بیرون آمده است.

همچنین فرموده اند: باده گسار اگر بیمار شد، عیادتش مکنید و اگر گواهى داد، مپذیرید و اگر در باره او گفتگو شد، او را پاک خصلت معرفى مکنید و اگر خواستگارى کرد، خواسته اش را برمیاورید و اگر حدیثى نقل کرد، راست مپندارید و اگر مرد به تشییع جنازه اش حاضر مشوید، و باده گسار، خداوند را با گناه بت پرستان ملاقات مى کند. براى باده نوش حالتى پیش مى آید که در آن حال خداى خود را نمى شناسد و باده نوشى گناهى است که از همه گناهان بزرگتر است، همچون درختى که از دیگر درختان بلندتر باشد (همچون درختى که بر هر درخت دیگر مى پیچد و از آن بالا مى رود). باده گسار روز قیامت در حالى مبعوث مى شود که چهره اش سیاه است و بانگ بدبختى و فریادش بلند خواهد بود[۶].

قصى بن کلاب فرزندان خود را چنین پند داد که اى فرزندانم از آشامیدن باده خوددارى کنید که اگر هم بدنها را اصلاح کند، ذهنها را ویران مى کند[۷].

امام صادق (علیه السّلام) فرموده است: باده نوشى، گناهى بزرگتر از ترک نماز است. آیا مى دانى به چه سبب؟ زیرا باده نوش به حالتى در مى آید که در آن حال، خداى خود را نمى شناسد[۸].

از امام صادق (علیه السّلام)، در مورد معنى و تفسیر کلمه «مدمن» سؤال شد که مدمن شراب یعنى چه؟ فرمود: یعنى هر گاه به آن دسترسى پیدا کند، آن را مى آشامد[۹].

پیامبر (صلّى الله علیه و آله) فرموده اند: هر کس جام شراب در دست خویش نهد، خداى دعایش را نمى پذیرد و هر کس باده بنوشد، خداوند چهل روز نمازش را نمى پذیرد و هر کس هر گاه بیابد بیاشامد، خداوند او را از اهل خبال مى نویسد. پرسیدند: اى رسول خدا! خبال چیست؟ فرمودند: عصاره و مایع بدگوارى که ویژه دوزخیان است [۱۰].

پیامبر (صلّى الله علیه و آله) فرموده اند: ربا هفتاد جزء است و آسان ترین آن گناهش به آن اندازه است که مرد با مادر خود در خانه کعبه زنا کند.

اى على! گناه درهمى از ربا در پیشگاه خداوند، بزرگتر از هفتاد زنا با محارم در خانه کعبه است.

و نیز فرموده اند: ربا، هفتاد دروازه گناه است و کمترین معادل گناه آن، چنان است که مردى با مادر خویش همبستر شود.

امام صادق فرموده است: گناه هر گونه ربا خوارى، همچون گناه شرک است.

و همان حضرت فرموده اند: گناه یک درهم ربا در پیشگاه خداوند، بزرگتر از هفتاد زناى با محارم است [۱۱].

امیر المؤمنین على (علیه السّلام) فرموده است: اى گروه مردم! نخست فقه بیاموزید و سپس بازرگانى. نخست فقه، نخست فقه، سپس بازرگانى. سوگند به خدا که ربا در این جهان، پوشیده تر از حرکت مورچه بر سنگ سیاه است.

و هم ایشان فرموده اند: هر کس احکام دینى خود را نیاموزد و بازرگانى و داد و ستد کند، به ربا و پس از آن به دوزخ مى افتد[۱۲].

پی نوشت:

[۱] . عقاب الاعمال، صدوق، ص ۲۶۲.

[۲] . با اندک تفاوت لفظى، در دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۱۳۱، آمده است.

[۳] . عقاب الاعمال، صدوق، ص ۲۹۰.

[۴] . عقاب الاعمال، صدوق، ص ۲۹۰.

[۵] . به نقل از فروع کافى در وسایل الشیعه شیخ حر عاملى، ج ۱۷، ص ۲۴۵، آمده است.

[۶] . به نقل از امالى صدوق و من لا یحضره الفقیه در همان جلد وسایل الشیعه، ص ۲۴۹، آمده است.

[۷] . با ذکر سلسله سند از قول محمد بن ضحاک در امالى صدوق، ص ۴، چاپ آقاى کمره یى آمده است.

[۸] . به نقل از فروع کافى، محاسن برقى و علل الشرائع، در همان جلد وسایل الشیعه، ص ۲۵۰، آمده است.

[۹] . به نقل از فروع کافى و تهذیب طوسى با توضیح بیشترى در وسایل الشیعه، ج ۱۷، ص ۲۶۶، آمده است.

[۱۰] . با اندک تفاوت لفظى که خبال را به معنى ترشحات زنان بدکاره معنى کرده است، در معانى الاخبار صدوق، ص ۱۶۴، آمده است.

[۱۱] . این روایات با تفاوتهاى لفظى اندک، به نقل از فروع کافى و تهذیب و من لا یحضره الفقیه و مجالس( امالى) صدوق، در وسائل الشیعه، ج ۶، صفحات ۴۲۲ تا ۴۲۹، آمده است و منابع آن به اهتمام فقید سعید، آقاى حاج شیخ عبد الرحیم ربانى شیرازى، استخراج شده است.

[۱۲] . محجه البیضاء، ج ۳، ص ۱۴۸.