افسردگی مالیخولیایی – علایم، درمان، آزمایش‌ها و موارد دیگر

در ۱۴۰۰ پیش از میلاد مسیح، بقراط، طبیب و فیلسوف یونانی این نظریه را ارائه داد که بدن انسان حاوی چهار مایع اصلی است: خون، زرداب، بلغم و سودا. بر مبنای این نظریه مردم هنگامی مریض می‎شوند که این چهار مایع در بدن دستخوش عدم توازن و تعادل شوند.

بر مبنای نظر بقراط میزان بیش از حد زرداب باعث می‎شود تا فرد دلسرد و دچار ترس شود. یونانیان این وضعیت را مالیخولیا نامیدند. این نام‎گذاری نخستین اصطلاح برای نامیدن افسردگی و نخستین راه برای مطالعه یا تشخیص آن بود. در دوران رنسانس اروپاییان مالیخولیا را یکی از نشانه‌های نبوغ خلاقه تلقی می‎کردند. آنها این خصیصه را در هنر، رسوم و آثار نوشتاری می‎ستودند. اما در قرن هیجدهم این اصطلاح به ریشه‏‌های بالینی خود برگشت. در حوالی قرن نوزدهم میلادی مردم اصطلاح افسردگی را هم‎معنی با مالیخولیا به کار می‎بردند. نوشته‎‌های زیگموند فروید Sigmund Freud در “در مورد قتل، سوگواری و مالیخولیا” به مدرنیزه شدن مفهوم مالیخولیا و رسیدن آن به آنچه ما اکنون زیر عنوان افسردگی مالیخولیایی می‎شناسیم کمک کرد.

افسردگی مالیخولیایی چیست؟

افسردگی مالیخولیایی نوعی اختلال افسردگی اساسیِ (MDD) دارای ویژگی‌های مالیخولیایی است. اگرچه افسردگی مالیخولیایی به عنوان یک اختلال متمایز در نظر گرفته می‎شود، “انجمن آمریکایی روان‎پزشکی” (APA) دیگر آن را به عنوان یک بیماری روانی جداگانه شناسایی نمی‎کند. در عوض، اکنون مالیخولیا به عنوان یک عامل مشخص کننده MDD در نظر گرفته می‎شود – که یک زیرنوع اختلال افسردگی اساسی است.

MDD یک اختلال سلامت روانی قابل توجه است که با احساس مداوم و شدید اندوه و ناامیدی مشخص می‎شود. این اختلال می‎تواند بر جنبه‎های متعددی از زندگی فرد مبتلاء شامل کار، تحصیل و ارتباطات تأثیر منفی داشته باشد. اختلال مزبور در عین حال قادر است بر خلق و خو و رفتار و همچنین عملکردهای جسمانی مختلف مثل اشتها و خواب بیمار تأثیر منفی بگذارد. مردم دچار MDD علاقۀ خود را به فعالیت‎هایی که زمانی برایشان لذت‎بخش بوده‌اند از دست می‎دهند و با گذر زندگی روزمره دچار مشکل می‎شوند. هر از گاه این احتمال هست که آنها احساس کنند که این زندگی ارزش ادامه دادن را ندارد.

شدت و نوع علایم MDD از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است. برخی از مردم دچار علایم سنتی MDD می‎شوند در حالی که دیگر بیماران به علایم اضافی مثل مالیخولیا و کاتاتونیا نیز مبتلا می‎گردند. اغلب علایم را می‎توان از طریق درمان تحت کنترل درآورد، که شامل استفاده از دارو و گفتاردرمانی است.

علایم افسردگی مالیخولیایی

مردم دچار افسردگی مالیخولیایی ممکن است علایم MDD مثل موارد زیر را از خود بروز دهند:

• احساس پایدار اندوه بیش از حد برای مدت‌های طولانی
• از دست دادن علاقه نسبت به فعالیت‎هایی که زمانی برای فرد لذت‎بخش بودند
• احساس فقدان انرژِی یا احساس خستگی مفرط
• احساس اضطراب یا تحریک‎پذیری
• دچار شدن به پرخوری یا کم‎خوری
• پُرخوابی یا کم‎خوابی
• دچار شدن به تغییراتی در حرکات بدن (برای مثال تکان تکان دادن پا که پیشتر فرد پیشتر دچار آن نبوده است)
• دشواری در تمرکز، تصمیم ‎گیری، و به یاد آوردن موضوعات
• فکر کردن به مرگ یا خودکشی یا صحبت در مورد آنها
• اقدام به خودکشی

این بیماران همچنین ممکن است دچار ویژگی‎های مالیخولیایی MDD شامل موارد زیر شوند:

• فقدان لذت از تمامی یا اغلب فعالیت‎های روزمره
• فقدان واکنش نسبت به اخبار و اتفاقات مثبت
• احساس عمیق یأس و بی‎ارزش بودن
• اختلالات خواب
• کاهش وزن قابل توجه
• احساس مداوم گناه به شکل بیش از حد یا نامتناسب
• تشدید علایم MDD در هنگام صبح

ویژگی‌های مالیخولیایی بیشتر محتمل است در مردمی بروز کند که مکرراً دچار علایم شدید MDD می‎شوند. این ویژگی‎ها در عین حال اغلب در افرادی دیده می‎شود که به MDD با ویژگی‎های روان‎پریشانه دچار هستند.

تشخیص افسردگی مالیخولیایی

APA دیگر افسردگی مالیخولیایی را به عنوان یک شکل متمایز افسردگی شناسایی نمی‎کند و آن را به عنوان نوعی از MDD فهرست کرده است. وقتی کسی نشانه‎‌های افسردگی و مالیخولیا را به صورت توأمان از خود نشان می‎دهد، تشخیص مربوط به وی “اختلال افسردگی اساسی با ویژگی‏های مالیخولیایی” خواهد بود. برای رسیدن به این تشخیص پزشک به طور معمول در موارد زیر تحقیق خواهد کرد:

• آیا فرد دچار مشکل در برخاستن از بستر و آغاز زندگی روزمره در هنگام صبح است؟
• آیا علایم اختلال به طور کلی در هنگام صبح یا غروب تشدید می‎شوند؟
• فرد چگونه می‎خوابد؟
• آیا تغییری در الگوهای خواب فرد ایجاد شده است؟
• فرد از یک روز معمولی در زندگی چه برداشتی دارد؟
• آیا برنامه‌های معمول زندگی روزمره فرد اخیراً دچار تغییر شده‎اند؟
• آیا فرد از علایق گذشته زندگی خود هنوز لذت می‎برد؟
• آیا چیزی هست که باعث بهبود خلق و خوی فرد شود؟
• آیا تمرکز بر امور اکنون برای فرد دشوارتر از معمول شده است؟

درمان افسردگی مالیخولیایی

MDD اغلب با استفاده از نسل جدیدتر داروهای ضد افسردگی مثل مهار کننده‎‌های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs) درمان می‎شود. این شامل داروهای شناخته شده‎ای مثل فلوکستین (پروزاک)، سیتالوپرام (سلکزا) یا پاروکستین (پکسیل) است.

در هر حال، بسیاری از مردم دچار MDD همراه ویژگی‎های مالیخولیا ممکن است به نسل قدیمی‎تر داروهای ضد افسردگی مثل ضد افسردگی‎های سه حلقه‌ای یا مهار کننده‎‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs) و همچنین مهار کننده‌‎های بازجذب سروتونین – نوراپی‎نفرین مثل ونلافکسین (افکسور) بهتر جواب دهند. این داروها به مهار درهم شکستن سروتونین و نوراپی‎نفرین در مغز کمک می‎کنند که نتیجۀ آن افزایش میزان این مواد شیمیایی موجب “احساس خوب” در مغز است. گاهی از اوقات برخی داروهای ضد روان‌پریشی اتیپیکال مثل ابیلیفای (اریپیپرازول) ممکن است برای تقویت اثرات داروهای ضد افسردگی مورد استفاده قرار گیرد.

در کنار دارو گفتاردرمانی عموماً برای درمان مردم دچار MDD با ویژگی‎های مالیخولیایی مورد استفاده قرار می‎گیرد. ترکیبی از این دو روش درمانی به طور معمول مؤثرتر از رویکرد منحصر به هر یک از آنها است. گفتار درمانی شامل مراجعه به یک درمانگر برای برگزاری جلسات منظمی با هدف بحث در مورد علایم و مشکلات مرتبط است. این روش درمان می‎تواند به مردم نشان دهد که با موارد زیر چگونه برخورد کنند:

• کنترل بحران بیماری یا دیگر حوادث استر‌س‌زا
• جایگزینی باروها و رفتارهای منفی با انواع مثبت و سالم آنها
• بهبود مهارت‎های ارتباطی
• مقابله با چالش‌ها و حل مشکلات
• افزایش عزت نفس
• تجدید حس رضایت و کنترل بر زندگی

گروه درمانی می‎تواند به روشی مشابه کمک کننده باشد و برای فرد امکان به اشتراک گذاشتن احساسات خود را با مردم دارای وضعیت‎های مرتبط ایجاد کند. در موارد شدید درمان الکتروشوک (ECT) ممکن است برای تخفیف علایم MDD دارای ویژگی‎های مالیخولیایی به کار رود. ECT اکنون یک درمان ایمن و مؤثر برای اختلالات خُلقی و بیماری‎های روانی محسوب می‎شود، اما کماکان هاله‎‌ای از بدنامی در پیرامون آن وجود دارد. در نتیجه، این احتمال هست که از این روش به عنوان درمان اولیه برای علایم مایخولیا استفاده نشود. در هر حال ترکیب دارو، گفتار درمانی، و ECT ممکن است بهترین گزینۀ درمانی برای MDD با ویژگی‎های مالیخولیایی باشد.

پیشگیری از خودکشی

اگر شما فردی را می‎شناسید که در آستانۀ آسیب رساندن به خود یا دیگران قرار دارد:

• با اورژانس تماس بگیرید.
• تا زمان رسیدن کمک تخصصی در کنار فرد مزبور بمانید.
• هر گونه آلات قتاله، دارو یا دیگر وسایلی را که ممکن است باعث ایجاد آسیب شوند از وی دور کنید.
• به او گوش دهید اما داوری نکیند، اصرار نورزید، تهدید نکنید، و فریاد نکشید.

منابع

Melancholic Depression: Symptoms, Treatment, Tests, and More
Medically reviewed by Timothy J. Legg, PhD, PsyD, CRNP, ACRN, CPH
on March 10, 2016 —
Written by Michael Kerr

نویسنده: مایکل کِر، دکتر تیموتی جی. لگ؛ ترجمۀ فرهنگ راد