آمرزش گناهان رهاورد مهم و قابل توجه ماه مبارک رمضان

روزه

زمان مطالعه : 6 دقیقه

توسط : رحمت الله ضیایی

0 نظر

امام زین العابدین (علیه السلام) در دعاى استقبال و ورود به ماه رمضان در صحیفه سجادیه این ماه را “شهر التمحیص” نامیده اند. راغب اصفهانى مى نویسد: محص به معناى تخلیص و رهایى شئ از عیب است.

تمحیص به معناى تزکیه و تطهیر است. ماه رمضان ماه تصفیه بر نفس و پاک کردن و برطرف نمودن عیوب و دور کردن خود از گناهان است. ماه صاف کردن قلب و دل از پلیدى هاست. ماه شستن عداوتها و کینه ها و عقده ها و حسد ها و سایر رذایل اخلاقی است.

ماه تخلیص خویشتن از شر گناهان و نجات یافتن و حرکت در مسیر فلاح و رستگارى و سعادت است. ماه پاکسازى قلب و روح و ماه خود سازى است.

باز امام سجاد (علیه السلام) در دعاى وداع با ماه رمضان مى فرمایند:

“درود بر تو اى همسایه اى که دلها (بر اثر عبادت و بندگی) در آن نرم و فروتن گردید و گناهان (بر اثر آمرزش و عفو خداى متعال) در آن کم شد.

درود بر تو! چه بسیار گناهان را محو کردى و چه بسیار عیبها و زشتی ها را پوشاندی”

شهرالمغفره (ماه بخشایش)

پیامبر گرامى (صلی الله علیه و آله) در فضیلت ماه رمضان فرموده اند:

“شهر رمضان شهر الله عز و جل … و هو شهر المغفره”

ماه رمضان، ماه خدا و ماه مغفرت است.(۱)

عبدالرحمان بن بشیر از قول امام على بن الحسین زین العابدین (علیه السلام) نقل می کند که آن حضرت در ارتباط با ماه رمضان فرمودند:

“هذا شهر المغفره” ماه رمضان ماه مغفرت است.(۲)

غفران و مغفرت این است که انسان از عذاب و عقاب مصونیت پیدا کند، خداى متعال از تقصیرات او درگذرد، گناه او را بیامرزد و استغفار، تقاضاى این وضعیت است از پروردگار با گفتار و کردار.

امام صادق (علیه السلام) از قول پدران خویش از قول حضرت على (علیه السلام) نقل مى کند که ایشان فرمودند:

در ماه رمضان زیاد استغفار و دعا کنید که دعا، بلا را از شما دفع مى کند و استغفار، گناهانتان را محو می کند.”(۳)

پیامبر گرامى اسلام فرموده اند خداى متعال در سراسر ماه رمضان مى گوید:

“آیا استغفار کننده ای هست تا گناه او آمرزیده شود و به مغفرت برسد؟ همچنین در جاى دیگر فرموده اند:

“فرشتگان الهى روز و شب براى روزه داران در ماه رمضان طلب آمرزش مى کنند.”(۴)

امام صادق (علیه السلام) از قول پدران خویش از پیامبر گرامى نقل مى کند که فرمودند:

“کسى که ماه رمضان روزه بگیرد، شهوت خودرا حفظ کند، زبان خود را نگهدارد و از اذیت کردن مردم خوددارى کند، خداوند همه گناهان او را مى بخشد.”(۵)

رسول خدا در خطبه شعبانیه مى فرمایند:

“بدبخت کسى است که از غفران الهى در این ماه بزرگ محروم بماند.”

در روایت دیگرى پیامبر گرامى فرموده اند:

”کسى که در ماه رمضان آمرزیده نشود در کدام ماه آمرزیده مى شود؟”(۶)

هشام بن حکم مى گوید:

امام صادق فرمودند:

“کسى که در ماه رمضان آمرزیده نشود تا ماه رمضان آینده آمرزیده نمى شود مگر در عرفات در مراسم حج حاضر شود.”(۷)

شهر العتق (ماه رهایى از آتش)

رسول خدا در اهمیت ماه رمضان فرمودند:

“شهر رمضان شهر الله عز و جل و … و هو شهر العتق من النار”

ماه رمضان ماه خدا … و ماه آزادى از آتش است”(۸) امام زین العابدین (علیه السلام) نیز در دعایى که در ماه رمضان هر روز مى خواندند این ماه را “شهر العتق من النار” نامیده اند.(۹)

پیامبر گرامى در ارتباط با فلسفه نامگذارى ماه رمضان به ماه آزادى از آتش مى فرمایند:

“ماه رمضان را شهر العتق نامیده اند چون در هر شب و روز این ماه ششصد بنده از آتش آزاد مى شود ودر آخر آن هم مثل آنچه در گذشته آزاد شده آزاد مى شود.(۱۰)

و در کلام دیگر مى فرمایند:

“کسى که در ماه رمضان روزه بگیرد و شهوت و زبان خویش را حفظ کند و از اذیت و آزار دیگران خوددارى کند … خداوند متعال او را از آتش جهنم نجات مى دهد و آزاد مى کند.(۱۱)

امام محمد باقر (علیه السلام) نیز مى فرمایند هنگامى که حضرت موسى بن عمران (علیه السلام) با خداى متعال سخن گفت پرسید:

خدایا پاداش کسى که در روشنایى روز به خاطر رضایت تو روزه بگیرد چیست؟ خداى متعال به او وحى کرد: اى موسی بهشت من و امان از ترس روز قیامت و آزادى از آتش جهنم، پاداش اوست.(۱۲)

شهر الانابه (ماه بازگشت به سوى خدا)

پیامبر گرامى اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله) در توصیف ماه رمضان مى فرماید:

“هو شهر الانابه” ماه رمضان ماه انابه است.”(۱۳)

امام زین العابدین (علیه السلام) نیز چنین فرموده اند:

“هذا شهر الانابه” این ماه، ماه انابه است.(۱۴)

راغب اصفهانى در مفردات خود در توضیح این کلمه مى نویسد:

“النوب رجوع الشى مره بعد اخرى و… الانابه الى الله تعالى الرجوع الیه بالتوبه و اخلاص العمل.” توبه بازگشتن به سوى چیزى است مرتبه اى بعد از مرتبه دیگر و انابه به سوى خداوند بازگشتن به سوى اوست با توبه و اخلاص عمل.”

امام خمینى (ره) در ارتباط با تفاوت توبه وانابه در چهل حدیث این گونه نوشته اند: “حقیقت توبه رجوع از احکام و تبعات طبیعت است به سوى احکام روحانیت و فطرت. چنانکه حقیقت انابه رجوع از فطرت و روحانیت است به سوى خداوند و سفر کردن و مهاجرت نمودن از بیت نفس است به سوى سر منزل مقصود. پس منزل توبه مقدم بر منزل انابه است.

امام سجاد (علیه السلام) در دعاى هر روز ماه رمضان از خداى متعال چنین مى خواسته اند:

“اللهم ارزقنى فیه … الانابه …”

بار خدایا در این ماه انابه را نصیب و روزى من بگردان.

شهر الطهور (ماه طهارت و پاکیزگی)

امام چهارم حضرت على بن الحسین (علیه السلام) در صحیفه سجادیه در دعای خویش هنگام رسیدن ماه رمضان، این ماه را شهر الطهور نامیده اند، راغب اصفهانى در توضیح این کلمه در مفردات مى نویسد: “طهارت دو قسم است طهارت جسم و طهارت روح و کلمه طهور بر وزن فعول در لغت یا مصدر است .

همچون وضوء و وقود و یا اسم است: اما غیر مصدر همچون فطور که اسم است براى آنچه با آن افطار مى شود و یا صفت است همچون رسول و طهور آنگونه که اصحاب شافعى گفته اند از نظر لفظ به معناى مطهر نیست زیرا فعول از افعل و فعل بنا نمى شود فقط از فعل بنا مى شود ولى طاهر دو قسم است یکی آنکه طهارت از خودش تجاوز نمى کند.

مثل طهارت لباس که طاهر غیر مطهر است و دیگری طهارتى است که طهارت از خودش تعدى مى کند و خداى متعال به همین اساس آب را طهور نامیده است که پاک و پاک کننده است.”

ماه رمضان ماه پاک شدن و ماه پاکیزگى است. به تعبیرى هم خود ماه پاک است و هم طهارت از آن به انسانها سرایت مى کند و آنها را پاک مى کند. در این ماه فصل نوینى از طهارت به روى انسان گشوده مى شود.

امیرالمومنین امام على (علیه السلام) مى فرماید:

“هنگامى که هلال ماه رمضان را دیدى بگو:

اللهم انى اسئلک خیر هذا الشهر و طهوره

بار خدایا خیر و خوبى این ماه و پاکى آن را از تو درخواست مى کنم.”(۱۵)

امام سجاد در صحیفه، در دعاى وداع با این ماه مى فرماید:

“درود بر تو براى آنکه با برکات و نیکیها بر ما وارد شدى و پلیدى گناهان را از ما شستی.”

شهر البرکه (ماه برکت)

پیامبر گرامى (ص) در توصیف ماه رمضان چنین فرموده اند: “شهر رمضان شهر الله عز و جل … و هو شهر البرکه” ماه رمضان ماه خدا و ماه برکت است.”(۱۶) صاحب مفردات مى گوید:

“برکت، ثبوت خیر و خوبی الهى در شئ است و مبارک آن چیزى است که در او خیر است.”

ماه رمضان منشاء و مبداء و مرکز و محور خیر و برکت است و در روایات متعددى ماه مبارک نامیده شده است.

سلمان فارسى (رض) مى گوید:

پیامبر گرامى (ص) در آخرین روز ماه شعبان فرمودند: اى مردم! ماه رمضان، ماه مبارک شما را فرا گرفت.(۱۷)

در جاى دیگر فرموده اند: “این ماه رمضان ماه مبارکى است، روزه در آن را خداوند واجب گردانید، درهاى بهشت در این ماه باز و دستهاى شیاطین بسته است.”(۱۸)

امام صادق (علیه السلام) مى فرماید:

هنگامى که ماه رمضان مى رسید پیامبر گرامى (ص) مى فرمودند:

“بار خدایا در ماه رمضان براى ما برکت بده و ما را به روزه و نماز آن یارى نما و کارهاى ما را در این ماه قبول فرما.”

حارث نضرى مى گوید: امام صادق (علیه السلام) در آخر ماه شعبان فرمودند:

“ماه مبارکى که قرآن در آن نازل شده فرا رسید.”
(۱۹)

ابى محمد هارون بن موسى تلعکبرى نقل مى کند امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

با فرا رسیدن ماه رمضان بگو بار خدایا ماه مبارک رمضان ماه نزول قرآن فرا رسید … از تو مى خواهم که مرا در این ماه بیامرزى و به من رحم کنى و من را از آتش جهنم نجات بدهی”.(۲۰)

خداوند ما را از بهره مندان این ماه پر خیر و فضیلت قرار دهد. آمین

پی نوشت ها

۱- بحار ج ۹۶، ص ۳۴۰

۲- کافى ج ۴، ص ۷۷

۳- بحار ج ۹۶، ص ۳۷۸ – امالى شیخ صدوق ص ۳۷

۴- بحار ج ۹۶، صص ۳۶۵ و ۳۴۸

۵و۶- همان، صص ۳۵۶،۳۵۵

۷و۸- همان صص، ۳۷۵و۳۴۰

۹- وسائل ج ۷ ص۲۳۷

۱۰و۱۱و۱۲- بحار ج ۹۶، ص ۳۸۱و۳۵۶و۳۶۴

۱۳- همان، ص ۳۴۰

۱۴- من لا یحضره الفقیه ج ۲ ص ۱۰۵