مدارای مهدی(عج)

اگر از این افرادی که چهره‌ای خشن از امام زمان ارایه می‌دهند پرسیده شود: «به چه دلیل، شما این تصویر را از حضرت دارید؟» شاید در جواب بگویند وجود برخی احادیثی که در این زمینه آمده است ازجمله: الف) یکی از القاب حضرت مهدی «المنتقم» است که در برخی دعاها نیز تصریح شده است.

 مدارای مهدی(عج)

 ۱ . «او خواهد آمد»، «خدا کند که بیایی!»، «مهدی جان! جهان در انتظار توست»، «او می آید» و… . این جملات و مضامین را بارها شنیده و خوانده ایم. این جمله ها نشان از یک اعتقاد دارند؛ اعتقاد و باور ما به این که حجت خدا (صاحب الزمان)، روزی خواهد آمد و ما منتظر ظهور آن یار غایب از نظریم.

۲ . اعتقاد به منجی عدالت گستر، همیشه برای ستمگران و طاغوت ها، مسئله ای مهم بوده است؛ چون با آمدن او، بساط ظلم و جور برچیده می شود و جایی برای چپاول و غارتگری باقی نمی ماند. عده ای چون منافع خویش را در خطر می بینند، تلاش فراوانی جهت تحریف و از بین بردن این اعتقاد می کنند؛ زیرا اگر این باور در بین معتقدان به موعود عدالت گستر به شکل صحیح باقی بماند، آنها را علیه ظلم و بیداد برمی انگیزاند و این، یعنی خطر سقوط بساط سلطه آنان.

از جمله تلاش های مرموز علیه اعتقاد به مهدویت، می توان به موارد ذیل اشاره کرد: الف) دخالت مستقیم و حمایت از مدعیان مهدویت (مهدی نمایان)، مانند: مهدی سودانی در افریقا، سید علی محمد باب، میرزا حسین علی بهاء و سیدمحمد نوربخش در ایران، میرزا غلام احمد قادیانی در پاکستان، سید محمد جونپوری در هند و محمد بن عبداللّه القحطانی در حجاز، که حمایت جبهه استعمار و استکبار از این جریان ها کاملاً روشن است.(۱)

ب) انتشار تبلیغات مسموم رسانه ای. برای نمونه در سال ۱۹۸۲ میلادی، سریالی به نام «نوستر اداموس» به مدت سه ماه متوالی از یک شبکه تلویزیونی امریکا پخش شد که در آن، چهره ای خشن، بی رحم و ویرانگر از امام زمان شیعیان ارائه گردید تا خشم و کینه جهان مسیحی را علیه اعتقادات شیعه برانگیزانَد.(۲)

۳ . سهم دوستان جاهل و کم معرفت نسبت به حضرت امام مهدی (عج) و ویژگی های آن امام نیز در ارائه یک چهره غیرواقعی و نامطلوب از حضرتش نیز کم نیست. گرچه این دسته، قصد و غرض و نیت خیری دارند، ولی نتیجه همان است که انسان ها را نسبت به ظهور منجی، بدبین می کند؛ خصوصا تأثیرات روانی و روحی منفی ای که بر اذهان کودکان نقش می بندد. آنچه از امام زمان و دولت آخرالزمان در ذهن برخی از این افراد، نقش بسته و همان را نیز منتقل می کنند، حاکی از یک انسانی است که فقط شمشیر و خون، منطق اوست و خبری از لطف و ملایمت در کار او نیست، به طوری که حتی کم و بیش در بین برخی دین داران نیز مرسوم است که «گردن طرف را می بوسند و می گویند محل شمشیر امام زمان را بوسیدم» یا این که «وقتی امام ظهور نمایند در کوچه ها و خیابان ها جوی خون راه می افتد».

۴ . اگر از این افرادی که چهره ای خشن از امام زمان ارائه می دهند پرسیده شود: «به چه دلیل، شما این تصویر را از حضرت دارید؟» شاید در جواب بگویند وجود برخی احادیثی که در این زمینه آمده است از جمله:

الف) یکی از القاب حضرت مهدی «المُنتقم» است که در برخی دعاها نیز تصریح شده است.(۳)

ب) حدیثی از امام باقر(ع) نقل شده که حضرت فرموده اند: «او خونخواه، با تأسف و غضبناک، خروج می کند به خاطر غضب خداوند بر این خلق،… شمشیر ذوالفقار با اوست. آن را بر شانه می گذارد و تا شش ماه از کشته، پشته می سازد».(۴)

۵ . با دقت و تأمل در روایات و بررسی دقیق آنها به این نکته می رسیم که حضرت حجت(عج) قبل از این که اهل شمشیر و خون باشند، اهل مدارا، ملایمت، نرمی، رفق، بردباری، تحمل و با مهربانی رفتار نمودن هستند و حتی نسبت به دشمنان، ابتدا اهل منطق و برهان و در مرحله دوم، چنانچه آنها بر کفر خود اصرار ورزیدند، حضرت، شمشیر به کار خواهند برد.

با مروری بر برخی روایات و دعاهای مربوط به حضرت، بحث را ادامه می دهیم: الف) امام حسن مجتبی(ع) در حدیثی می فرمایند: «زمین را از عدالت و قسط و نور و برهان (دلیل و استدلال) پر می کند به طوری که همه شهرها به او می گروند».(۵)

واژه «برهان» کاملاً می رساند که حضرت، اهل استدلال است؛ چرا که کسی که می خواهد برهان و منطق را در بین مردم رواج دهد، خودش حتما اهل برهان و منطق خواهد بود.

ب) روایاتی که اخلاق و سیره امام عصر(عج) را به اخلاق و سیره رسول خدا(ص) تشبیه می کنند بیانگر آن هستند که ایشان نیز چون جدّ بزرگوار خویش از «خلق نیکو» برخوردار است. چند روایت:

امام صادق(ع): «هنگامی که قائم[عج] قیام کنند، به سیره رسول خدا عمل خواهند کرد».(۶)

امام باقر(ع): «به سیره پیامبر رفتار می کند تا این که اسلام را گسترش دهد».(۷)

پیامبر گرامی: «قائم[عج]، از فرزندان من است، نام او نام من، کنیه او کنیه من، شکل و قیافه او مثل قیافه من و سنت او، مثل سنت من است».(۸)

ج) روایاتی که در آنها تصریح شده است که حضرت از دشمنان خدا و کسانی که با علم و آگاهی، علیه وی کارشکنی می کنند، انتقام می گیرد (یعنی از کسانی که فهمیده اند دین خدا بر حق است و حضرت مهدی حجت خداست، ولی با این حال، به کفر خود ادامه می دهند و در مقابل حضرت می ایستند).

چند روایت امام جواد(ع): «هنگام ظهور حضرت، ندایی می آید که: ای ولی خدا! قیام کن و دشمنان خدا را به قتل برسان».(۹)

پیامبر اکرم(ص): «در معراج، خداوند، ائمه را نشانم داد (تا به مهدی رسید) و فرمود: این، قائم است… به وسیله او از دشمنانم انتقام می گیرم و او برای اولیای من، مایه رحمت است و اوست که دل شیعیان و پیروان تو را با انتقام گرفتن از ظالمان و کافران، تسلّی می بخشد».(۱۰)

د) در برخی روایات اشاره شده است که حتی حضرت حجت(عج) در مقابل غیر مسلمانان نیز ابتدا با برهان و دلیل ظاهر می شود و اسلام را بر آنها عرضه می کند و در صورت اثبات حقانیت اسلام برای یک فرد، و اصرار آن شخص بر جهالت و گمراهی خود، آن وقت، حضرت، او را به قتل می رساند.

چند روایت: امام صادق(ع): «مهدی به طرف طائفه منحرف می آید و آنها را نصیحت می کند؛ ولی آنها بر کفر و طغیان خود می افزایند. سپس آن حضرت، دستور کشتن آنها را می دهد».(۱۱)

امام علی(ع): «قائم، هنگامی که علیه یهود و نصارا و… و اهل ارتداد و کفر در شرق و غرب زمین قیام می کند و اسلام را به آنها پیشنهاد می کند… هر کس مسلمان نشد، گردنش را می زند».(۱۲)

[توضیح «حدیث زندگی»: این دسته از احادیث مربوط به امام مهدی(عج)، از سوی برخی حدیث شناسان، بررسی شده اند و اعتبار آنها، چه از جهت سلسله راویان و چه از جهت درستی محتوا و مضمون، رد شده است(ر.ک به: شمیم رحمت، [آیه اللّه ] سید صادق شیرازی، ویرایش دوم).]

ه) روایاتی که بر مهربانی و ملاطفت حضرت اشاره دارد: احادیثی که اشاره می کند به این که امام در حکم پدر امت است؛ آن هم پدری مهربان.

امام رضا(ع): «امام، همدم و دوست و پدر مهربان است».(۱۳)

روایاتی که اشاره دارند به این که حضرت در تشییع جنازه شیعیان خود شرکت می کند، در حق آنها دعا می کند، خودش را در غم و اندوه آنان شریک می داند، آنها را هدایت می کند و در یک کلام، خیر بندگان خدا را طلب می کند.

حضرت در توقیعی (نامه ای) می فرمایند: «ما امور شما را رها نمی کنیم و فراموشتان نمی کنیم».(۱۴)

حتی حضرت نسبت به غیرشیعیان خویش نیز عنایت دارند که در این زمینه، داستان های زیادی نقل شده است.

(جهت اطلاع بیشتر، ر.ک به: مکیال المکارم، ج ۱، ص ۱۰۸).

شنیدن این جریان در رابطه با بحث و لطف حضرت نسبت به شیعیان، بسیار شیرین و جالب است:

از سیّد بن طاووس نقل است که: سحرگاهان در سرداب مطهر سامرا، چنین زمزمه ای را از مولا و آقایم صاحب الزمان(عج) شنیدم: پروردگارا! شیعیان ما که از شعاع نور ما خلق شده اند، به پشتوانه این که ما را دوست دارند و ولایت ما را پذیرفته اند، مرتکب گناهانی می شوند.

گناهانشان را ببخش که ما از آنها راضی هستیم و به حق پنج تن ما، از آنها درگذر و داخل بهشتشان گردان و از آتش، نجاتشان ده و با دشمنانمان محشورشان مگردان».(۱۵)

۶ . در جواب به آنها که می گویند حضرت که بیاید، گردن همه را می زند، می گوییم: اگر هدف حضرت از بین بردن انسان ها باشد پس چه لزومی داشت این قدر صبر کنند و در غیبت به سر برند؟ آیا بهتر نبود همان زمان ها که انسان ها کمتر بودند و سلاح هایشان نیز معمولی، حضرت، قیام می کردند نه این که صبر کنند تا جمعیت جهان زیاد شود و به انواع سلاح ها مجهز شوند؟

۷ . نتیجه این که امام مهدی(عج) که ذخیره خداوند در زمین، و هدفش اقامه قسط و عدل در روی زمین است، در راه اقامه عدالت و اجرای احکام دین، ابتدا با برهان و دلیل، انسان ها را به سمت حق دعوت می کند؛ ولی چنانچه کسانی از سر عناد و کفر، حاضر به پذیرش نشدند، حضرت به امر خداوند برای اجرای عدالت و برپایی حکومت جهانی ـ که در آن، انسان ها به کمال واقعی خود برسند ـ با آنها مبارزه می کنند و عنایاتش همیشه شامل حال دوستان و شیعیان بوده و خواهد بود.

[توضیح «حدیث زندگی»: برای آن که بدانیم امام مهدی(عج) با چه کسانی خواهد جنگید و با چه کسانی از در مدارا و مهربانی و لطف، وارد خواهد شد، بهترین راه، این است که سیره پیامبر خدا(ص) را مطالعه کنیم. سیره پیامبر(ص)، چه در بیان آیات قرآن و چه در احادیث استواری که به دست ما رسیده اند، هرگز راه را بر خشونت و نابردباری و آغازگری به نبرد، باز نگذاشته است. مهدی (عج) به گواهی پیامبر(ص)، در صورت و سیرت و حتی نام و کُنیه، همانند خود آن حضرت است. در این موضوع، ر.ک به: سیری در سیره نبوی و قیام و انقلاب مهدی از آیه اللّه شهید مرتضی مطهری؛ سیره نبوی، ج ۳ (سیره اجتماعی) از استاد مصطفی دلشاد تهرانی؛ عدم خشونت از مرحوم آیه اللّه سید محمد شیرازی.]

پی نوشت ها:

علی اکبر بیاری
منبع :  حدیث زندگی ؛ مهر و آبان ۱۳۸۳، شماره ۱۹، ص ۷۶