کیفیت صلوات بر آل محمد(صلى الله علیه وآله)

 درباره کیفیت صلوات بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) در روایات بى شمارى که از طرق اهل سنت و اهل بیت(علیه السلام) رسیده، صریحاً آمده است: «آل محمّد» را به هنگام صلوات بر «محمّد» بیفزایید.

در «درّ المنثور» از «صحیح بخارى» و «مسلم» و «ابو داود» و «ترمذى» و «نسائى» و «ابن ماجه» و «ابن مردویه» و روات دیگرى از «کعب بن عجره» نقل شده که: مردى خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله) عرض کرد: أَمَّا السَّلامُ عَلَیْکَ فَقَدْ عَلِمْنَا فَکَیْفَ الصَّلاه عَلَیْکَ: «سلام بر تو را ما مى دانیم چگونه است، اما صلات بر شما باید چگونه باشد»؟

پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود بگو: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ عَلى آلِ مُحَمَّد کَمَا صَلَّیْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِیمَ إِنَّکَ حَمِیْدٌ مَجِیدٌ، اللَّهُمَّ بارِکَ عَلى مُحَمَّد وَ عَلى آلِ مُحَمَّد کَمَا بارَکْتَ عَلى آلِ إِبْرَاهِیمَ إِنَّکَ حَمِیْدٌ مَجِیدٌ».

ایشان علاوه بر حدیث فوق، هیجده حدیث دیگر نقل کرده، که در همگى تصریح شده: «آل محمّد» را باید به هنگام صلوات ذکر کرد.

این احادیث را از کتب معروف و مشهور اهل سنت از گروهى از صحابه از جمله «ابن عباس» و «طلحه» و «ابو سعید خدرى» و «ابو هریره» و «ابو مسعود انصارى» و «بریده» و «ابن مسعود» و «کعب بن عجره» و امیرمؤمنان على(علیه السلام)نقل کرده است.

در «صحیح بخارى» که معروفترین منابع حدیث برادران اهل سنت است روایات متعددى در این زمینه نقل شده که علاقمندان به توضیح بیشتر، مى توانند به متن خود کتاب مراجعه کنند.

در «صحیح مسلم» نیز دو روایت در این زمینه آمده است.

عجب این که: در همین کتاب، با این که در این دو حدیث چند بار «محمّد و آل محمّد» با هم ذکر شده، باز عنوانى را که براى باب انتخاب کرده: «بابُ الصَّلاهِ عَلَى النَّبِىّ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ سَلَّمَ» (بدون ذکر آل) است!!

این نکته نیز قابل توجه است که در بعضى از روایات اهل سنت و بسیارى از روایات شیعه، حتى کلمه «على» میان «محمّد» و «آل محمّد» جدائى نمى افکند بلکه کیفیت صلاه به این صورت است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد».

این بحث را با حدیث دیگرى، از پیغمبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) پایان مى دهیم:

«ابن حجر» در «صواعق» چنین نقل مى کند: پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: لاتُصَلُّوا عَلَىَّ الصَّلاهَ الْبَتْراءِ فَقالُوا وَ مَا الصَّلاهُ الْبَتْراءُ؟ قالَ تَقُولُونَ: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد، وَ تُمْسِکُونَ، بَلْ قُولُوا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد:

«هرگز بر من صلوات ناقص نفرستید! عرض کردند: صلوات ناقص چیست؟ فرمود: این که فقط بگوئید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد» و ادامه ندهید، بلکه بگوئید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد».

و به خاطر همین روایات است که: جمعى از فقهاى بزرگ اهل سنت اضافه «آل محمّد» را بر نام آن حضرت در تشهد نماز واجب مى شمرند.(۱)

پی نوشت:

۱. تفسیر نمونه، جلد ۱۷، صفحه ۴۴۶٫