اشاره:

جبههالنصره یکی از جریانهای تکفیری است که در کشور سوریه به وجود آمده و در همان کشور فعالیت دارد. این جریان تقریباً همزمان با گروه داعش در سوریه فعالیت خود را آغاز نموده است. این نوشته به صورت اجمال به معرفی این جریان پرداخته است.

جبهه النصره یک سازمان جهادی- تکفیری است؛ به این معنا که دیدگاه سلفی، وهابی القاعده  بر آن حاکم است و یکی از مهم‌ترین اصول حاکم در این جریان«یا بامن باش یا بر علیه من هستی»است. به بیان رساتر ، اعضای این گروه تنها دیدگاه و باورهای خود را قبول دارند و هر دیدگاه و آیین و اعتقاد را که با آنها مطابقت و همسویی نداشته باشد، بر علیه خود دانسته و با تکفیر و کشتار پیروان آیین ها و مکاتب دیگر را جایز می دانند.

از دیدگاه جهادی های تکفیری، تنها شیعیان یا علوی های یا اسماعیلی ها دشمنان آنها نیستند، بلکه بخش قابل توجهی از اهل سنت نیز که پایبند به اعتقادات آنها نباشند خصم آنان شمرده شده و آنها را واجب القتل می دانند.[۱]

زمینه های پیدایش گروه جبهه النصره را باید به سالها پیش از این جستجو کرد.

از پایان قرن نوزدهم عقیدۀ سلفی های سوریه متحول شده  و  نخستین سازمان پرنفوذ سلفی در سوریه در سال ۱۹۲۴م. به نام الجماعه القری توسط شیخ عبدالغنی الدکار تأسیس شد. جامعه تمدن اسلامی در سال ۱۹۳۰م. توسط شخصی به نام احمد مظاهرالعظمی ایجاد گردید. تا سال۱۹۶۳م. و وقوع کودتای نظامی حزب بعث، سلفی های سوریه به عنوان سلفی اصلاح طلب همچنان هویت خود را حفظ کردند.[۲]

عربستان سعودی از سال ۱۹۸۲م. جریان تکفیری را در سوریه تغذیه مالی و تسلیحاتی کرده است.[۳] به گفته محمد السعید مجری سوری، عربستان در جنگ رسانه‌ای زمینه به وجود آوردن گروه های تکفیری در منطقه را فراهم ساخته و با کمک رسانه های وابسته به خود و گروه های وهابی پراکنده در لبنان و عراق و کشورهای عربی خلیج فارس، آن را سالها پیش در سوریه آغاز کرده بود. سعید به نقل یکی از دوستانش از ساکنان «لاذقیه» می گوید: شماری زیادی از اهالی روستاها و مناطق اطراف لاذقیه، به دلیل گوش دادن روزانه به شبکه های رادیویی وهابی که تبلیغ کننده این مکتب بودند، به افراد وهابی تبدیل شده‌ که از مشخصه های اعتقادی آنها تکفیر گرایی و فرقه گرایی بودن آنها است. در میان رسانه‌ها شبکه‌ای به نام «الزوراء» که طی سالهای ۲۰۰۵-۲۰۰۸م. گوی سبقت را در انتشار مباحث فرقه گرایانه در سوریه از دیگر شبکه های وهابی ربوده بود، درباره حامی مالی این شبکه می گوید که یکی از افراد متمول منطقه خلیج حامی شبکه الزوراء بود و همچنین بسیاری از وهابی‌های ثروتمند حوزه خلیج فارس از سال ۲۰۰۵م. فعالیت های گسترده ای را در سوریه آغاز کرده بودند و برای جلب نظر مردم در بسیاری از مناطق مسجد ساخته بودند. همچنین با اعطای هدایا به مردم فقیر و مستمند  آنان را در دام عقاید وهابی‌گری می‌انداختند. مساجدی هم که از سوی افراد ناشناس ساخته می‌شدند، به سرعت به مراکز سرّی برای تدریس تفکر وهابی تبدیل شدند. آنها حتی به مدارس دولتی نیز نفوذ کرده و افکار و عقاید شان را در آنها بسط دادند. علاقه جوانان به علوم دینی و وابستگی فرقه ای و فقر از جمله مهمترین عواملی بودند که در نفوذ آیین وهابیت در مناطق مختلف سوریه طی سالهای ۲۰۰۵-۲۰۰۸م. نقش داشت؛ به گونه ای که در آن زمان روستاهایی در سوریه با رنگ های سیاه آراسته شده بودند که مختص سازمان القاعده است. بنابراین جبهه النصره که امروز در سوریه به راحتی فعالیت می کند، دارای پیش زمینه هایی است که به سالهای قبل باز می گردد.[۴] 

نخستین بذرهای جریان تکفیری در دوران حافظ اسد تشدید شد. این جریان پیوند عمیق با اخوان المسلمین سوریه دارد. این گروه در سوریه همواره علوی های این کشور را «رافضی» گفته و آنان را مستحق کشتن دانسته است.

در جریان اشغال نظامی عراق توسط آمریکا در ۲۰۰۳م. جریان تکفیری سوریه در همراهی با جریان تکفیری عراق اعلام جهاد نمود. در همین زمان سازمان توصیه و جهاد توسط شیخ محمود قال آقاسی(مفتی شهر حلب) ایجاد شد. شعبه دیگر از القاعده به نام «جندالشام للجهاد و التوحید» در ۲۰۰۵م. در سوریه تأسیس شد.

در جریان جنگ علیه سوریه گروه های تکفیری فوج فوج به سوریه سرازیر شدند. یکی از فعال ترین گروه های جنگ علیه سوریه «جبهه النصره» شاخه سوری القاعده بود که محمد الجولانی رئیس جبهه النصره طی بیانیه صوتی بیعت خود را با ایمن الظواهری (رهبر القاعده) اعلام نمود. این اظهارات یک روز پس از آن بیان شد که ابوبکر بغدادی رهبر گروه موسوم به دولت اسلامی عراق – وابسته به گروه القاعده – اعلام کرد که این گروه با جبهه النصره در سوریه ادغام می شود تا بتواند در بحران سوریه بیشتر ایفای نقش کند. بغدادی در پیام اش گفته است: جبهه النصره یک شاخه از دولت اسلامی در عراق است.

به هر حال جریان سلفی  النصره عملاً با راهبرد غربی‌ها برای سرنگونی بشار اسد و جنگ با شیعیان فعالیت می‌کند و در جهت تقویت غیر مستقیم رژیم اشغالگر صهیونیستی است. هدف قرار دادن خط مقاومت« ایران، عراق، سوریه و لبنان» جزء اولویت ها و اهداف این جریان تکفیری است و قابل پیش بینی بود که با فروکش کردن بحران سوریه، عراق و بعد لبنان مورد هدف گروه های به اصطلاح جهادی باشد.[۵]

گستره فعالیت جریان النصره منحصر در خاک سوریه گردیده و نتوانسته از این کشور به کشورهای دیگر گسترش پیدا کند بر خلاف گروه داعش که گسترش آن در خارج از خاک عراق به کشورهای دیگر چشمگیر است.

فعالیت های ابو محمد جولانی که مؤسس و رهبر جبهه النصره است به اوایل سال۲۰۱۱م. در میان پیروان سوری و عراقی القاعده باز می‌گردد. آنچه موجب راهی شدن الجولانی به سوریه و خروج وی از عراق شد، به اختلافات به وجود آمده بین او و ابوبکر بغدادی رهبر امارت اسلامی در عراق باز می‌گردد و سر منشأ این اختلافات، مخالفت بغدادی با دادن مجوز صدور حکم در برخی مسائل شرعی و مذهبی از سوی الجولانی بود. این موجب شد تا وی پس از ورود سوریه راهی «دیرالزور» در شرق سوریه شود. چون خبر ورود الجولانی به دیرالزور رسید، جهادی‌های تکفیری این منطقه به او ملحق شدند و او منطقه «قامشلی» در نزدیکی مرزهای سوریه و عراق را به دلیل دوری دستگاه های امنیتی سوریه از آن، به عنوان مقر فرماندهی اش انتخاب کرد. این گروه برای اولین بار در ۲۳ژانویه ۲۰۱۱م. از طریق یک ویدیو کلیپ موجودیت خود در سوریه و آغاز فعالیت هایش در این کشور را به طور رسمی اعلام کرد. هنوز چند روز از اعلام موجودیت جبهه النصره در سوریه نگذشته بود که سایت ها و پایگاه های وابسته به سازمان القاعده، خرسندی بی حد خود را از تشکیل این جبهه جهادی در سوریه اعلام کردند.^[۶]    

جبهه النصره با داعش رابطه تشکیلاتی و سازمانی ندارد جر اینکه بغدادی گفته است که النصره یکی از زیرشاخه های داعش است. اما هردو گروه در القاعده و تفکر و هابیت باهم جمع می شوند. زیرا همانگونه که داعش زاییده القاعده است جبهه النصره نیز از القاعده متولد شده است.

پی نوشت:

[۱] . محمدی صبور، حمید ، فرماندهان تکفیر، ص۴۰۸، چ۱، ۱۳۹۴، بی‌نا.

[۲] . فیروز آبادی،  سید حسن و همکاران، تکفیری های داعش را بشناسیم،ص۴۷،تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی، چ۹، ۱۳۹۳ش.

[۳] . همان،ص۴۷.

[۴] . فرماندهان تکفیر، ص۴۱۱- ۴۱۳.

[۵] . تکفیری های داعش را بشناسیم،ص۴۷.

[۶] . فرماندهان تکفیر، ص۴۱۵.

نویسنده: روح الله مهدوی‌خواه