ابن حمزه (شریف حسن بن حمزه بن علی طبری مرعشی)

محدث قرن ۴ ق .

شریف حسن بن حمزه بن علی طبری مرعشی، اهل طبرستان. دروس اولیه را دردیار خود آموخت وخیلی زود برای درک استادان و مشایخ سرزمین های دیگرراهی سفر شد. با توجه به مشایخی که درطول دورۀ آموزش ازآن ها دانش آموخته وبا درنظرداشتن دیارمشایخ ، احتمالاً وی ازطبرستان به سمت محافل اصلی شیعیان در مناطقی چون خراسان وقم وری و عراق سفرهایی کرده است. اودراین مسافرت ها از استادان بنامی دانش آموخت که برخی ازآن ها عبارت اند ازمحمد بن عبدالله حمیری ، علی بن ابراهیم قمی، ابن ادریس قمی ، ابن عقده ، ابوغانم اسماعیل بن عبدالرحمان حارثی (شیخ مفید ، الامالی ، ص ۲۵۳ ؛ نجاشی ، ص ۱۶ ؛ شیخ صدوق ، الخصال ، ص ۴۲۰ ، ۵۳۲ ؛ راوندی ، ص ۳۰۹) . این سفرهای بسیاروملاقات عالمان طراز اول و استماع حدیث از ایشان سبب شد تا ابن حمزه درحدیث سرزمین های مختلف مهارت پیدا کند و احادیث شیعی را با توجه به محافل گوناگون حدیثی دراختیارداشته باشد. همین امر اورا به منزلۀ یکی ازحلقه های بسیارمهم در انتقال احادیث سرزمین های مختلف و انتشار آن ها در دیگر سرزمین ها به شهرت رساند. براساس سلسلۀ اسانید روایی شیعی درقرن ۴ ق، نقش ابن حمزه وصل دانش پیشینیان به پسینیان است و چنین نقشی از آن رو شایان توجه است که به موضوع مهم التقاط مکاتب و حدیثی براساس حدیث سرزمین های مختلف نیرتوجه کنیم.

درمیان شاگردان ابن حمزه می توان به شیخ مفید وابن عیاش جوهری وابن شاذان قمی وابن غضائری ومحمد بن علی بن بابویه وجعفربن احمد رازی وهارون بن موسی تلعکبری اشاره کرد (نجاشی ، ص ۳۷ ، ۴۵ ؛ شیخ طوسی ، رجال ، ص ۴۶۴ ؛ شیخ طوسی ، فهرست ، ص ۵۲ ؛ شیخ صدوق ، الخصال ، ص ۴۲۰ ؛ ابن عیاش ، ص ۴۸ ؛ ابن شاذان ، ۷۶) . وی تألیفاتی داشته که درمنابع به آن ها اشاراتی شده و البته هیچ کدام امروزه دراختیارنیست ، اما نه آن آثار ، که حساسیت جایگاه اواسباب شهرت اورا فراهم آورده است . به همین سبب ، درمنابع رجالی همیشه مورد ستایش و وثوق بوده و ، افزون برذکرزهد و ورع وصلاح او ، حتی گاه ابن بابویه وابن غضائری او را با عبارت « رضی الله عنه » یاد کرده اند (شیخ صدوق ، الخصال ، ص ۴۲۰ ؛ ابن غضائری ص ۹۹ ؛ شیخ مفید ، الامالی ، ص ۸ ، ۱۲ ، ۲۵۳)

1. پی نوشت ها:
2. نجاشی ، احمد (۱۴۰۷ ق) .«الرجال ، به کوشش موسی شبیری زنجانی ، قم .
3. شیخ طوسی ، محمد بن حسن (۱۳۵۶ق) . الفهرست ، به کوشش محمد صادق آل بحرالعلوم ، نجف ، چاپ مرتضویه .
4. ابن بابویه ، محمد (۱۳۶۲) . الخصال ، به کوشش علی اکبرغفاری ، قم .
5. ابن شاذان، محمد بن احمد، مائه منقبه، قم، مدرسه امام مهدی،

منبع: نقش شیعه ایران در فرهنگ و تمدن اسلامی