نقش امام هادی (علیه السلام) در پیش برد نهضت علوی و مکتب تشیع

اشاره:

تولد امام دهم شیعیان حضرت امام علی النقی (ع ) را نیمه ذیحجه سال ۲۱۲ هجری قمری نوشته اند . پدر آن حضرت ، امام محمد تقی جوادالائمه (ع ) و مادرش سمانه از زنان درست کردار پاکدامنی بود که دست قدرت الهی او را برای تربیت مقام ولایت و امامت مأمور کرده بود ، و چه نیکو وظیفه مادری را به انجام رسانید و بدین مأموریت خدایی قیام کرد . نام آن حضرت – علی – کنیه آن امام همام ” ابوالحسن ” و لقبهای مشهور آن حضرت ” هادی ” و ” نقی ” بود . حضرت امام هادی (ع ) پس از پدر بزرگوارش در سن ۸ سالگی به مقام امامت رسید و دوران امامتش ۳۳ سال بود .

امام هادی ـ علیه السلام ـ با وجود شرایط بسیار سخت سیاسی و اجتماعی، از اسلام ناب و سیره نبوی حراست و نگهبانی نموده و در این راه تلاش های فراوانی از خود نشان دادند.
۱ـ حفظ میراث و دستاوردهای ائمه پیشین و بیان معارف اسلامی. روایات بسیار در ابواب مختلف فقهی و نیز زیارت جامعه کبیره از میراث های گران بهایی است که از آن حضرت بر جای مانده است.^(۱)
۲ـ پاسخ به شبهات عقیدتی در زمینه های مختلف و دفاع از اصل اسلام. عقاید مسلمانان در این دوره بارها توسط برخی از رهبران ادیان دیگر به چالش کشیده شد که اگر تدابیر و اقدامات مهم فرهنگی امام نبود اساس عقاید اسلام و مسلمین از بین می رفت.
۳ـ امام از طریق تربیت شاگردان مختلف که برخی از آن ها از شاگردان اجداد طاهرینش بودند علوم آن ها را افزایش دادند و آنان را در حمایت از دین اسلام پشتبانی علمی نمودند شاگردانی که هر یک دارای آثار علمی گرانسنگ بودند و میراث امامت و مکتب علوی را به آیندگان منتقل نموده و در فرهنگ سازی نقش بسیار موثر داشتند. افرادی همچون: ابوهاشم جعفری، اسماعیل بن مهران، علی بن مهزیار اهوازی، حسین بن سعید اهوازی که حدود ۳۰ کتاب نوشته بود. فضل بن شاذان که دارای تالیفات زیادی بود ابو حماد رازی (ری شهری) و عبدالعظیم حسنی که در ری مدفون است از شاگردان امام هادی ـ علیه السلام ـ بود که همه این شاگردان به عنوان شاخه های گسترده امامت بودند.^(۲)
۴ـ مناظرات امام هادی با رهبران مذاهب و فرق دیگر که بیشتر در این گفتگوها قصد مناظره کنندگان چیره شدن بر امام بود ولی امام قصد هدایت آن ها را داشتند. بسیاری از سرداران نظامی که از ترکان ماوراء النهر بودند با دیدن فضایل آن حضرت به امامت آن حضرت ایمان می آوردند.
۵ـ: از جمله فعالیت های امام در حفظ نهضت و مکتب علوی ، مبارزه با غالیان و فرقه های گمراه با گرایشات صوفی مآبانه بود. آن حضرت با تمام گرایشاتی که مغایر با خط اسلام ناب و اصیل بود از طرق مختلف مبارزه می کردند و به اصحاب و وکلای خود طی نامه یا پیام شفاهی به دوری و پرهیز از آنان را موکداً توصیه کرده و شیعه را از غلو و گرفتاری در انحرافات نجات می دادند.
۶ـ امام هادی به ابتکاری گسترده و بزرگ در این دوره با توجه به شرایط اجتماعی و سیاسی دست زدند و آن تاسیس نهاد وکالت بود، با توجه به گستردگی و پراکندگی شیعیان درمناطق مختلف قلمرو اسلامی، در ایران و آفریقا و حجاز، وکلا و نمایندگانی در این مناطق انتخاب کردند.
این دستاورد بزرگ، زمینه ساز برای دوره غیبت نیز محسوب می شد، و مردم را با شرایط عصر غیبت و نبود امام معصوم در میان مردم و حضور نمایندگان امام در جامعه آشنا می کرد، همین نهاد و سازمان زمینه ساز حل مشکلات دوره غیبت کبری نیز گردید،
۷ـ امام هادی با شیوه نامه نگاری نیز در حفظ نهضت علوی و مکتب تشیع، نقش مهمی ایفا کردند.نامه هایی که به وکلای خود و شیعیان، نظیر نامه ای که به مردم اهواز نوشتند، در گسترش نهضت علوی نقش کاملاً برجسته داشت.^(۳)

پی نوشت:

1. شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا ( ع )، تحقیق : حسین اعلمی، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۴ – ۱۹۸۴ م،ج۲،ص۳۰۵- ۳۰۹.
   ۲. شیخ طوسی، الفهرست، جامعه مدرسین، بی تا، ص۴۸۹ـ۵۰۲.
   ۳. طبرسی، احتجاج، مشهد، مرتضى، ۱۴۰۳ ق،چاپ اول،ج۲،ص۴۵۰.