محمد باقر حکیم (ره)

ولادت

شهید سید محمد باقر حکیم در ۲۵ جمادى الاول سال ۱۳۵۸هـ.ق در شهر نجف اشرف، مرکز مرجعیت دینى دیده به جهان گشود. والد مکرم ایشان، حضرت آیت الله العظمى سید محسن طباطبائى حکیم (قدس سره) بودند.

نسب

آل حکیم از خاندانى است که نسب ایشان به حضرت امام حسن بن على بن ابى طالب (علیهم السلام) ختم مى شود. عالم اخلاقى حضرت آیت الله سید مهدى حکیم (جد پدرى شهید سید محمد باقر حکیم) نیز از این خاندان علمى مى باشد که در اوایل قرن ۱۴هـ.ق عالمى شناخته شده بودند. شهید حکیم نیز در دامان خانواده اى که فضاى آن آکنده از تقوا و ورع و اجتهاد بود، رشد یافت و خلف صادقى براى سلف صالح خویش گشت.

تحصیلات و اساتید

شهید حکیم دروس ابتدایى را در۴ سال در دبستان منتدى النشر نجف اشرف به پایان رساند و در همین اوان، انگیزه تحصیلات حوزوى در او نشأت گرفت. لذا دروس حوزوى را آغاز نمود(۱۳۷۰هـ.ق) در حالى که دوازده سال بیشتر نداشت. ایشان در نجف اشرف از اساتید بسیارى بهره بردند که برخى از آنها از این قرارند۱ ـ آیت الله العظمى سید محمد سعید حکیم. ۲ ـ آیت الله سید محمد حسین حکیم. ۳ ـ آیت الله العظمى سید یوسف حکیم(برادر بزرگتر ایشان). ۴ ـ آیت الله العظمى سید أبو القاسم خوئى. ۵ ـ آیت الله العظمى شهید سید محمد باقر صدر. نبوغ علمى و قدرت ذهنى و افکار عالى ایشان از همان ابتدا شناخته شده بود لذا از سنین اولیه به حرمت و احترام علما و فضلاى بزرگ حوزه نائل شدند، به گونه اى که در سنین اولیه جوانى (سال ۱۳۸۳هـ.ق) اجازه اجتهاد در علوم فقه و اصول و قرآنى را از دست حضرت آیت الله العظمى شیخ مرتضى آل یاسین دریافت نمودند.

تدریس و شاگردان

شهید حکیم بعد از نیل به مدارج مختلف علمى، تدریس علوم سطوح عالیه فقه و اصول را آغاز نمودند که حلقه درس ایشان در مسجد هندى نجف اشرف به قدرت استدلال و دقت بحث و نظر شناخته شد و به دست ایشان شاگردان زیادى به مراتب بالاى حوزوى نائل شدند که مهترین ایشان عبارتند از ۱ ـ شهید آیت الله سید عبد الصاحب حکیم(برادر ایشان). ۲ ـ حجت الاسلام والمسلمین سید محمد باقر مهرى. ۳ ـ حجت الاسلام والمسلمین شیخ على کورانى. ۴ ـ شهید حجت الاسلام والمسلمین سید عباس موسوى. ۵ ـ حجت الاسلام والمسلمین شیخ أسد الله حرشى. ۶ ـ حجت الاسلام والمسلمین شیخ عدنان زلغوط. ۷ ـ حجت الاسلام والمسلمین سید حسن نـورى. ۸ ـ حجت الاسلام والمسلمین سید صدر الدین قپانچى. ۹ ـ حجت الاسلام والمسلمین شیخ حسن شحاده. ۱۰ ـ حجت الاسلام والمسلمین شیخ هانى الثامر. همزمان با انتشار آوازه علمى وى و باز شدن درهاى حوزه به سوى دانشگاه ها در سن ۲۵ سالگى توسط حضرت آیه الله العظمى شهید سید محمد باقر صدر به استادى دانشکده اصول دین در زمینه علوم قرآنى و شریعت و فقه فعالیت مى نمود. ایشان در ایران نیزعلیرغم رهبرى جهاد سیاسى مدت کوتاهى به تدریس درس خارج، و نیز چند سال به تدریس تفسیر موضوعى و تحلیل آیات اجتماعى قرآن اشتغال داشتند.

تألیفات

برخى از تألیفات ایشان عبارتنداز ۱ ـ علوم القرآن. ۲ ـ الحکم الإسلامى بین النظریه والتطبیق. ۳ ـ الهدف من نزول القرآن. ۴ ـ أهل البیت ( علیهم السلام ) و دورهم فى الدفاع عن الإسلام. ۵ ـ دور الفرد فى النظریه الإقتصادیه الإسلامیه. ۶ ـ حقوق الإنسان من وجهه نظر إسلامیه. ۷ ـ النظریه الإسلامیه فى العلاقات الإجتماعیه. ۸ ـ منهج التزکیه فى القرآن. ۹ ـ المستشرقون وشبهاتهم حول القرآن. ۱۰ ـ الظاهره الطاغوتیه فى القرآن.

فعالیتهاى فرهنگى

آن شهید در زمینه فعالیت فرهنگى نقش مهمى در ایجاد دو موسسه جهانى و چند مرکز دیگر در ایران، داشتند۱- مجمع جهانى تقریب بین مذاهب اسلامى که تصدى ریاست آن را بر عهده داشتند. ۲- مجمع جهانى اهل البیت (علیهم السلام) که در این مجمع نایب رئیس بودند. ۳- تاسیس مرکز بررسى هاى تاریخ معاصر عراق در شهر قم. ۴- تأسیس موسسه دار الحکمه که داراى یک مدرسه علمیه و یک مرکز انتشارات مى باشد و مراکزى دیگر از قبیل تأسیس یک مرکز تحقیق و بررسى و راه اندازى کتابخانه تخصصى.

بازگشت به عراق

بعد از سقوط نظام بعثى عراق، شهید حکیم در تاریخ ۲۰/۱/۱۳۸۲ پس از حدود ۲۵ سال اقامت در ایران به زادگاه خود نجف اشرف باز گشتند تا در مسیر جهادى که از جوانى پاى در آن نهاده بودند پیشرو باشند. در مسیر بازگشت ایشان به عراق مردم شهرهاى بصره ,عماره ,دیوانیه , نجف , کربلا و سایر شهرها چندان استقبال بى سابقه اى از او به عمل آوردند که گویى سیل جمعیت در خیابان ها راه افتاده است ایشان از همان آغاز استقرار در شهر نجف اشرف نماز جمعه را در صحن شریف علوى اقامه نمودند.

شهادت

بیش از هفت بار شهید حکیم مورد سوء قصد قرار گرفتند که دو سوء قصد قبل از هجرت ایشان از عراق بود و مابقى نیز در خارج از کشور عراق بوده است. و سرانجام آن شهید والا مقام در اول رجب سال ۱۴۲۴ هـ.ق پس از اقامه نماز جمعه در حرم مطهر امام على علیه السلام و در راه بازگشت به منزل به واسطه انفجار بمبى که در کنار صحن شریف کار گذاشته شده بود، ایشان و ده ها تن از نماز گزاران به مقام عظماى شهادت نائل شدند و جمعى نیز مجروح گشتند. و این گونه بود فرجام کسى که بیش از ۳۰ سال براى نجات و رهایى مردم مظلوم عراق و تشکیل حکومتى بر وفق اصول اسلام از جان خویش نیز مایه گذاشت.