سید محمد حسین شهرستانى (ره)

 سید میرزا ضیاء الدین، محمد حسین شهرستانى مرعشى حائرى، فرزند سید محمد على شهرستانى وى در ۱۵ شوال سال ۱۲۵۵ هجرى قمرى در شهر کرمانشاه دیده به جهان گشود. او دوران کودکى را در همان شهر سپرى کرد و پس از آن، شروع به فراگیرى علوم مقدماتى نمود.

 خاندان

خاندان شهرستانى از خاندانهاى بزرگ اهل علم و از سادات جلیل شهر مقدس کربلا به شمار مى‏ آیند. آنها از سلسله نسبى شریف و از چهره ‏هایى برجسته در علم و دانش برخوردارند و داراى مقام و منزلتى بس عالى مى‏ باشند. شخصیت هاى فراوانى از علماى بزرگ در این خاندان درخشیده‏ اند. بزرگ این خاندان میرزا سید محمد مهدى شهرستانى موسوى، از شاگردان بزرگ  وحید بهبهانى  است. وى در سال ۱۱۳۰ هجرى قمرى در شهر اصفهان متولد شده و در سال ۱۲۱۶ در کربلا در گذشته است. وى از نسل سید فضل اللّه شهرستانى، وزیر اعظم شاه طهماسب اول صفوى است که صاحب اوقاف بزرگى در بسیارى از شهرهاى ایران براى حرم ائمه اطهار (علیه ‏السلام) مى ‏باشد. آیت اللّه سید محمد حسین شهرستانى، خود از افتخارات این خاندان به شمار مى ‏آید و فرزندش آیت اللّه میرزا على شهرستانى، مؤلف کتاب التبیان فى تفسیر غریب القرآن و التحفه العلویه از علماى بزرگ شیعه و صاحب کتابخانه‏اى بزرگ بوده که آقا بزرگ تهرانى برخى از کتابهاى الذریعه را از آن نقل مى‏کند. او به سال ۱۳۴۴ هجرى قمرى در گذشته است. عمویش سید محمد تقى و پدرش سید محمد على و جدش سید محمد حسین و جد بزرگش سید محمد مهدى شهرستانى نیز، هر یک از علماى بزرگ این خاندان به شمار مى ‏آیند.

 تحصیلات

آیت اللّه سید محمد حسین شهرستانى تحصیلات را از همان زادگاه خود آغاز نمود. وى پس از اتمام مقدمات عازم کربلاى معلا شد و دروس سطح را در آن حوزه به اتمام رساند. وى پس از آن، از محضر درس پدرش آیت الله سید محمد على شهرستانى و فاضل اردکانى بهره برد. او تقریرات درس استاد خود، فاضل اردکانى را در کتابى به نام : غایه المسئول و نهایه المأمول فى علم الأصول نگاشته است. این کتاب بسیار مورد توجه استاد ایشان قرار گرفته و از آن تقدیر فراوانى به عمل آورد.

مقام علمى و اجتماعى

آیت الله سید محمد حسین شهرستانى از فقها و اصولیان بزرگ است. وى علاوه بر فقه و اصول، از ریاضیات، علم هیئت، ستاره شناسى، تاریخ، ادبیات، تفسیر، فلسفه، حدیث، کلام و علوم دیگر نیز بهره وافى داشت. او از ائمه علم و رجال دین به شمار مى‏ آمد و طلاب و فضلاى فراوانى از محضر ایشان بهره بردند. در سال ۱۲۸۲ هجرى قمرى در ۲۷ سالگى، پدرش آیت اللّه سید محمد على شهرستانى به وى اجازه اجتهاد داده و استادش فاضل اردکانى نیز در سال ۱۲۸۷ به او اجازه اجتهاد داده است. وى در میان علما و طلاب از شهرت فراوانى برخوردار است و بعد از استادش ریاست حوزه و تدریس و مرجعیت تقلید و زعامت عامه به او محول گشت.

سفر به خراسان

آیت الله سید محمد حسین شهرستانى در اوج شهرت علمى و اجتماعى خود تصمیم به زیارت حرم امام رضا (علیه ‏السلام) در مشهد مقدس مى‏گیرد. آن زمان مصادف با حکومت ناصر الدین شاه قاجار و در زمان حیات علامه ملا على کنى بود. علامه ملا على کنى در مسجد مروى تهران اقامه جماعت مى ‏کرد. او از آیت اللّه شهرستانى احترام فراوانى به عمل آورد و براى نماز در مسجد مدرسه وى را بر خود مقدم داشت و جمعیت فراوانى از وى استقبال به عمل آوردند و رجال حکومتى و رؤسا و وزراى دولتى نیز به دیدار ایشان شتافتند.

 شاگردان

۱ – فرزندش آیت الله حاج میرزا على شهرستانى

۲ – دامادش سید حسن بن اسماعیل حسینى حائرى قمی

۳ – شیخ موسى بن جعفر کرمانشاهى

۴ – شیخ محمد حسن بن حماد بن محسن جناجى قاطعى کربلایى

۵ – شیخ جعفر بن شیخ صادق بن احمد حائرى

۶ – شیخ کاظم بن شیخ صادق بن شیخ احمد حائرى

۷ – سید محمد باقر رضوى کشمیرى

۸ – سید آقا حسن

۹ – سید حشمت على بن حاج جماعت على

۱۰- سبط الحسین جائسى بن رمضان على.

 تألیفات

از آیت اللّه سید محمد حسین شهرستانى بیش از هشتاد اثر گران‏بهاء بر جاى مانده است که از جمله مى‏ توان به این عناوین اشاره کرد:

۱ – دیوان محمد حسین شهرستانى

۲ – شرح الفوائد الحکمیه

۳ – هدایه المسترشد فى شرح کفایه المقتصد

۴ – غایه المسئول و نهایه المأمول فى علم الأصول- این کتاب تقریرات درس خارج استاد خود مرحوم فاضل اردکانى مى ‏باشد.

۵ – التوحید

۶ – شوارع الأعلام فى شرح شرائع الإسلام

۷ – رساله فى حفظ الکتاب الشریف عن شبهه القول بالتحریف

۸ – سبیل الرشاد فى شرح نجاه العباد

۹ – النور المبین فى أصول الدین

۱۰ – سفینه النجاه، این کتاب رساله عملیّه ایشان است.

سخن بزرگان

مرحوم حاج شیخ عباس قمى در کتاب ارزشمند الفوائد الرضویه درباره ایشان مى‏ فرماید: محمد حسین الشهرستانى الحائرى الحسینی، عالم فاضل جلیل و محقق مدقق بى‏بدیل، سید سند و رکن معتمد، فقیه محدث ماهر و سحاب ماطر و بحر زاخر، صاحب مؤلفات رائقه و تصنیفات فائقه.

 وفات

این عالم اندیشمند و این محقق بزرگ، پس از عمرى خدمت به اسلام و مسلمین و تألیف و نگارش آثار علمى فراوان و تربیت شاگردان ممتاز، در سوم شوال سال ۱۳۱۵ هجرى قمرى در شهر مقدس کربلا دیده از جهان فرو بست و روح پاکش به ملکوت اعلى پیوست.پیکر مطهرش را در ایوان حرم مطهر ابا عبد اللّه الحسین (علیه ‏السلام)، پشت ضریح شهداى کربلا به خاک سپردند..‎