سید جمال الدین گلپایگانى(ره)

ولادت  

در روستاى سعید آباد گلپایگان و در سال ۱۲۹۵ هـ.ق. در خانواده اى مذهبى کودکى دیده به جهان گشود که او را سید جمال الدین نامیدند.

والدین

پدر سید جمال الدین گلپایگانی، مرحوم آیت الله سید حسین گلپایگانى ( متولد ۱۳۰۵ هـ.ق ) و ایشان فرزند فقیه بزرگوار آیت الله سید محمد علی گلپایگانى ( متولد ۱۲۸۰ هـ.ق ) است. آن عارف کامل پنج برادر داشت که همه غیر از یکی، از علماى گلپایگان بوده اند .

فرزندان

از آن عارف کامل هفت فرزند شامل چهار پسر و سه دختر باقى ماند

تحصیلات

حوزه علمیه گلپایگان آیت الله گلپایگانى به رغم مشکلات و کمبود امکانات، تحصیل معارف دینى را آغاز نمود. و روح بلندى که از پدران خود به ارث برده بود او را بر آن داشت تا به آباء و اجداد طاهرین خود اقتداء نماید.
او در ضمن چوپانى در سن دوازده سالگى در روستاى سعید آباد مقدارى از دروس مقدمات را نزد برادران خویش فرا گرفت.
خاطر نشان مى گردد که آیت الله گلپایگانى در سن نه سالگى پدرى مهربان، پرهیزگار و اهل فضل را از دست داده بود و به رغم چنین ضایعه اى دردناک، مصمم بود چشمه گواراى علم را بیابد .
با این باور، بار سفر را بست و از زادگاه خویش روستای سعید آباد راهى گلپایگان گردید و علوم عربی، بلاغت و منطق را نزد علماى گلپایگان آموخت به قدرى شوق تحصیل علم و معرفت در وجودش موج مى زد که هر روز مسافت بین روستای سعید آباد و گلپایگان را براى آموختن علم پیاده می پیمود.

حوزه علمیه اصفهان

آیت الله گلپایگانى چند سالى را در گلپایگان به درس و تحصیل اشتغال داشت تا در سال ۱۳۱۱هـ.ق در حالیکه ۱۶ سال بیشتر نداشت عازم اصفهان گردید و به مدرسه علمیه الماسیه قدم نهاد.

ورود به حوزه علمیه نجف

در حوزه علمیه اصفهان آیت الله گلپایگانى در علوم معقول و منقول موفقیت هایى به دست آورد و محضر استادان و عالمان وارسته اى را درک نمود اما این تشنه معارف اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام نمى توانست به این میزان تحصیلات اکتفاء کند، از این جهت تصمیم گرفت که به عتبات عالیات عزیمت نماید و نزد استادان و عالمان حوزه علمیه نجف اشرف زانوى ادب بر زمین زند.
لذا در سال ۱۳۱۹ هـ.ق و در سن ۲۳ سالگی، به جانب عراق حرکت نمود. هنگامى که مى خواست وطن را ترک نماید. علمای گلپایگان با شکوه خاصى او را بدرقه نمودند.

اساتید ایشان در حوزه نجف:

۱. آیت الله محمد کاظم خراسان
۲. آیت الله رضا همدانى
۳. آیت الله سید محمد کاظم طباطبایى یزدى .
۴. حکیم عارف شیخ محمد بهاری
۵. آیت الله میرزا محمد تقى شیرازی
۶. آیت الله محمد حسین  میرزاى نائینى
۷. آقا سید جمال الدین در واقع مشاور مرحوم آیت الله العظمى نائینى بود و مرحوم آیت الله نائینى در اجازه اى که به وى داده از او به عنوان حجه الاسلام یاد کرده که این عنوان را در هیچ اجازه ای براى هیچ کس به کار نبرده است، حتى آیت الله آقا سید ابوالقاسم خوئى و آیت الله آقا شیخ محمد علی کاظمینى را به عنوان ثقه الاسلام معرفى نموده است و در پایان این اجازه مرحوم نائینى از آقا سید جمال الدین مى خواهد تا براى او دعا کند.

نیل به مقام مرجعیت و اعلمیت

پس از آنکه مرجع عالیقدر تشیع مرحوم آیت الله العظمى آقا سید ابو الحسن اصفهانى (ره) در سال ۱۳۶۵هـ.ق رحلت نمود مرحوم آیت الله آقا سید جمال الدین گلپایگانى به مقام مرجعیت شیعه نائل شد و عده زیادى از شیعیان در عراق و ایران از وی تقلید مى کردند.
وقتى از مرحوم آیت الله العظمى بروجردى (ره) درباره موقوفات اراک و تهران که مى بایست با نظارت اعلم علماى عراق خرج طلاب حوزه علمیه نجف اشرف مى شد سوال کردند. آن مرجع عالیقدر تقلید نیز آیت الله سید جمال الدین گلپایگانى را جهت این منظور تعیین کردند.
آقا سید جمال الدین گلپایگانى در حوزه درسی میرزا جهانگیر خان قشقایى با شخصیت هایى بزرگ و عالى مقام انس و الفت پیدا کرد.
او با مرحوم آیت الله بروجردی، هم درس و هم مباحثه بود.
مى گویند وقتى نامه اى از آیت الله گلپایگانى براى آیت الله بروجردى در زمان مرجعیت ایشان مى رسید، به احترام صاحب نامه از جای بر مى خواست و آن را مى بوسید و بر روى دیدگان خویش مى نهاد.

شاگردان

۱. آیت الله شیخ حسنعلى نجابت شیرازی(ره)
۲. علامه محمد تقى جعفری(ره)
۳. علامه سید عباس کاشانی
۴. علامه سید محمد حسین حسینى طهرانی(ره)
۵. آیت الله لطف الله صافى گلپایگانی(حفظه الله)
۶. آیت الله شیخ حسن صافى اصفهانی(ره)
۷. آیت الله محمد حسن عالم نجف آبادی(ره)
۸. آیت الله احمد فیّاض(ره)
۹. آیت الله مرتضى انصاری( از نوادگان شیخ الفقهاء مرتضى انصارى )
۱۰. آیت الله حیدر على محقق(ره)
۱۱. آیت الله محمد حسین کلباسی
۱۲. آیت الله محمد على احمدیان نجف آبادی(ره)
۱۳. آیت الله سید ضیاء الدین اصفهانی
۱۴. آیت الله سید مرتضى حسینى فیروز آبادی
۱۵. آیت الله عبد الله مجد فقیهى بروجردی
۱۶. آیت الله ابوالفضل خوانساری(ره)
ایشان علاوه بر این شاگردانى از فضلاى اهل نجف و نیز افرادى نامور از لبنان داشتند و نیز فرزندان فاضلش از محضر پر برکتش بهره بردند و اکثراً به درجه اجتهاد رسیدند.

تألیفات و آثار

۱. الجتهاد و التقلید
۲. اجتماع امر و نهى ( این دو اثر تحت عنوان الرسائل به سال ۱۳۷۰ هـ.ق. در مطبعه حیدریه علیه السلام نجف چاپ شده است )
۳. جواز البقاء على تقلید المیت
۴. کتابى در صلواه
۵. قاعده فراغ و التجاوز
۶. تقریرات درس آیات عظام اخوند خراسانی، میرزای نائینى و میرزا محمد تقى شیرازى
۷. الترتب
۸. رساله علمیه
۹. رساله لا ضرر و لا ضرار
۱۰. حدیث رفع
۱۱. رساله منجزات المریض
۱۲. یک دوره اصول فقه که یک مجلد آن از آغاز اصول تا واجب نفسی به طبع رسیده است.
۱۳. دیوانى در اشعار مذعبى و عرفان که به زبان فارسى و عربى سروده است.
۱۴. وصایا
۱۵. رساله اى در اجاره
۱۶. رساله در طهارت
۱۷. یک دوره فقه شامل ابواب مکاسب، طلاق، قضا(ناتمام)، اطعمه و اشربه و حج

وفات

در تاریخ ۱۹/محرم الحرام/ سال ۱۳۷۷هـ .ق در سن ۸۲ سالگى چشم از جهان فانى فرو بست و به سراى باقى شتافت.
پیکر پاک و نورانى آن عبد صالح خدا و مرجع عالیقدرشیعه را پس از تشییع جنازه به وادى السلام نجف اشرف انتقال دادند ودر مکانى که ایشان مى نشستند و فاتحه مى خواندند و مشغول به أوراد و أذکار مى شدند  به خاک سپردند.

منبع: کتاب جمال عرفان.