راه های غلبه بر کمرویی و تقویت اعتماد به نفس

کمرویی

کمرویى، یک امرى است که آموخته مى شود و جنبه اکتسابى دارد (نه جنبه ارثى)؛ پس ما مى توانیم آن را با تمرین برطرف سازیم. آنچه مهم است این که باور داشته باشیم که ما چنین قدرتى را داریم و مى توانیم از لباس کمرویى بیرون آئیم. دیگر این که کمرویى یک فرایندى است که به تدریج حاصل شده، پس نباید انتظار داشت که به سرعت و دفعتاً برطرف گردد؛ اما برطرف شدن آن، بستگى به تمرین، جدّیت و باور به توانایى هاى خودمان دارد در ذیل به راه‌هاى پرورش اعتماد به نفس و غلبه بر کمرویى اشاره مى کنیم:

۱- توجه به عواقب بد کمرویى: مثل احساس تنهایى، افسردگى، طرد شدگى، تحقیر، افزایش خود مشغولى ما به خودمان، نرسیدن به حقوق خود، نادیده گرفته شدن توانایى ها و قابلیت ها، مانع از ارزیابى مثبت دیگران از شخصیت ما مثل این که مى گویند فلانى خشک است، با خودش قهر است…

نکته: کمرویى گاهى مواقع فوایدى هم دارد اما در معدّل‌گیرى آن با پیامدهاى بد آن، به این نتیجه مى رسیم که کمرویى واقعاً یک معلولیت اجتماعى است؛ البته ناگفته نماند که اکثر پیامدهاى مثبت آن، گذرا هستند و در کل، مانع پیشرفت انسان در درازمدت مى شود مثلاً کسى که به خاطر ترس از ارزیابى دیگران در جمع حاضر نمى شود، هیچگاه به نقاط مثبت و منفى خود آگاه نمى گردد و نمى تواند نقاط ضعف خود را تقویت کند و از تشویق دیگران در مورد نقاط مثبتش بهره‌مند شود.

۲- نقاط قوت و ضعف خود را بازشناسى واقع بینانه کنید و براى خود در زندگى، اهداف معقول (کوتاه‌مدت و بلندمدت) در نظر بگیرید. حال بر اساس نقاط مثبت و ویژگى هاى شخصیتى و ارزشى که براى خود و هدف ها و خواسته هاى خویش قائلید، تصمیم بگیرید و برنامه خودتان را از همان جا شروع کنید. (از مقایسه مستمر نقاط ضعف خود با نقاط قوت دیگران پرهیز کنید.)

۳- به زندگى گذشته خود مرورى کنید، ذهن خودت را از تجارب و مخاطرات ناخوشایند و ناکامى‌هاى ارتباطات اجتماعى پاک کنید. در عوض تلاش کنید تجارب موفق خود در خانه، مدرسه، کوچه، خیابان، محل کار، در برخورد با دیگران را مجدداً مرور کرده و آن‌ها را به خاطر بسپارید (بهتر است از موفقیت هاى خود لیستى تهیه کنید و هر روز صبح و عصر آن‌ها را مرور کنید).

۴- افکار مثبت را جایگزین افکار شرم، خجالت، کمرویى، ناتوانى و …. گردانید چرا که افکار، بر احساسات و هیجان‌هاى شما اثر مى گذارد و هیجان هاى حاصله از آن افکار را تبدیل به رفتار مى شوند (الگوى آرون تى بک، روانشناس شناختى).

۵- آگاه باشید که احساس کمرویى گاهى به خاطر ناکامى‌ها، تجارب تلخ خودماست و گاهى هم به خاطر محیط (یاد گرفته ایم، همانندسازى با بزرگتر کرده ایم، سرزنش شده ایم، نقاط منفى ما بیشتر به گوش زده شده است و براى کارها و نقاط مثبت خود، تشویق نشده ایم) و گاهى ـ که اغلب این طور است ـ کمرویى فرایندى است که از تجارب تلخ ارتباطى گذشته، احساس بى کفایتى و خودکم‌بینى و ارزیابى بد از خود و به خاطر حرف‌ها و عکس العمل هاى دیگران حاصل مى گردد.

پس باید توجه داشت که براى درمان باید براى هر قسمت، جداگانه سرمایه گذارى کنیم. توجه داشته باشید که تقویت هر قسمت، بر قسمت هاى دیگر اثر مثبت مى گذارد و بر عکس، ارزیابى بد هر قسمت، بر دیگر ابعاد اثر منفى مى گذارد.

مثال: کسى که به توانایى هاى خود اعتماد و اعتقاد دارد، گذشته تلخ خود را به دیده عبرت و تجربه براى آینده در نظر مى گیرد و باعث رکود او نمى شود و در نتیجه خوب مى درخشد و بر ارزیابى مردم تأثیر مى گذارد و یا ارزیابى غلط، آنها را به حساب نمى آورد که به باورهاى خود اعتقاد دارد.

۶- انسان نان باورهایش را مى‌خورد؛ تا جایى این گفته اثربخش است که برخى گفته‌اند تو همانى که مى اندیشى یعنى اندیشه مثبت تو درباره خودت بر اعمال و رفتار و افکارت اثر مثبت مى گذارد.

۷- خلاق باشید: تفکر دو گونه است:

۱- تفکر همگرا(CONVERGENT – THINKING): در این تفکر، بیشتر از اطلاعات و راه حل هاى عمومى و دیگران استفاده مى شود.

۲- تفکر واگرا(DIVERGENT – THINKING): در این تفکر، انسان از اطلاعات خود سعى دارد به نحو احسن استفاده کند و راه‌حل‌هاى جدید و مغایر با دیگران ولى ارزشمند ارائه دهد. مطئمناً کسى که تفکر خلاق داشته باشد از تشویق هاى دیگران بهره‌مند مى شود و تشویق ها باعث نشاط و پویایى و امیدوارى و اعتماد به نفس مى گردد.

۸- راه هاى تقویت اراده را بیاموزید: توجه به بُعد روحانى (دعا، تفکر، نماز، محاسبه نفس، خودشناسى) بیشتر از توجه به بُعد جسمانى باشد، ورزش کنید، به سلامت جسمانى و روحى خود اهمیت دهید و برنامه بریزید و در شروع آن اصلاً تأخیر نکنید. از همین حالا، بله! همین حالا شروع کن، با افرادى که اراده قوى دارند دوست شو، و….

۹- هنر گفتگو را بیاموزید (مطالعه کتب مربوط، ارتباطات، مهارت هاى ارتباط جمعى، سبک‌هاى ارتباط‌هاى مؤثر) از جمله آن‌ها:

۱- شروع خوب با قدرت و مثبت و جذاب داشته باشید.

۲- محتواى کلامتان داراى مطالب مفیدى باشد، خسته کننده نباشد، مستمع را به وجد آورد؛ احساس کند مطلبى مى شنود که به نفع او است.

۳- در گفتگو‌هاى دیگران، حقایقى بیابید تا مورد تأیید طرف مقابل واقع شوید پس آنگاه به او تأثیرگذارى (براى تغییر افکار و اعمال دیگران، اول به او شخصیت بدهید بعد نقطه ضعف او را بیان کنید).

۱۰- خود تشویقى: در قبال هر رفتارى که حکایت از تجدید نظر در رفتار کمرویى شماست، خود را تشویق کنید گردش و تفریح، زیارت.

۱۱- با احساس خودکم‌بینى بجنگید: گره زدن خود به گذشته، توانایى هاى خود را کم انگاشتن، متکى به قضاوت دیگران بودن، همه و همه بر احساس بى کفایتى و خودکم‌بینى شما مى افزاید. زندگى افراد موفق را مطالعه کنید آن‌ها بر اثر تمرین، تلاش، فقر و شکست ها و ناکامى ها و عبرت از آن‌ها به آنجا رسیده‌ اند.

۱۲- خودشناسى (استعدادها، علاقه ها و نقاط قوت و ضعف….): افزایش اعتماد به نفس و شکوفایى توانایى ها = سعى در ابراز وجود پذیرش خود = شناخت خود.

منبع: مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه