- زمان مطالعه : 6 دقیقه
- توسط : ناظر محتوایی شماره یک
- 0 نظر
بررسى تفاوتهاى یادگیرى در دختران و پسران
«دو جنس مذکر و مونث، اعضاى یک گونه حیوانى هستند اما اگر بگوییم از استعداد، لیاقت، مهارت و رفتار مشابهى بهره‌مند هستند، جامعه خود را بر اساس یک دروغ علمى بنا کرده‌ایم». آن مورى و دیوید جل
از حدود ۴ میلیون سال پیش انسان شکل گرفته و مغز او از حدود ۲ میلیون سال قبل شروع به رشد کرده است. رشد تدریجى مغز با رعایت تفاوتهاى جنسیتى اتفاق افتاده و براى بقاى نسل انسان رعایت تفاوتهاى نقش جنسى ضرورت داشته است. تا حدود ۱۰ هزار سال پیش وقتى عصر کشاورزى در بسیارى از نقاط جهان شروع شد، انسان‌ها با شکار روزگار مى‌گذراندند. مردها مسئول شکار بودند و در جنگ‌ها شرکت مى‌کردند. زن‌ها هم مسئولیت جمع‌آورى ریشه‌ها و سبزیجات و مراقبت از کودکان را به عهده داشتند.
طى میلیون‌ها سال، مغز هم این شرایط را ایجاد کرد و خود هم تحت تاثیر آن قرار گرفت. زن‌ها در مهارت‌هاى کلامى، بهتر از مردها و مردها در فعالیت‌هاى تهاجمى، فعال‌تر و موثرتر بودند. هم مغز و هم هورمون‌هاى آن که کاتالیزور فعالیت مغز به حساب مى‌آیند، با توجه به جنسیت متفاوت شدند. این تفاوت‌ها در فرهنگ‌هایى که تفاوتهاى بیشترى را مى‌طلبید، شکل بارزترى پیدا کرد.
تفاوتهاى رشدى و ساختارى
در اغلب موارد، رشد زمانى مغز دخترها، سریع‌تر از مغز پسرها رخ مىدهد. دخترها یک سال زودتر از پسرها، به مهارت‌هاى کلامى مى‌رسند. به همین سبب است که در اغلب مواقع، دختران پیش‌دبستانى سریع‌تر از پسرها خواندن را یاد مى‌گیرند و فهرست لغات و کلماتى که مى‌‌دانند در مقایسه با پسرها بیشتر است.
رشد مغز در نوزادان، بیشتر در نیمکره سمت راست شروع مى‌شود و بعد از آن، به نیمکره چپ مى‌رسد. در دخترها حرکت به سمت چپ مغز، زودتر اتفاق مى‌افتد. دخترها در مقایسه با پسرها، داده‌هاى اطلاعاتى حسى بیشترى را دریافت مى‌کنند. دخترها در مجموع، بهتر مى‌شنوند، حس بویایى قوى‌ترى دارند و به کمک سر انگشتان و پوست خود، اطلاعات بیشترى را دریافت مى‌کنند. دخترها در مقایسه با پسرها، بهتر مى‌توانند رفتار تکانه‌اى را کنترل کنند و بهتر مى‌توانند رفتارهاى خطرناک و غیراخلاقى را تمیز دهند.
به عبارت دیگر، دخترها کمتر از پسرها خطرات اخلاقى را پذیرا مى‌شوند و پسرها بیش از دخترها پرخاشگرند. دخترها از توانمندى کلامى بیشترى برخوردارند و به همین سبب، بیشتر روى ارتباط‌هاى کلامى تاکید مى‌کنند. اما پسرها به ارتباط‌هاى غیرکلامى توجه دارند و در مقایسه با دخترها، کمتر مى‌توانند احساسات خود را به زبان آورند و نمى‌توانند به سرعت دخترها واکنش کلامى نشان دهند.
از این رو، در جریان فرآیند یادگیرى مى‌بینیم دخترها در حال یادگیرى، از کلمات استفاده مى‌کنند، اما پسرها، اغلب در سکوت درس مى‌خوانند. پسرها در مجموع به مراتب کمتر حرف مى‌زنند، حال آن که در میان دختران، چنین چیزى نیست.
پسرها و به طور کلى جنس مذکر، در بخش‌هایى از مغز سمت راست خود، با پیشرفت‌هاى بیشترى روبه‌رو مى‌شوند. در نتیجه این رشد، توانایى‌هاى فضایى مانند اندازه‌گیرى، طراحى‌هاى مکانیکى و خواندن نقشه و جغرافى براى آنها ساده‌تر است.
تفاوتهاى کارکردى
طرز استفاده مغز از سلول‌ها و فعالیت خون در دو جنس مذکر و مونث، با هم تفاوتهاى عمده‌اى دارد. تحقیقات نشان داده است مغز زنان در حالت استراحت، به اندازه مغز مردان در حال کار فعال است. مغز زنان که هرگز در حالت آرامش قرار نمى‌گیرد، امتیازات یادگیرى بیشترى دارد.
از آنجا که مغز مردها (پسرها) در بسیارى از شرایط، به اندازه مغز زن‌ها فعال نیست، به سرعت بیشترى تحت تاثیر تحریک کلافه مى‌شود. عملکرد جنس مذکر در زمینه‌هاى فضایى و استدلال‌هاى مجرد، قوى‌تر است و این مسائل را بهتر درک مى‌کنند، اما مغز دخترها، بیشتر نسبت به اطلاعات حسى پاسخ مىدهد.
بسیارى از آموزگاران به این نتیجه رسیده‌اند که توانایى‌هاى شنیدارى زنان و دختران، بیشتر از پسرهاست. به عبارت دیگر، زن‌ها بهتر مى‌شنوند. به همین سبب، بهتر است پسرها در ردیف‌هاى جلوى کلاس بنشینند.
زن‌ها و مردها، حتى اشیاء را به گونه‌هاى متفاوتى مى‌بینند. جنس مونث، در تاریکى به مراتب بهتر از جنس مذکر مى‌بیند؛ ولى در نور روشن، مردها بهتر مى‌بینند.
اما تفاوت دانش‌آموزان دختر و پسر، تنها در دیدن و شنیدن آنها خلاصه نمى‌شود. زن‌ها نسبت به درد، واکنش سریع و حاد نشان مى‌دهند، اما مقاومت آنها در برابر ناراحتى هاى بلندمدت، بیشتر است.
از سوى دیگر، زن و مرد در زمینه ذائقه و حس چشایى نیز با هم تفاوت‌هایى دارند. روى هم رفته، زن‌ها نسبت به طعم تلخ، حساسیت بیشترى دارند و طعم شیرین را ترجیح مى‌دهند. مردها طعم شور را بیشتر دوست دارند. بینى و حس چشایى زن‌ها، حساس‌تر از مردهاست.
در زمینه حافظه هم تفاوتهاى قابل ملاحظه‌اى میان زن و مرد هست. دخترها به طور کوتاه‌مدت مى‌توانند اطلاعات بیشترى را در حافظه خود نگه دارند، اما پسرها اگر موضوعى برایشان جالب باشد، آن را بهتر در حافظه خود حفظ مى‌کنند.
تفاوتهاى پردازش عواطف و احساسات
شاید کم‌ترین زمینه‌اى که درباره تفاوتهاى مغزى ثبت شده است، پردازش‌هاى عاطفى است. عقیده بر این است که پردازش‌هاى عاطفى براى یادگیرى، آن قدر هم مهم نیست و این در حالى است که بررسى‌ها درباره مغز به ما نشان مىدهد این مساله، اهمیت فراوانى دارد.
مغز دخترها، محرک‌‌‌هاى عاطفى و احساسى بیشترى را از طریق حواس بیشتر پردازش مى‌کند و این کار را کامل‌تر از مغز پسرها انجام مىدهد. گاه پسرها براى پردازش‌هاى عاطفى، به ساعت‌ها وقت احتیاج دارند.
به همین سبب، پسرها در زمینه‌هاى عاطفى شکستنى‌تر هستند. پسرى که صبح در منزلش با بحرانى روبه‌رو شده است، در مقایسه با خواهر خود با کورتیزول بیشترى به مدرسه وارد مى‌شود و همان طور که مى‌دانیم، کورتیزول هورمون استرس است. این پسر ممکن است تمام مدت صبح را کلافه باشد، اما خواهرش برخورد راحت‌ترى دارد و حتى مى‌تواند مشکلش را با دیگران در میان بگذارد.
تفاوتهاى هورمونى
گرچه زن‌ها و مردها و به طور کلى دو جنس مونث و مذکر، تمام هورمون‌هاى انسانى را دارند، میزان این هورمون‌ها در دو جنس زن و مرد تغییر مى‌کند. هورمون استروژن و پروژسترون در زن‌ها و هورمون تستوسترون در مردها حالت غالب دارند. براى مثال پروژسترون هورمون رشد زن‌هاست که در آنها پیوندجویى را تقویت مى‌کند. تستوسترون، هورمون مردانه است که میل جنسى، تهاجم و پرخاشگرى را در آنها سبب مى‌شود.
دخترها به دنبال پیوندهاى اجتماعى هستند و بیشتر تساوى‌طلبند و حال آن که پسرها در صحنه‌هاى اجتماعى، براى تفوق و برترى تلاش مى‌کنند. این تغییرات هورمونى مى‌تواند روى کیفیت یادگیرى دخترها و پسرها تاثیر بگذارد.
زن‌ها و مردها حتى اشیاء را به گونه‌هاى متفاوتى مى‌بینند. جنس مونث، در تاریکى به مراتب بهتر از جنس مذکر مى‌بیند؛ ولى در نور روشن، مردها بهتر مى‌بینند؛ براى مثال وقتى استروژن دخترها زیاد باشد، نمرات درسى آنها در امتحانات و تست‌ها بیشتر مى‌شود و زمانى که تستوسترون پسرها بالا باشد، آنها در تست‌هاى ریاضى نمرات بیشترى مى‌گیرند اما نمرات آزمون‌هاى کلامى آنها کاهش مى‌یابد.
تفاوتهاى مغزى و عملکرد تحصیلى
بررسى‌ها نشان داد‌ه‌اند اغلب اشکالات و ناراحتى بچه‌ها در مدارس، ناشى از بى‌تفاوتى و در نظر نگرفتن تفاوتهاى جنسیتى است. در عملکرد تحصیلى دو جنس، دخترها بیشتر درس مى‌خوانند، نمرات بهترى هم مى‌گیرند و در کلاس هم ساکت‌تر هستند.
از سوى دیگر، پسرها نمرات بدترى مى‌گیرند و بیشتر سر و صدا مى‌کنند و حرف مى‌زنند. بار دیگر این طبیعت کلى دو جنس مونث و مذکر است. پسرها تکانه‌اى‌تر هستند و دخترها ساکت‌تر، پسرها اصولا سر کلاس درس پر سر و صداتر هستند و دخترها ساکت‌تر. دخترها ملاحظه‌کارتر هستند و پسرها پر سر و صداتر، پرخاشگرتر و رقابت‌آمیز؛ به خصوص هنگام بلوغ جنسى و در نوجوانى، دخترها و پسرها سرکلاس درس بیشتر تحت‌تاثیر هورمون‌هاى خود با هم متفاوت مى‌شوند.
وقتى به لحاظ عصب‌شناختى به تسلط دخترها در بعضى از جنبه‌هاى خواندن و نوشتن و به تسلط پسرها در برخى از جنبه‌هاى ریاضیات و علوم نگاه مى‌کنیم به این نتیجه مى‌رسیم که مغز دخترها و پسرها حالت على دارد. با آن که تلاش شده است نقطه ضعف دخترها در ریاضیات و علوم برطرف شود، هنوز در حد عالى مى‌بینیم که پسرها در ریاضیات و فیزیک، جلوتر از دخترها هستند.
استفاده از فضا و حرکت در یادگیرى
پسرها در یادگیرى و به خصوص در سنین جوان‌تر، بیشتر از فضا استفاده مى‌کنند. وقتى پسر و دخترى به اتفاق سر میزى مى‌نشینند تا درس بخوانند یا بازى کنند، پسر پس از دقایقى فضاى بیشترى از میز را به خود اختصاص مىدهد. پسرها هنگام یادگیرى، از فضاى فیزیکى بیشترى استفاده مى‌کنند.
بسیارى از آموزگاران به این مساله بى‌توجه بوده و پسرها را بى‌ادب، بى‌نزاکت و ناتوان در کنترل معرفى مى‌کنند در حالى که این طور نیست. دخترها هنگام یادگیرى، نیازى به این که به اطراف حرکت کنند یا جابه‌جا شوند ندارند، اما پسرها با حرکت کردن و جابه‌جا شدن، نه‌تنها مغز خود را تحریک مى‌کنند، بلکه رفتارهاى تکانه‌اى خود را کنترل مى‌نمایند. حرکت در محیط‌هاى بسته، در زمره طبیعت پسرهاست. وقتى پسرها تکان مى‌خورند، مغزشان فعال‌تر مى‌شود، احساس راحتى بیشترى مى‌کنند و مزاحم دیگران هم نمى‌شوند.
اختلال‌هاى روانى و رفتارى
بررسى‌هاى جدید در زمینه مغز نشان مى‌هد مغز پسرها و دخترها، هر دو آسیب‌پذیر هستند که شرایط هورمونى و شیمایى بدن در این خصوص نقش مهمى ایفا مى‌کنند.
پسرها، سیکل عادت ماهانه را تجربه نمى‌کنند و تحت تاثیر غلبه استروژن و پروژسترون نیستند و در نتیجه به اندازه دخترها با اختلالات رفتارى مواجه نمى‌شوند. از سوى دیگر دخترها بیش از پسرها سروتونین تولید مى‌کنند و از این رو با احتمال کمترى با اختلال بیش‌فعالى روبه‌رو مى‌شوند. دخترها با افسردگى بیشترى مواجه مى‌شوند. پسرها هم در زمینه مصرف الکل و استعمال مواد مخدر، دشوارى‌هاى بیشترى دارند.
در آخر…
نمى‌توان گفت که جنسیتى برتر و جنسیتى ضعیف‌تر است. در زمینه‌هایى پسرها از دخترها برترند و در زمینه‌هایى هم برترى به دخترها مى‌رسد.
تفاوتهاى موجود در طرز متفاوت یادگیرى و هوش‌هاى متفاوت پسران و دختران، دلیل خوبى است تا آموزگاران به این نتیجه برسند که پسرها و دخترها به دو طرز متفاوت یاد مى‌گیرند. گرچه تلاش براى آرام کردن پسرها و توجه کردن به دخترها در کلاس ضرورى است، هدف غایى در کلاس نباید این باشد که کارى کنیم تا دخترها و پسرها به یک اندازه بلند حرف بزنند، به یک اندازه پرخاشگر باشند و به یک اندازه دنبال سلطه و کنترل بگردند.
بهتر این است که با دخترها مثل دختر و با پسرها مثل پسر برخورد شود و همیشه به یاد داشته باشیم که چگونه تفاوتهاى طبیعى میان پسران و دختران، روى فرآیند یادگیرى تاثیر مى‌گذارند.
منبع: روزنامه جام جم؛ معصومه اسدى
فایل تصویری در سایت شما
فایل صوتی در سایت شما
به اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی