مشکل دیر به خواب رفتن در کودکان

خواب، همانند تغذیه، لازم و ضرورى است، بسیارى از کودکان براى به خواب رفتن مشکل دارند و به موقع نمى خوابند، در کودکان معمولا بى‌خوابى اوایل شب اتفاق مى‌افتد و به اصطلاح به آن، بى‌خوابى شبانه گفته مى‌شود.

احتیاج به خواب در انسان‌ها در سنین مختلف متفاوت است، به عنوان مثال به طور متوسط یک کودک دوازده ساله به نه  ساعت خواب و یک کودک چهارساله به یازده و نیم ساعت خواب احتیاج دارد، البته این مسئله بین کودکان با هم در یک سن فرق می‌کند.

کودکى که شب‌ها با آرامش و به حد کافى خوابیده،  روز بعد به موقع از خواب بیدار مى‌شود و اگر به حد کافى نخوابد، صبح روز بعد به علت کافى نبودن مقدار خواب بهانه‌گیر و کج رفتار مى‌شود و کمتر شاد به نظر مى‌رسد و انرژى کمترى دارد در بچه‌هاى بزرگتر، به اندازه نبودن خواب شب آنها را خسته، کند و حساس مى‌کند و نمى توانند بر روى درس تمرکز کنند.

والدین در خواباندن کودک، نقش مهمى را ایفا مى‌کنند، حتى عده‌اى از کودکان، تا زمانى که یکى از والدین خصوصا مادر در کنارشان نباشد، به خواب فرو نمى‌روند. عواملى که سبب دیر به خواب رفتن در کودکان مى‌شود، ممکن است دلایل متعددى داشته باشد.

وقتى مى‌بینید کودک شما در به خواب رفتن مشکل دارد، بهتر است به موارد زیر توجه کنید:

۱ـ آیا ساعتى مشخص و منظمى براى رفتن کودک به تخت وجود دارد؟

۲ـ آیا کودک در تخت خود احساس خوبى دارد؟(به عنوان مثال: محیط اتاق خواب برایش مطبوع است؟ خیلى روشن یا تاریک نیست؟ زیاد گرم یا سرد نیست؟ آیا تخت مرتب شده و یا تشک خوبى دارد؟)

۳ـ آیا بچه‌هاى متعدد در یک اتاق مى‌خوابند و همدیگر را بیدار نگه مى‌دارند؟

۴ـ آیا کودک شما در طول روز مسائلى داشته که فکرش را به طور مداوم مشغول مى‌دارد و وى را هیجان زده مى‌کند و باعث اخلال در خواب مى‌شود؟(مثال: هیجانات، دعوا و درگیرى، فیلم‌هاى مهیج  و یا تولد بچه دیگر)

۵ـ آیا ممکن است سر و صدا زیاد باشد و مانع خواب کودک شود؟

۶ـ آیا مهمان آمده و کودک تمایل دارد ترجیحا بیدار بماند؟

۷ـ آیا کودک در اتاق وقتى تنهاست، احساس ترس مى‌کند؟

در کل، دلایل متفاوتى مى‌تواند باعث نرفتن به موقع کودک به طرف تخت خود شود. واقعیت این است که براى خوابى راحت داشتن در شب براى کودک تنها یک روش وجود ندارد، راه‌حل‌ها و توصیه‌هاى گوناگونى در این زمینه وجود دارد که چکیده اى از آنها به شرح زیر است:

براى کودکتان، زمان خواب با مشورت با خودش تعیین کنید و وقتى به زمان خواب وى نزدیک است، به کودک باید حتما فرارسیدن زمان خواب را یاد آورى کنید، آنها به برخورد قاطع شما و یک قرار ثابت براى خواب نیاز دارند.  سعى کنید «برو به اتاق خوابت» مثل یک عمل تنبیهى به نظر نرسد و به جاى آن مى‌توانید به کودک بگویید که لازم نیست بخوابى بلکه باید در تخت خودت استراحت کنى. وقتى جنبه اجبار براى خواب از بین برود، احساس آرامش و خواب، خود به خود به وجود مى‌آید.

تشویق کودک با صحبت و با عمل، به این صورت که هر شب به وقت شناسى و در رختخواب رفتن  وى جایزه بدهید. جایزه  مى‌تواند یک خوراکى ویژه قبل از خواب مثل یک لیوان شیر یا خوراکى که کودک دوست دارد باشد و یا به عنوان تشویق یک لباس خواب نو و قشنگ به او هدیه بدهید

مى‌توانید قبل از خواب با یک عمل مطبوع مثل: قصه گفتن و یا گوش کردن به نوار قصه و یا لالایى، روزش را به پایان برسانید همین طور حمام کردن و ماساژ قبل از خواب  و یا تکان دادن کودکان کوچکتر به آرامى، مفید خواهد بود.   سعى کنید هنگام خواب، کودک لباس خواب راحتى بپوشد و اتاق خواب کودک، تهویه خوبى داشته باشد و لحاف‌هاى سنگین را برای  او نگذارید. توجه کنید کودک شما یک محل خواب مطبوع داشته باشد که خوب به نظر برسد مثل: یک اتاق شخصى و یا تخت شخصی.

فعالیت‌هاى بدنى کودک مانند: بازى کردن در پارک، برنامه‌هاى ورزشى و… را در طول روز افزایش دهید. البته باید این بازی‌ها تا غروب ادامه داشته باشد و به تدریج فعالیت کودک را از زمان غروب به بعد کاهش داده و به جاى بازی‌هاى پر تحرک، فعالیت‌هایى مثل: مطالعه کردن و شنیدن قصه و یا تماشاى تلویزیون را جایگزین کرد، باید سعى کرد قبل از خواب بازی‌هاى هیجان انگیز مثل: بازی‌هاى کامپیوترى انجام ندهند  و یا فیلم‌هاى هیجان‌انگیز نبیند. اگر کودک در شب سخت به خواب مى‌رود، به او اجازه خوابیدن در طول روز را ندهید.

به خاطر داشته باشید مصرف شبانه برخى از مواد غذایى مانند: چاى و یا نوشابه، خواب کودک را کاهش مى‌دهد.

اگر کودک شما در اتاق خواب خودش مى‌ترسد، خیلى مهم است که شما ترس او را جدى بگیرید، کودک را آرام کنید و سعى کنید با هم پى به علت ترس ببرید. به کودک این فرصت را بدهید که در مورد مشکل احتمالى و هیجانات یا چیزهاى جالبى که در روز برایش اتفاق افتاده، با شما صحبت کند، حتى کودک مى‌تواند وقتى در تخت  خود دراز کشید، از زبان خودش داستانى براى شما بگویید و در مورد این داستان، با او صحبت کنید و مطمئن شوید که تخیلات در ذهن او نماند. این مسئله کمک مى‌کند که کودک با آرامش بیشترى به خواب فرو رود.

منبع: پرسمان