یاران و فرزندان امام هادی (علیه السّلام)

فرزندان امام هادی( علیه السّلام):

امام هادی (علیه السّلام ) چهار پسر داشت و یک دختر. پسران حضرت عبارتند از ابو محمد حسن بن علی (امام حسن عسکری) که امام یازدهم شیعیان است، محمد، حسین، جعفر و یک دختر به نام عالیه یا علیّه یا عایشه.[۳]

۱٫ امام حسن عسکری(علیه السّلام) امام یازدهم شیعیان و پدر گرامی امام زمان (عج) است. «حضرت در ماه ربیع الثانی سال ۲۳۲ هـ.ق در مدینه چشم به جهان گشود». در مورد روز ولادت اختلاف است ولی روز هشتم مشهورتر است. نامش حسن کنیه اش ابو محمد و برخی القابش السراج و العسکری و ابن الرضاست. «پدرش امام هادی و مادرش حدیث (سلیل) است.[۴]

حضرت در ۲۲ سالگی به امامت رسید و پس از ۶ سال امامت در هشتم ربیع الاول سال ۲۶۰هـ..ق در سن ۲۸ سالگی در سامرا به دیار باقی شتافت و در همان خانه پدری در جوار پدر بزرگوارش به خاک سپرده شد.[۵]

۲٫ حسین: او سیدی جلیل القدر و عظم الشأن بوده و به او و امام حسن عسکری سبطین می‌ گفتند و به جدشان امام حسن (علیه السّلام ) و امام حسین( علیه السّلام) تشبیه می‌ کردند. روایت است که صدای امام زمان شبیه صدای عمویش حسین است. حسین از زاهدان و عابدان زمان خود بوده و به امامت برادرش (امام حسن عسکری) اعتراف می‌ کرد. معروف است که قبر حسین در کنار قبر پدر (امام هادی) و برادرش (امام حسن عسکری) در زیر همان قبّه سامیه است.[۶]

۳٫ سید محمد: او از بزرگان سادات و دارای کرامات بی شماراست. حتی اهل سنت و عربهای بادیه‎نشین به شدت به او احترام کرده و از او می‌ ترسند. آنها هرگز قسم دروغ به سید محمد نمی خورند و پیوسته برای او نذر می‌ کنند. کرامات بسیار زیادی مانند شفای مفلوج و مرضهای صعب العلاج و رفع گرفتاریهای شدید از او نقل شده است.[۷]

سید محمد فرزند بزرگ امام هادی(علیه السّلام ) بود و حضرت علاقه شدیدی به او داشت حتی عده زیادی از شیعیان گمان می‌ کردند او امام بعدی و جانشین پدر خواهد شد. امّا سید محمد در زمان پدر از دنیا رفت.

عده ای از بنی هاشم نقل می‌ کنند:« ما هنگام وفات سید محمد در خانه امام هادی (علیه السّلام ) جمع شده بودیم ناگهان جوانی وارد شد و در طرف راست پدر نشست. ما او را نمی شناختیم؛ پرسیدیم: «کیست؟» گفتند: « حسن فرزند امام هادی.» در آن وقت به نظر بیست ساله بود. از طرز صحبت امام هادی با او فهمیدیم که او امام شیعیان و جانشین پدر است. با مرگ سیدمحمد، شیعیان فهمیدند که سید محمد امام نبوده است. البته آگاهی دادن امام هادی و فضایل و خصوصیات امام حسن عسکری نیز در تصحیح اعتقاد شیعیان تأثیر داشت.[۸] مزار سید محمد در هشت فرسخی سامرا نزدیک روستای «بلد» است.[۹]

۴٫ جعفر: او پس از شهادت امام حسن عسکری به ناحق ادعای امامت کرد و در تلاش بود با نماز خواندن بر جنازه امام حسن عسکری عملا ثابت کند که امام است، ولی امام زمان که کودکی تقریباً ۵ ساله بود آمد و عمویش را کنار زد و خود بر جنازه پدر به نماز ایستاد. در روایتی از امام زمان آمده که عموی ما جعفر مانند برادران یوسف است. یعنی مثل آنها پشیمان شده و توبه کرده است پس «لا تقول فیه الا خیراً» کلمه کذاب را نگویید و جعفر توّاب بگوئید.

جعفر فرزندان زیادی داشته و تعداد آنها را تا ۱۲۰ نفر ذکر کرده اند. او در ۴۵ سالگی در سال ۲۷۱ هـ.ق از دنیا رفت و در سامرا دفن شد.[۱۰]

در مورد تنها دختر امام هادی( علیه السّلام ) منابع چیزی نقل نکرده اند تنها برای او سه نام ذکر کرده اند: عالیه، علّیه، عایشه.

یاران امام هادی:

با وجود جو اختناق و ستم، امکان استفاده از امام هادی(علیه السّلام) بسیار محدود بود، ولی برخی مشتاقان معارف قرآن و علوم اهل بیت توانستند از محضر حضرت کسب فیض نمایند. شیخ طوسی ۱۸۵ نفر از راویان حدیث از محضر امام هادی(علیه السّلام) را نام می‌ برد که به طور خلاصه به سه نفر از آنها اشاره می‌ شود.

یاران:

۱٫ عبدالعظیم حسنی: از دانشمندان و راویان بزرگ است. از شاگردان و راویان امام جواد و امام هادی است. و او به امور دین آگاه و به مسائل مذهبی و احکام قرآن کاملا آشنا بود. امام هادی(علیه السّلام ) به برخی از اهل ری سفارش می‌ نمود که در مشکلات خود به عبدالعظیم مراجعه کنند.[۱۱] آنقدر بزرگوار و با ایمان بود که امام هادی فرمود: «تو از دوستان واقعی مایی»[۱۲]. او یکبار همه عقاید خویش را به امام هادی( علیه السّلام ) عرضه کرد. امام هادی( علیه السّلام) فرمود: این همان دینی است که خدای متعال برای بندگانش پسندیده است بر آن ثابت باش.[۱۳]

عبدالعظیم مورد تعقیب حکومت عباسی قرار گرفت و به ایران آمد و در شهر ری پنهان شد. روزها روزه می‌ گرفت و شبها شب‎ زنده‎داری می‌ کرد و گاهی مخفیانه به زیارت امامزاده حمزه – که اکنون در کنار قبر اوست – می‌ رفت. وی پس از چندی بیمار شد و در زمان امام هادی( علیه السّلام) از دنیا رفت و سپس در کنار امامزاده حمزه در زمینی که برای دفن او و شیعیان وقف شده است دفن شد. در روایتی از امام هادی (علیه السّلام) ثواب زیارت او به اندازه زیارت امام حسین(علیه السّلام )ذکر شده است.[۱۴]

۲٫ حسین بن سعید اهوازی: از یاران امام رضا و امام جواد و امام هادی (علیهم السّلام ) بود او اهل کوفه بود او به اهواز و سپس به قم مهاجرت کرد و در قم از دنیا رفت. او سی کتاب در فقه و آداب و اخلاق دارد و مورد وثوق علماست. حسین و برادرش حسن از راویانی هستند که روایات بسیار زیادی از ائمه نقل کرده اند.[۱۵]

۳٫ فضل بن شاذان نیشابوری: او فقیهی عالی مقام و متکلمی توانا و از اصحاب امام هادی و امام حسن عسکری بود. وی کتابهای زیادی نوشته که مورد توجه علمای بزرگ شیعه قرار گرفته است. امام هادی (علیه السّلام)با دیدن یکی از کتابهایش فرمود: « من بر اهل خراسان غبطه می‌ خورم که فضل بن شاذان را در میان خود دارند. وقتی امام حسن عسکری، کتاب «الیوم و اللیله» فضل بن شاذان را دید سه بار بر او رحمت فرستاد و فرمود سزاوار است به آن عمل شود. فضل در نیشابور می‌ زیست ولی به جرم شیعه بودن به سبزوار تبعید شد و پس از مدتی بیمار شد و از دنیا رفت. قبر او در نیشابور قدیم (یک فرسخی نیشابور فعلی) قرار دارد.[۱۶]

پی‌نوشت‌:

[۱] . شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ترجمه رسول محلاتی، ص ۴۱۷ ـ طبرسی، اعلام الوری، چ ۳، ص ۳۵۵٫

[۲] . همان.

[۳] . مرعشی نجفی، سید شهاب الدین، مجموعه نفیسه، چاپ ۱۴۰۶ هجری قمری، ص ۱۳۲ – ، عباسقلی خان‌‌‌‌، ناسخ التواریخ، انتشارات اسلامیه، تهران، ج ۷، ص ۳۳۲ – شیخ مفید، الارشاد، همان، ص ۴۴۰ – محلاتی، ذبیح الله، اختران تابناک، انتشارات اسلامیه، تهران، ج ۲، ص ۱۸۰ – قمی، شیخ عباس، منتهی الآمال، ج ۲، موسسه مطبوعاتی حسینی، ص ۱۰۱۰٫

[۴] . شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ترجمه رسول محلاتی، ص ۴۴۲ ـ منتهی الآمال، همان، ص ۱۰۱۱٫

[۵] . منتهی الآمال، همان، ص ۱۰۱۰ ـ اختران تابناک، همان، ص ۱۸۰٫

[۶] . منتهی الآمال، همان، ص ۱۰۱۰ ـ اختران تابناک، همان، ص ۱۸۰٫

[۷] . همان.

[۸] . همان.

[۹] . همان.

[۱۰] . همان.

[۱۱] . پیشوای دهم، مؤسسه در راه حق، سلمان فارسی، ۱۳۶۹، ص ۵۸٫

[۱۲] . همان، ص ۵۹، به نقل از امالی صدوق، مجلسی ۵۴، ص ۲۰۴٫

[۱۳] . همان، به نقل از همان.

[۱۴] . همان به نقل از عبدالعظیم حسنی، ص ۶۳٫

[۱۵] . همان، ص ۶۴٫