یأس و ناامیدى از رحمت خدا و مذمت آن

یأس از روح الله از جمله مهلکات عظیمه بلکه گناهان کبیره است و در کتاب کریم نهى صریح از آن شده، چنانچه مى فرماید:

«یا عِبادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلى  أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَهِ اللَّهِ ».[۱] یعنى: «اى بندگان من که بر خود ستم و اسراف کرده اید! از رحمت خدا نا امید نشوید».

و باز مى فرماید: «وَ مَنْ یَقْنَطُ مِنْ رَحْمَهِ رَبِّهِ إِلَّا الضَّالُّونَ ».[۲] یعنى: «کیست که ناامید از رحمت خدا شود، مگر گمراهان و اهل ضلالت».

بلکه از بعضى آیات معلوم مى شود که یأس از رحمت خدا موجب کفر است، چنانکه مى فرماید:

«لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکافِرُونَ »[۳] یعنى: «مأیوس نمى شود از رحمت خدا مگر کفار».

و مروى است که: «مردى از بسیارى گناهان، این قدر خائف شده بود که از آمرزش خود ناامید بود. حضرت امیر المؤمنین- علیه السّلام- به او فرمودند: اى مرد! مأیوسى تو از رحمت خدا بدتر است از گناهانى که کرده اى».[۴] و روزى حضرت رسول- صلّى اللّه علیه و آله- فرمودند که: «اگر بدانید آنچه را من مى دانم، کم خواهید خندید و بسیار خواهید گریست. و به بیابانها و صحراها بیرون خواهید رفت. و بر سینه هاى خود خواهید زد. و پناه به پروردگار خود خواهید برد. پس جبرئیل- علیه السّلام- نازل شد و گفت: پروردگارت مى فرماید که: بندگان مرا از من نا امید مکن».[۵] و مروى است که: «مردى بود در بنى اسرائیل که مردم را از رحمت خدا نا امید مى کرد و ایشان را بسیار مى ترسانید. در روز قیامت خدا به او خواهد فرمود که: امروز من تو را از رحمت خود مأیوس مى کنم، همچنان که تو بندگان مرا از من ناامید مى ساختى».[۶]

و همین قدر بس است در مذّمت صفت یأس، که: آدمى را از محبت خدا که سر همه فضایل و بالاترین آنهاست باز مى دارد، زیرا که تا کسى به دیگرى امیدوار نباشد او را دوست نمى دارد. و همچنین این صفت باعث بازماندن از طاعت و عبادت مى شود، زیرا که باعث بر عمل، نشاط خاطر و امیدوارى به مکافات آن است.

و آنچه رسیده است در مذمت ظن بد به خدا- چنانکه مذکور خواهد شد- دلالت بر مذّمت این صفت نیز مى کند. پس بر هر کسى لازم است که از این صفت مجتنب باشد. و علاج آن به تحصیل ضدّ آن است، که صفت رجاء و امیدوارى به رحمت خداست، چنانکه بیاید.[۷]

پی نوشت:

[۱]. زمر،( سوره ۳۹)، آیه ۵۳.

[۲]. حجر،( سوره ۱۵)، آیه ۵۶.

[۳]. یوسف،( سوره ۱۲)، آیه ۸۷.

[۴]. احیاء العلوم، ج ۴، ص ۱۲۵ و ۱۲۶. و محجّه البیضاء، ج ۷، ص ۲۵۳.

[۵]. مستدرک حاکم، ج ۴، ص ۵۷۹.

.[۶] محجه البیضاء، ج ۷، ص ۲۵۴ و احیاء العلوم، ج ۴، ص ۱۲۶.

[۷]. برگرفته از: نراقى، احمد بن محمدمهدى، معراج السعاده، ص۲۰۰-۲۰۱، هجرت – ایران – قم، چاپ: ۶، ۱۳۷۸ ه.ش.