چگونگی حضور حضرت زهرا( س) در روز عاشورا

می گویند که حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ در کربلا وقت شهادت امام حسین ـ علیه السلام ـ آمده بودند آیا این حرف واقعیت هم دارد یا خیر؟ اگر بله چگونه است که فرد فوت شده بعد از موت نیز در این عالم تصرف داشته باشد؟

پاسخ:

در مورد حضور حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ در کربلا بعد از شهادت امام حسین ـ علیه السلام ـ ، قضایایی نقل شده است چنانکه از حضور سایر ائمه ـ علیهم السلام ـ و پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ نیز قضایایی نقل شده است^(۱) که البته با گفته های مداحان تفاوت دارد.
برای نمونه، حکایت «جَمّال» یا همان ساربان حضرت امام حسین ـ علیه السلام ـ است.^(۲) که بعد از شهادت آن حضرت به طمع ربودن کمربند آن حضرت مرتکب جنایت قطع دستان امام حسین ـ علیه السلام ـ می شود، که ناگهان حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ به همراه پیامبر گرامی اسلام و حضرت امیر المؤمنین علی ـ علیه السلام ـ و امام حسن ـ علیه السلام در آنجا با حال مصیبت زده دیده شده و “جَمّال” از دیدن این صحنه هرسناک می‌شود. و پیامبر گرامی اسلام به شتربان نفرین کرده و صورت او سیاه و دستان او (فلج) می‌گردد.
علاوه بر این قضیه، در جریان انتقال سر مقدس امام حسین ـ علیه السلام ـ به شام و دربار یزید حوادث دیگری که حاکی از حضور حضرت زهرا (س) می باشد نقل گردیده است.^(۳)
اما در مورد قسمت دوم سئوال باید گفت که: از نظر ما مسلمانان مرگ به معنای نابودی و نیستی نمی باشد بلکه انتقال از زندگی دنیوی به زندگی اخروی است و چه بسا که اموات به دلیل اینکه حجاب های مادی از آنان کنار رفته است نسبت به اوضاع و احوال این دنیا آگاهتر از زندگان این دنیا هستند و اخبار زیادی در تأیید مطلب از حضرات ائمه ـ علیهم السلام نقل شده. امیر المؤمنین علی ـ علیه السلام ـ فرمودند: «اگر شما آنچه را که مردگان دیدند می دیدید، هر آینه ناشکیبا بودید و می ترسیدید و می شنیدید و فرمان می بردید. ولی آنچه آنها مشاهده کردند بر شما پوشیده است، و نزدیک است که پرده ها فرو افتد».^(۴)
و نیز با توجه به آیه ۱۶۹ سوره مبارکه آل عمران معتقدیم که شهیدان و کسانی که در راه خدا کشته شده اند، زنده اند و نزد پروردگارشان روزی می خورند.^(۵) حضرت فاطمه زهرا (س) که صدیقه و شهیده است و صاحب منزلت و شأن بسیار بزرگی در نزد خدا و رسول گرامی می باشد^(۶) از مصادیق این آیه شریفه می باشد.
علاوه بر این از روایات اینگونه استفاده می شود که ائمه ـ علیهم السلام ـ بعد از شهادتشان به امور این عالم احاطه دارند و کسانی که مشاهد شریف آنها را زیارت می کنند، مورد توجه و تفقد و دعای خویش قرار می دهند و برای او طلب آمرزش می کنند. مانند روایتی که عبد الله بن بکر از امام صادق ـ علیه السلام ـ در مورد امام حسین ـ علیه السلام ـ سئوال می کند و امام جوابی به این مضمون که ذکر شد می دهد.^(۷)
و نیز حدیثی که علامه مجلسی در کتاب بحار الانوار به نقل از کتاب مقالات شیخ مفید، ذکر می کند در تأکید بر همین مطلب می باشد که پیامبر و ائمه بعد از وفات از احوال شیعیان آگاهی دارند و کلام آنها را می شنوند و …. و در پایان علامه مجلسی اینگونه بیان می کند (که این عقیده تمام امامیه می باشد).^(۸)
و علاوه بر تمام این مطالب، عقیده ما شیعیان این است که ائمه چه در زمان حیات یا بعد از آن و همواره و در همه حال حجت خدا هستند و اعتقاد به چنین امری مستلزم این است که امام به اذن خداوند متعال همان تصرفاتی که در حال حیات داشته است، بعد از شهادت نیز برای او امکان پذیر است.
چنانکه در روایتی از امام حسن ـ علیه السلام ـ نقل شده است که گروهی از شیعیان آن حضرت تقاضای دیدار حضرت امیر المؤمنین علی ـ علیه السلام ـ را بعد از شهادت آن حضرت کردند که حضرت امام حسن ـ علیه السلام ـ ، امیر المؤمنین علی ـ علیه السلام ـ را به آنها نشان داد و اصحاب حضرت را شناختند و امام امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ خطاب به آنها فرمود: «همانا هر کدام از ما که می میرد، مرده نیست و آنکه بر شما باقی می ماند، حجت و امام بر شما است»^(۹)

پس بطور خلاصه چنین می شود گفت:

۱. اخبار و قضایایی که حاکی از حضور حضرت زهرا ـ سلام الله علیهاـ درکربلا و بعد از شهادت امام حسین ـ علیه السلام ـ به ما رسیده است که این ها منحصر به حضور حضرت زهرا ـ سلام الله علیها در وقت شهادت امام حسین نمی شود. گرچه این حضور نیز بعید نمی باشد.
۲. در نظر ما مسلمانان مرگ به معنای نیستی و نابودی نیست و چه بسا که اموات به احوال و امور این دنیا آگاه تر و احاطه آنان بیشتر است. چنانکه از بعضی خطب نهج البلاغه و آیه ۱۶۹ سوره مبارکه آل عمران بر می آید.
۳. اعتقاد ما امامیه این است که ائمه بعد از شهادتشان به امور این عالم احاطه دارند و برای زیارت کنندگان مشاهد خودشان دعا می کنند و امام بعد از شهادت نیز امام می باشد و مرده نیست و به اذن خدا در امور این دنیا می تواند تصرف داشته باشد.

پی نوشت ها:

جعفر بن محمد بن قولویه القمی، کامل الزیارات: انتشارات مرتضویه، نجف، ۱۳۵۶ ق. ص ۳۳۶.
۲. مازندرانی حائری، حاج شیخ محمد مهدی، معالی السبطین فی حوال السبطین الأمامین الحسن و الحسین: ناشر سید قریشی، اکرم، تبریز، شوال ۱۳۵۶ ق. جزء دوم، ص ۲۵ [به نقل از بحار الانوار مجلسی، ج ۴۵، ص ۳۱۶، بیروت موسسه الوفا، ۱۴۰۴ ق].
۳. فرهنگ جامع سخنان امام حسین ـ علیه السلام ـ ، مترجم علی مؤیدی، نشر معروف، قم، ۱۳۸۵ش، ص ۵۸۱، [به نقل از مدینه المعاجز، سید هاشم بحرانی: موسسه معارف اسلامی، قم، ۱۴۱۴ ق] ج ۴، ص ۱۲۴، و نیز همان، ص ۵۸۴ [ به نقل از الدمعه ساکبه، ملا محمد باقر بهبهانی، موسسه الاعلمی، بیروت، ۱۴۱۲ق. ج ۵، ص ۷۰].
۴. سید رضی، نهج البلاغه، ترجمه دشتی، محمد، چاپ اول، انتشارات آل علی ـ علیه السلام ـ ، قم، ۱۳۷۹ش، خطبه ۲۱، ص ۶۴.
۵. ولا تحسبنَّ الذین قتلوا فی سبیل الله امواتاً بل احیاء عند ربهم یُرزقون.
۶. ر.ک، (صحیح مسلم، باب فضائل اهل بیت النبی ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ ، حدیث ۲۴۲۴. دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۳۹۲ ق)
۷. مجلسی، بحار الانوار، موسسه الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ ق. ج ۲۷، ص ۳۰۰ ح ۴.
۸. مجلسی، بحار الانوار، موسسه الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ ق. ج ۲۷، ص ۳۰۱، ح ۵.
۹. بحرانی، سید هاشم، مدینه المعاجز، موسسه معارف اسلامی، قم، ۱۴۱۴ ق. ج ۳، ص ۷۶، ح ۷۴۰.