چقدر او را می شناسید؟

توجه به رفتار کودکان ۶ تا ۸ ساله و استفاده از آن در مسیر تربیت فرزند صالح

سن ۶ تا ۸ سالگی، دوره‏ کشف وجود و گذر است؛ گذر از دنیایی که تحت تسلّط خانه و پدر و مادر قرار دارد و قدم گذاشتن به دنیای بسیار گسترده‌تری که مدرسه و روابط اجتماعی با همسن‏‌ها را در بر می‌‏گیرد. فرزند شش تا هشت ساله‏ شما در این مرحله‏ می‏‌آموزد که دوستانش را انتخاب کند و از موفقیت‌های تازه ‏اش احساس غرور کند و شخص خودش بشود.

اگرچه شاید کودک در این سن هنوز گاهی دچار خشم و سرخوردگی می‏‌شود ولی در مجموع بهتر می‏‌تواند از دستورات پیروی کند و در ابراز کلامی احساسات، ترس‌ها و مشکلات‏ خود بسیار تواناست. او آرزوی استقلال دارد و اکنون از مهارت ‏ها، هوش و فرصت آزمون برخوردار است.

یک کودک شش ساله، در مقایسه با کودکی که فقط یک سال از او کوچکتر است، سرمشق خودکفایی می‌‏باشد. در کتاب‏‌های روانشناسی کودک، به شش سالگی به عنوان سن سحرآمیز اشاره می‌‏شود. بیشتر کودکان تا قبل از این سنّ، بی‏آن که به یادگیری خود آگاه باشند، یاد می‏‌گیرند ولی اکنون فرزند شش ساله ‏ی شما برای اولین بار در مدرسه، در زمین بازی و هر جایی در میان هم سالانش، در پی موفقیت و برتری است.

کودکان شش تا هشت ساله با وجود همه ‏ی دستاوردهای فردی، عمده‏ خودانگاره‏ شان را بر مبنای تصویری که خودشان و دیگران از پدر و مادرشان دارند، می‏‌سازند.

در این سن او کم کم خود را با دیگران مقایسه می‌‏کند و می‏‌سنجد. از همین سنّ است که هم سنّ و سالان به تدریج در شکل دادن خود انگاره‏ کودک مهمتر می‌‏شوند. او برای اولین بار درس ‏هایی را می ‏آموزد که تا آخر عمرش با خود خواهد داشت. پیرو بودن و رهبر بودن یعنی چه؟ در چه هنگام باید برای اعتقادات جنگید و… کودکان شش تا هشت ساله با وجود همه ‏ی دستاوردهای فردی، عمده ‏ی خودانگاره‏شان را بر مبنای تصویری که خودشان و دیگران از پدر و مادرشان دارند، می‌‏سازند.

کودک به شدت به دیدن خوبی‌های پدر و مادرش نیاز دارد تا بتواند خوب را در خود تعریف کند. همانگونه که از خوش نامی والدین قدرت می‏‌یابد، از شنیدن هر گوشه و کنایه ‏ای درباره‏ آنها آزرده می‌‏شود. از نظر یک کودک انتقاد یک والد- یا هر شخص دیگری- از والد دیگر انتقاد از خود اوست به علت همین وابستگی و پیوند نزدیک با پدر و مادر است که کودکان در این سنین به ندرت به خشمگین بودن از دست پدر یا مادر اعتراف می‌‏کنند و در عوض خشم خود را با نشان دادن خشونت به خواهر و برادر، پدر یا مادر ناتنی یا یک دوست نشان می‌‏دهند.

کودک در این دوران، از نظر جسمی عاطفی و هوش آمادگی لازم را داراست و می‏‌تواند به صورت مستقیم آموزش ببیند. از جمله امور مهمی که در این سنین لازم است که کودک یاد بگیرد و آموزش ببیند، چگونگی عبادت و آموختن نماز است. کودک در این سنین با دلی صاف و ضمیری روشن آمادگی دارد تا هر آنچه در مزرعه ‏ی دلش کاشته می‏ شود، به خوبی بارور نماید و هر آنچه آموزش داده می‏‌شود، یاد بگیرد و بهترین زمان برای آشنایی کودک با مسائل مذهبی و وظایف دینی محسوب می‌‏شود.

کودک در این سنین فرمان بردار والدین است و شایسته است که والدین هر چه در توان دارند، بدون افراط و تفریط مسائل دینی، مذهبی و بهداشتی را به کودکانشان آموزش دهند و آینده‏ بهتر و روشن ‏تری را جلوی روی فرزندشان ترسیم کنند. پس از آموزش مسائل دینی، یاد دادن ادب از اهمیت فراوانی برخوردار است. ادب، از جمله میراث ماندگاری است که پدر و مادر در زندگی فرزند خود به عنوان یادگار می‏‌گذارند.

رسول اکرم (صلی‏ الله علیه و آله و سلم) فرمود: کسی که ادب ندارد، عقل ندارد. اما آنچه مهم است تقاضای سنّی کودک و مسئولیت سنگین پدر و مادر در این دوره‏ حسّاس می‌‏باشد. کودک در این دوره گرایش به گروه‌های همسال خود دارد. او دوست دارد که با هم سالان خود تشکیل گروه بدهد و بعد هم با آنها به رقابت بپردازد. کودک در این سنین آمادگی پذیرش بعضی از مسئولیت‏‌ها را دارد و بسیار پر عاطفه و استقلال‌طلب است.

در این سن است که الگوهای عاطفی کودک شکل می‏‌گیرد. با ناراحتی دیگران چندان اظهار همدردی نمی ‏کند مگر با مادر و هم‏بازی بسیار نزدیکش. او در این سنین نیاز به حمایت والدین و محبت و راهنمایی پدر و مادر، تشویق از سوی پدر و مادر و مربیان دارد تا مراحل رشدش کامل گردد.

او در سنی به سر می‏‌برد که تفاوت‏ های فردی خود را با دیگران می‌‏شناسد. ارزش و قیمت هر چیزی را به خوبی می‏فهمد و به مادرش بیشتر از معلم متکی است. با همسالان خود، دار و دسته تشکیل می‏‏ دهد و در برابر انتقاد و خرده گیری حساس است. حسادت زیاد گاهی کودک را به پرخاش گری بر می‏‌انگیزد. او از تاریکی، خطرات بدنی و تنهایی می‌‏ترسد. ترسیدن کودک در این سنین، بیشتر از سنین دیگر است.

او به راهنمایی‏‌ها عاقلانه و رهبری رغبت‏‌ها و تمایلاتش در مسیر سالم احتیاج دارد بدون این که خشونت و تحمیلی در کار باشد. اطرافیانش باید مسئولیت ‏‌هایی را که کودک می‌‏تواند بپذیرد به او یادآوری نمایند. کودک در سخن گفتن و بحث کردن، وقت زیادی را صرف می ‏کند و بیشتر به بزرگسالان ایراد و اشکال می‏‌گیرد گرچه هنوز به موافقت بزرگسالان متکی است. او به کشور و شهر خود افتخار می‏‌کند و معانی و روابط منطقی را درک می‌‏کند. در بیشتر اوقات نقشه ‏هایی برای خود طرح می‌‏کند و به طور مستقل به اجرای آنها می‏‌پردازد.

در این سنین کودک، کمال طلب است و می‌‏خواهد کارها را خوب انجام دهد ولی اگر ناامید شود و در فشار قرار گیرد، رغبت خود را از دست می‏‌دهد.

او می‏‌خواهد مسئولیتی را بر عهده بگیرد و با بهتر انجام دادن آن مورد تشویق و تمجید واقع گردد. او بازی‏‌های پر حرکت و تحرک را لازم دارد. باید عضو گروهی شود و مورد محبت واقع شود. باید به او مسئولیت داد و دنبال نتیجه‏ اش بود. نسبت به عدالت و انصاف، حسّاس است. از خواندن و فعالیت خلاق در جنبه‌های متعدد لذت می‌‏برد و به همکاری با بزرگسالان علاقه‏ بسیار دارد.

در این دوره تفاوت رغبت‏‌ها میان دختر و پسر ظاهر می‏‌شود. از مسخره شدن کارهایش بسیار ناراحت می‏‌شود لذا باید در این مورد دقت شود تا مورد تحقیر قرار نگیرد و از لحاظ روحی آسیب نبیند. از گناهی که مرتکب می‏‌شود، احساس شرمندگی می‏‌کند.

در این دوران که حساس‏ ترین دوره ‏ی تربیتی برای کودک به حساب می‏‌آید، نقش آفرینی پدر و مادر به صورت صحیح، بسیار کار ساز بوده و اگر پدر و مادر بتوانند با دقت لازم در این امر خطیر و مهم گام بردارند، آینده‏ روشن فرزندشان را تضمین نموده و او را در مسیری صحیح و سالم هدایت خواهند نمود و ثمره آن عاید فرزند، والدین، خانواده و جامعه خواهد شد.

برگرفته از کتاب” فرزند صالح”

منبع: تبیان؛ تنظیم و تلخیص: کهتری