پیش بینی پیامبر (ص) از اتفاقاتی برای امام علی (ع)

اشاره:

از فضیلت های ویژه امام علی (علیه‌السلام) این است که تربیت یافته و پرورش یافته در دامان پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) می باشد از این رو رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله) از آن جایی که به واسطه پیامبری و به اذن خداوند از آینده و گذشته مطلع بود، در مواقع و مقاطع مختلف برای جا افتادن جانشینی حضرت علی (علیه‌السلام) برخورد ویژه با آن حضرت داشت و بیانات زیادی در این باره از حضرت رسول (صلی‌الله علیه و آله) وارد شده است. که در برخی از این بیانات به اتفاقات و حوادث بعد از رحلت پیامبر(صلی‌الله علیه و آله) از جمله به واقعه غصب خلافت، جنگ با نهروان، واقعه صفین و صلح با معاویه و شهادت حضرت علی (علیه‌السلام) در ماه رمضان و… تصریح کرده است.

۱. از سلمان فارسی، صحابی با وفای رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) نقل است که فرمود: پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) در آخرین لحظات عمر شریفش علی(علیه‌السلام) را به نزدیک خود فراخواند و فرمود: یا علی، قریش در حق تو ظلم خواهند کرد«انک ستلقی بعدی من قریش شده». اگر اعوان و انصاری یافتنی با آن ها برای گرفتن حقّت مبارزه و مجاهده کن ولی اگر یار و انصاری نیافتی صبر پیشه کن و دست نگه دار و خودت را به کشتن نده.(۱) این بیان رسول خدا(صلی‌الله علیه و آله) بیانگر اطلاع آن حضرت از وقایع بعد از رحلت و رفتار بد قریش با خاندان نبوت می باشد که حضرت علی (علیه‌السلام) را به صبر دعوت می کند. در جای دیگر نقل شده است: پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) در اواخر حیات خود خبر داد که برخی افراد هم پیمان شده اند که نگذارند حکومت به دست علی (علیه‌السلام) برسد. علی(علیه‌السلام) از پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) خواست که تکلیف را در آن زمان بیان کند. حضرت فرمودند: «اگر یارانی یافتی با آنان بجنگ و در غیر این صورت بیعت کن و خون خود را حفظ کن».(۲)

۲. سال ششم هجری در جریان صلح حدیبیه که بین پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) و اهالی مکه منعقد شد آن جا که نماینده قریش، سهیل بن عمرو، برای انعقاد قرارداد صلح آمد و علی (علیه‌السلام) قرارداد را می نوشت وقتی که به نام پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) رسید، علی (علیه‌السلام) نوشت قرار داد بین محمد رسول الله و سهیل بن عمرو نماینده قریش، منعقد می شود. سهیل اعتراض کرد و گفت: اگر ما به نبوت محمد اقرار داشتیم که کار به این جا نمی کشید پس نام محمد و پدرش را بنویس ولی علی(علیه‌السلام) پافشاری کرد. پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) خودش لفظ (رسول الله) را پاک کردند و به حضرت فرمودند: علی جان روزی را می بینم که عده ای با تو چنین برخوردی می کنند. لذا بعد از گذشت سالیان متمادی در جریان جنگ صفین که بین علی (علیه‌السلام) و معاویه بود که در نهایت با ساده لوحی گروهی امام علی (علیه‌السلام) مجبور به مصالحه شد و قرار شد که صلح نامه نوشته شود کاتب نوشت این صلح نامه بین علی امیر المؤمنین (علیه‌السلام) و معاویه بن ابی سفیان منعقد می گردد که در این لحظه عمرو بن عاص همان کرد که سهیل بن عمرو با پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) کرد.(۳) یعنی نگذاشت که عنوان امیر المؤمنین کنار نام علی (علیه‌السلام) باشد.

این جا بود که سخنان پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) که بیش از سی سال پیش بیان فرموده بود و چنین روزی را پیش گوئی پیشگویی کرده بود به واقعیت پیوست.

۳. از ابو سعید خدری نقل است: که بعد از جنگ حنین پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) مشغول تقسیم غنائم جنگی میان اصحاب بود که فردی به نام ذو الخویصره تمیمی به حضرت اعتراض کرد که چرا عدالت را رعایت نمی کند! در این زمان عده ای از اصحاب از پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) خواستند که اجازه بدهد تا گردن این شخص را بزنند ولی حضرت اجازه نداد و فرمودند: رهایش کنید و او را به حال خود واگذارید من روزی را می بینم که اصحاب و پیروان این مرد در حالی که نماز می خوانند و قرآن قرائت می کنند بسان تیری که از کمان خارج می شود از دین خارج می شوند و در برابر بهترین مسلمین قرار می گیرند. ابو سعید ادامه می دهد و می گوید: من شاهد بودم همان گونه که پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) فرموده بود این عده در زمان خلافت علی (علیه‌السلام) با همان خصوصیات که پیامبر(صلی‌الله علیه و آله) فرموده بود در برابر علی (علیه‌السلام) قرار گرفتند و جنگ نهروان را به راه انداختند.(۴)

۴. پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) در یکی از خطبه هایش که معروف به خطبه شعبانیه است به اوصاف روزه داران اشاره کرده و اعمال این ماه را تشریح نمودند. امیر مومنان (علیه‌السلام) از پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) سوال نمودند: یا رسول الله، بهترین اعمال در این ماه چیست؟ حضرت فرمودند: بهترین اعمال در این ماه دوری جستن از محرمات الهی است ولی بعد از بیان این جمله حضرت (صلی‌الله علیه و آله) گریه کردند، علی (علیه‌السلام) از سبب گریه پیامبر(صلی‌الله علیه و آله) پرسید حضرت فرمود: یا علی گریه ام برای آن است که در این ماه پیش آمدی ناگوار بر تو وارد می شود. گویا می بینم که تو مشغول به نمازی و شقی ترین (پست ترین ) فرد از اولین و آخرین، برادر و هم ردیف پی کننده (کشنده) شتر صالح، ضربتی بر جلوی سرت می زند که محاسن تو را به خون سرت رنگین می نماید.(۵) حدود سی سال بعد از رحلت پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) در نوزدهم رمضان سال چهلم هجری قمری در مسجد کوفه این پیشگویی پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) در مورد علی (علیه‌السلام) تحقق یافت.

بنابر این پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) در مقاطع و مواقع مختلف با بیان این پیشگویی ها جایگاه امام را به مردم می شناساند و آن ها به جای استرشاد و هدایت یابی از این چراغ فروزان با او به جنگ می پرداختند.

پی نوشت:

1. کتاب هلالی عامری، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، تحقیق انصاری زنجانی، محمد باقر قم، نشر الهادی، ۱۴۲۰ق، ص ۱۳۲.
2. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، تحقیق بهادریt ابراهیم ، تهران، انتشارات اسوه، ۱۴۱۳ ق.، ج ۱، ص ۲۱۵.
3. مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم، کنگره جهانی شیخ مفید، ۱۴۱۳ ق، ج ۱، ص ۱۲۰ ـ۱۲۱. ابن اثیرجزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ ق.، ج ۳، ص ۳۲۰.
4. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابه فی معرفه الصحابه، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.، ج ۲، ص ۲۰.
5. صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا (علیه‌السلام) ، تحقیق اعلمی، حسین، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۴ق، ج ۲، ص ۲۶۶.