پیدایش هندوئیسم

اشاره:

شبه قاره هند سرزمین بزرگی است در جنوب قاره آسیا که بعد از چین پرجمعیت‌ترین کشور جهان است. این سرزمین علاوه بر هند کنونی، بخش اعظمی از پاکستان بنگلادش، نپال را هم شامل می‌شده است. شبه قاره هند در قدیم با فلات ایران در ارتباط بوده و از نظر فرهنگی مشترکات زیادی با هم داشته‌اند.  این مقاله به صورت مختصر به تاریخ و خاستگاه دین هندوئیسم پرداخته است.

بیشتر از دو هزار و پانصد سال قبل از میلاد مردمی در این سرزمین زندگی می‌کرده‌اند سیه چرده، با موهایی مجعد که اعقاب ایشان در جنوب هند به نام (دراویدیان) فراوانند.

سرزمین هند همانگونه که در زمینه آب و هوا و مردمان ،سرزمین عجایب است، در زمینه ادیان هم سرزمین عجیبی است. تنوّع و پیچیدگی عقاید در هندوئیسم بسیار دامنه‌دار است. گفته‌اند در میان ادیان دنیا، دین هندوئی مانند یک انبان فروشنده دوره گردی است که هم اشیاء نفیس عتیقه در آن دیده می‌شود و هم ملزومات روزانه خریداران.(۱)

هندوئیسم چون دیگر دین‌های جهانی، یعنی مسیحیت، اسلام و یا آئین بودا تنها یک بنیانگذار نداشته است بلکه به مرور زمان در جامعه هند به خاطر وجود اختلافات طبقاتی یا به علّت برخی مسائل اجتماعی، در سرزمین هند به وجود آمده است. یعنی تکامل هندوئیسم به صورت تدریجی بوده است. این دین اندک اندک در دورانی بیش از دو هزار سال بالیده و همه جنبش‌های فرهنگی و دینی هند را به خود جذب و یگانه کرده است.(۲)

هندوئیسم از فرهنگ‌های بسیار متأثر شده است و کالبد اندیشه هندو چون خود ملت هند گوناگونی بسیار دارد. هندوئیسم در سرزمین هند در سایه برخی اتفاقات و تغییر و تحولات و وجود اختلاف طبقاتی در شهر بنارس هند به وجود آمده و قدیم‌ترین دین زنده جهان می‌باشد.

محققین غربی برآنند که زمان پیدایش مبادی معروف به ودیک یا عصر برهمنی مقدمه تحولاتی بوده که عاقبت دین هندوئیزم را فراهم آورده است. و در نتیجه هندوئیسم عبارت شده است از یک سیستم مذهبی اجتماعی که در میان مردم آن سرزمین رشد و نمو یافته است.(۳)

دین هندوئیسم یکی از پرطرفدارترین ادیان جهان است که عمدتاً در سرزمین هند محصور بوده است. البته جز در مواردی که خود هندوها به نقاط دیگر جهان مهاجرت کرده‌اند. انتقال یافته است. در میان ادیان جهان، دین هندوئیسم از نظر اعتقاد به نظام طبقاتی ـ اجتماعی، دین منحصر به فرد است.(۴)

مرکز زندگی دینی در هندوستان شهر بنارس است. این شهر با زائرین و مرتاضان و گاو و میمون مقدس و دوهزار معبد و چندین پرستشگاه و پانصد هزار مجسمه خدایان و حمام‌های مقدس و انبار مخصوص سوزاندن اجساد، بزرگترین نمایشگاه جهان به شمار می‌آید. دوره هندوئیسم سومین دوره اکمال معنویت هندو است.(۵) در نهایت چنین نتیجه می‌گیریم که دین هندوئیسم بنیان‌گذار خاصی ندارد بلکه محصول فرهنگهای بسیار است. و اکنون این را در قالب آیین‌ها و جشن‌های اجتماعی هندو روشن‌تر می‌توان دید.

هرگونه اعمال دینی از جشن‌های ودایی گرفته تا مراسم قبیله‌های ابتدایی جان‌پرست، همه را می‌توان در کالبد هندوئیسم یافت.

 پی نوشت:

1. آریا غلامعلی، آشنایی با تاریخ ادیان، انتشارات پایا. سوم، ۱۳۷۹، ص ۴۵،
2. ک.م: سن: هندوئیسم، انتشارات فکر روز، چاپ دوم، ۱۳۷۵، ص ۱۳، .
3. مبلغی آبادانی، عبدالله: تاریخ ادیان و مذاهب جهان، چاپ اول، ۱۳۷۳، انتشارات منطق سینا، ص۱۹۰.
4. همان.
5. هیوم، رابرت ادیان زنده جهان، چاپ چهارم، ۱۳۷۴، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص۵۲.

منبع: نرم افزار پاسخ مرکز مطالعات حوزه.