نگاهی به مقام و منزلت امام علی علیه السلام در قرآن

حضرت علی(علیه السلام) در پرتو همجواری با نبی اکرم اسلام رشد و اعتلای روحی و فکری یافت و از انفاس قدسی و تعالیم نبوی برخوردار گشت. وی نخستین ایمان آورنده پس از حضرت خدیجه(س) بود که در طول بعثت و پس از آن و در تمامی وقایع و حوادث پرفراز و نشیب تاریخ صدر اسلام، یار و یاور همیشگی نبی اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) بوده، ایشان پس از رسول خدا، شخصیتی است که اگرچه دوستانش از سر ترس و دشمنانش از سر کینه و دشمنی، فضایلش را کتمان کردند؛ اما با این وجود، مناقب و فضایلش زمین و زمان را پر کرده است. آنچه در ذیل می‌آید گزیده‌ای از فضائل و آیات قرآن کریم درباره مقام و منزلت امیرمومنان علی(علیه السلام) است.

آیه معروف به «صالح المومنین» از جمله آیاتی است که به اعتراف شیعه و اهل سنت، بر فضیلتی دیگر از فضایل فراوان حضرت علی(علیه السلام) دلالت دارد. خدای بزرگ می‏فرماید: «اِنْ تَتُوبا اِلیَ اللّه فَقَدْ صَغَتْ قُلوبُکُما وَاِن تَظاهَرا عَلیهِ فَاِنَّ اللّهَ هُوَ مَولاهُ و جِبرِیلُ و صالِحُ المُؤمِنینَ وَ الْمَلائِکهُ بَعدَ ذلِکَ ظَهیرٌ؛ اگر شما (همسران پیامبر) از کار خود توبه کنید (به نفع شماست؛ زیرا) دل‌هایتان از حق منحرف شده، و اگر بر ضدّ او دست به دست هم دهید،(کاری از پیش نخواهید برد؛) زیرا خداوند یاور اوست. همچنین جبرئیل، مؤمنان صالح و فرشتگان بعد از آنها، پشتیبان او هستند». بنا بر روایات، مراد از مؤمن صالح در این آیه، امام علی(علیه السلام) است.

شأن نزول آیه «صالح المؤمنین» از این قرار است که وقتی برخی همسران پیامبر با انجام کاری، موجب ناراحتی و رنجش آن حضرت شدند، خداوند با نزول این آیات، آنان را به توبه و پاک سازی باطن خویش از این کارها امر فرمود. در ضمن، تصریح کرد که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) در برابر این گونه امور، افزون بر حمایت پروردگار، از پشتیبانی جبرئیل، فرشتگان و «مؤمنان صالح» نیز برخوردار است.

امّا اینکه منظور از «صالح المؤمنین» کیست، باید گفت بی‏تردید این تعبیر، با وجود ظاهر و معنای گسترده‏ای که دارد و همه مؤمنان صالح و با تقوا را شامل می‏شود، ولی مصداق کامل‏تری نیز دارد و از روایات متعددی استفاده می‏شود که آن فرد کامل، امیرمؤمنان، (علی‏ بن ‏ابی‏طالب) (علیه السلام) است.

ابن عباس به نقل از پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) می‏گوید: آن حضرت درباره (علی‏ بن ‏ابی‏طالب) (علیه السلام) فرمود: «او صالح المؤمنین است». در روایتی دیگر عمار یاسر، یار با وفای پیامبر و علی (علیهماالسلام) می‏گوید: از امیرمؤمنان علی (علیه ‏السلام) شنیدم که می‏فرمود: رسول خدا (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) مرا فرا خواند و فرمود: آیا تو را بشارت بدهم! عرض کردم: آری، ای رسول خدا! شما همیشه بشارت‏ دهنده به خیر بوده‏ای. فرمود: خداوند درباره تو آیه‏ای نازل کرده است. عرض کردم: کدام آیه؟ فرمود: تو هم‏ردیف جبرئیل شده‏ای. سپس این آیه را خواند: «و جبریلُ و صالِحُ المؤمِنینَ». بنابراین، بعد از خداوند و جبرئیل امین، برترین یار و یاور پیامبر اسلام (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) در تمام طول عمر، علی‏ بن ‏ابی‏طالب (علیه ‏السلام) بوده است.

آیه «انذار و هدایت» نیز از آیاتی است که در شأن مقام والای امیرمؤمنان (علیه ‏السلام) نازل شده است. خداوند در آیه هفتم سوره رعد می‏فرماید: «و یَقُول الّذین کَفروا لولا اُنْزِل علیهِ آیهٌ مِنْ رَبِّه، اِنّما اَنْتَ مُنْذِرٌ ولِکُلِّ قومٍ هاد؛ کسانی که کافر شدند می‏گویند: چرا آیه (و معجزه‏ای) از پروردگارش بر او نازل نشده است؟! تو فقط بیم‏دهنده‏ای، و برای هر گروهی هدایت کننده‏ای است».

در خصوص معنای دقیق این آیه شریفه، باید توجه داشت که میان «انذار» و «هدایت» تفاوت است. هدف از انذار آن است که گمراهان از بیراهه درآیند و در متن صراط مستقیم قرار گیرند، ولی هدف از هدایت آن است که مردم پس از قرار گرفتن در راه، رهنمون گردند و بدون انحراف رو به سوی مقصد اصلی راه بپیمایند. در روایات، «منذر» بر پیامبر اکرم (صلی ‏الله‏ علیه‏ و ‏آله و سلم) و «هادی» بر امام علی (علیه ‏السلام) تطبیق شده است.

در کتب اهل ‏سنت وارد است که ابن‏ عباس گفت: وقتی آیه انذار و هدایت نازل شد، رسول خدا (صلی ‏الله‏ علیه ‏و ‏آله و سلم) دستش را بر سینه خود گذاشت و فرمود: «مُنذر منم»، سپس به شانه علی (علیه ‏السلام) اشاره کرد و فرمود: «اَنْتَ الهادِی، بِکَ یَهْتَدِی الْمُهْتَدوُنَ بَعدِی؛ هادی تویی. بعد از من هدایت‏ یافتگان به وسیله تو هدایت می‏شوند».

نیز در روایت اهل سنت از ابن عباس و شیعیان از ابن مسعود نقل کرده ‏اند که پیامبر (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) فرمود: هنگامی که به معراج رفتم… صدایی شنیدم که می‏گفت: «اِنّما اَنْتَ مُنْذِر وَ لِکُلّ قومٍ هاد». عرض کردم: پروردگارا! من منذر هستم، ولی منظور از هادی کیست! خداوند فرمود: «هادی، علی‏ بن ‏ابی‏طالب (علیه ‏السلام) است ؛ کسی که آخرین مرحله هدایت‏ شوندگان، رهبر پرهیزکاران، و پیشوای روسفیدان آبرومند در جامعه انسانی است. شخصیتی که راه بهشت، از مسیر ولایت او می‏گذرد».

به تصریح قرآن در آیه هفتم سوره بیّنه، کسانی که ایمان و عمل صالح دارند، بهترین مخلوقاتند و امیرمؤمنان امام علی (علیه ‏السلام) در رأس آنان قرار دارد. خداوند در آیه شریفه می‏فرماید:

«اِنّ الذینَ امَنُوا و عَمِلوا الصالِحات، اولئِکَ هُمْ خَیْرُ البرّیه، جزائُهم عِنْدَ رَبّهم جنّاتُ عدنٍ تَجرِی مِن تحتِها الانهارُ خالدینَ فِیها ابدا رضِیَ اللّه عنهم و رَضُوا عنه ذلک لِمَنْ خَشِیَ ربّه ؛ کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند، بهترین مخلوقات (خدا) هستند. پاداش آنها نزد پروردگارشان، باغ‏ های بهشت جاویدان است، که نهرها از زیر درختانشان جاری است. همیشه در آن می‏مانند. (هم) خدا از آنها خشنود است و (هم) آنها از خدا خشنودند، و این (مقام والا) برای کسی است که از پروردگارش بترسد».

بنابر روایات فراوانی که در کتاب‏ های شیعه و اهل سنت وجود دارد، پیامبر اکرم (صلی ‏الله ‏علیه‏ و ‏آله و سلم)، امام علی (علیه ‏السلام) و شیعیانش را «خیر البرّیه» معرفی فرموده است. از جمله، جابر بن عبدالله انصاری، صحابی معروف آن حضرت چنین نقل می‏کند: با پیامبر (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) و عده ‏ای از مسلمانان، کنار خانه خدا، نشسته بودیم.

ناگهان علی (علیه ‏السلام) از دور نمایان شد. هنگامی که چشم حضرت به علی (علیه ‏السلام) افتاد، به اصحاب نگاهی کرد و فرمود: برادرم علی به سوی شما می ‏آید. سپس رو به سوی کعبه کرد و فرمود: «قسم به خدای کعبه که تنها علی و شیعیانش در روز قیامت از رستگاران هستند؛ زیرا به خدا سوگند او پیش از همه شما به خدا ایمان آورد، و قیام او به فرمان خدا بیش از همه شماست، وفایش به عهد الهی از همه بیشتر، و قضاوتش به حکم الله فزون‏تر، و مساواتش در تقسیم ازهمه زیادتر، عدالتش درباره رعیت ازهمه بیشتر و مقامش نزد خداوند از همه بالاتر است». جابر می‏گوید: در اینجا بود که آیه شریفه «خیر البریه» نازل شد.

پس از نزول این آیه، هر گاه مسلمانان علی (علیه ‏السلام) را می‏دیدند می‏گفتند: «بهترین مخلوق خدا پس از رسول اللّه صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏آله آمد».

با توجه به اینکه آیات فراوانی در قرآن شریف درباره پیشوای اول شیعیان، حضرت امام علی (علیه ‏السلام) نازل گردیده این سؤال مطرح می‏گردد که: چرا نام آن حضرت صریحاً در قرآن مجید ذکر نشده است؟ حضرت آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ این سؤال می‏فرماید: «با توجه به اینکه علی فقط نام حضرت امیرمؤمنان (علیه ‏السلام) نبوده، همان گونه که ابوطالب تنها کنیه پدر بزرگوارش نبوده است، بلکه نام و کنیه افراد متعددی در میان عرب علی و ابوطالب بوده، بنابراین اگر نام علی صریحاً هم در قرآن ذکر می‏شد، باز هم کسانی که نمی‏خواستند این حقیقت را بپذیرند، بهانه ‏ای داشتند و آن را بر علی دیگری تطبیق می‏کردند.

به همین دلیل، بهتر است با ارائه ویژگی‏ ها و صفات ممتاز و منحصر به فرد حضرت امیرمؤمنان (علیه ‏السلام) به معرفی او پرداخته شود، تا قابل تطبیق بر هیچ کس، جز وجود مقدس آن حضرت نباشد، همان گونه که خدای متعالی در قرآن مجید، همین راه را انتخاب فرموده است».

هم‏نشینان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)

ترس از صحنه قیامت و معلوم نبودن سرنوشت نهایی انسان، از جمله مواردی است که فکر هر کس را در دوران زندگانی دنیایی به خود مشغول می‏دارد. تنها راه رهایی از چنین خوفی، انجام اعمال صالح و پرهیز از هر امری است که نزد پروردگار و صاحب اصلی روز جزا، ناپسند است و شیعیان واقعی امیرمؤمنان (علیه ‏السلام) این‏گونه‏ اند. پیامبر مهر و رحمت، این مژده را به امام علی (علیه ‏السلام) داده و می‏فرماید:

«ای علی! دروغ می‏گوید آنکه گمان می‏کند مرا دوست دارد، ولی با تو دشمنی می‏کند. ای علی! چون هنگامه قیامت فرا رسد، منادی از عرش ندا می‏کند: دوستداران و شیعیان علی کجایند؟ دوستان علی و آنان که او دوستشان می‏دارد، کجا هستند؟ کجایند آنان که در راه خدا با یکدیگر دوستی نمودند و در راه حق، بخشندگی کردند؟ کجایند ایثارگران، آنان که کامشان از تشنگی خشک شد؟ شب‏ها که مردمان در خواب بودند، آنان به نماز مشغول بودند و از ترس خدا، اشک می‏ریختند. [اکنون [هیچ خوفی ندارید و اندوهگین نمی‏گردید، شما، دوستان و هم‏نشینان محمد (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) هستید، چشم‏هایتان [به این مژده [روشن باد».

سُرور در سختی

به یقین دوستداران امیرمؤمنان (علیه ‏السلام) که در خصوص انجام آنچه مورد رضایت اوست، از خود پایداری و وفاداری نشان داده ‏اند، مورد عنایت و سپاس آن حضرت قرار خواهند گرفت. امام علی (علیه ‏السلام) خود در روایتی، ضرورت اطاعت از خویش را، در کنار محبت و ارادت به شیعیان گوشزد می‏فرماید: «مَن اَحبَّنا فلیَعمَل بِعمَلِنا و لیَسْتَعِن بالوَرع، فَاِنَّه افضلُ ما یُستَعانُ به فی امر الدنّیا و الآخره؛ هر کس ما را دوست می‏دارد، باید عملی مانند اعمال ما داشته باشد و از پرهیزکاری یاری طلبد که تقوا و پرهیز، بهترین چیزی است که در کار دنیا و آخرت می‏توان از آن بهره جست».

پاداش این اطاعت، شادی و سرور در سخت‏ترین لحظات برای آدمی است ؛ چنان که پیامبر اسلام (صلی ‏الله‏ علیه‏ و ‏آله و سلم) می‏فرماید: «ای علی! دوستداران تو در سه جایگاه، شادمان خواهند بود: هنگام قبض روحشان که تو شاهد آنان خواهی بود؛ هنگام سؤال در قبر که تو خود پاسخ را به آنان تلقین می‏کنی؛ و هنگام عرضه اعمال در پیشگاه خداوند که تو شناسای آنان خواهی بود».

شفاعت شیعیان

شفاعت، مقام والایی است که خداوند در قیامت به برگزیدگان خاص خویش و هر که خود بخواهد اعطا می‏کند. مؤمنان به پروردگار، در کنار اعمال شایسته خویش، چشم امید به سوی آنان دوخته ‏اند تا مگر در آن صحنه حساس، دستگیرشان باشند و کاستی‏ ها و کوتاهی‏ هایشان، به شفاعت نادیده گرفته شود.

شیعیان واقعی امیرمؤمنان (علیه ‏السلام)، از این دسته افراد برگزیده حق شمرده شده ‏اند. پیامبر اکرم (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) در روایتی می‏فرماید: «روز قیامت، منادی ندا می‏کند: دوستداران علی (علیه ‏السلام) کجایند؟ پس جماعتی از صالحان برمی‏خیزند. به آنان گفته می‏شود: دست هر کس را می‏خواهید در عرصه قیامت بگیرید و به بهشت داخل کنید. پس به شفاعت کم‏ترین از آن صالحان، هزار هزار نفر از اهل محشر، نجات می‏یابند.

سپس منادی، دیگر بار ندا می‏کند: باقی ماندگان دوستداران علی کجایند؟ پس جماعتی که درحدّ میانه از ایمان و عمل هستند برمی‏خیزند و به آنان گفته می‏شود: آنچه می‏خواهید از خدای عزوجل تمنا کنید. هر یک از آنان چیزی می‏طلبد و یکصد هزار برابر به او اعطا می‏شود».

ولایت، والاترین حسنات

ایمنی از آتش جهنم و رهایی از ناله و فریاد در دوزخ، مژده‏ای است که به شیعیان امام علی (علیه ‏السلام) داده شده و باید که با رعایت تقوا و پیروی از راه و روش آن بزرگوار، خود را از چنین توفیقی محروم نسازند. در روایت است که امام باقر (علیه ‏السلام) فرمود: «رسول خدا (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) و علی (علیه ‏السلام) و شیعیان علی (علیه ‏السلام) در روز قیامت، بر تلی از مشک ناب و برفراز منبرهایی از نور خواهند بود. مردمان اندوهناکند، ولی آنان را اندوهی نیست و دیگران ناله سر می‏دهند، ولی آنان را ناله و فریادی نیست».

سپس حضرت این آیه را تلاوت فرمود: «مَنْ جاءَ بِالحَسَنَهِ فَلَهُ خَیرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یَومئذٍ آمِنون؛ کسی که نیکی و حسنه پیش‏آرد، بهتر از آن برای او خواهد بود و چنین کسانی از ناله و فریاد در قیامت، ایمن هستند. به خدا سوگند نیکی و حسنه، همان ولایت علی (علیه ‏السلام) است».

پیشگامان ایمان

خداوند در سوره واقعه، مردمان را در قیامت به سه دسته تقسیم فرموده است: گروهی اصحاب یمینند که حالی نیکو دارند؛ گروهی اصحاب شومی و شقاوتند که روزگارشان سخت است ؛ و گروهی که والاترین مقام را دارند: «السابقون السابقون؛ پیشی گیرندگان نخستین در ایمان به خدا» که پروردگار در توصیف آنان می‏فرماید: «آنان به حقیقت، مقرّبان درگاهند که در بهشت پرنعمت جاودانی متنعّمند…. بر سریرهای زربفت مرصّع تکیه زنند و رو به‏ روی یکدیگر بنشینند، و غلامانی که زیبایی و جوانی‏شان ابدی است، گرد آنها به خدمت می‏گردند، با تنگ‏ های بلورین و جام‏هایی لبریز از باده پاک…. این نعمت‏های الهی، پاداش اعمال آنان است».

ابن عباس می‏گوید: از پیامبر خدا (صلی‏ الله ‏علیه‏ و ‏آله و سلم) پرسیدم: پیشی گیرندگان در ایمان و مقربان درگاه الهی چه کسانی هستند؟ حضرت فرمود: «جبرئیل به من خبر داده که آنان، علی (علیه ‏السلام) و شیعیان او هستند که [در روز قیامت] به سوی بهشت پیشی می‏گیرند؛ همانانی که به واسطه کرامت الهی به پروردگار نزدیکی جسته‏ اند».

کارنامه روشن

خدای مهربان در وصف مؤمنانی که در آزمون دنیا سربلند و پیروز شده ‏اند می‏فرماید: «اما کسی که نامه اعمال او را به دست راستش دهند، گوید: بیایید نامه مرا بخوانید. من به ملاقات این روز حساب اعتقاد داشتم. چنین کسی در زندگانی خوش و در بهشت عالی ابدی که میوه ‏های آن همیشه در دسترس است، خواهد بود. [به چنین کسانی خطاب می‏شود:] هر چه می‏خواهید از طعام و شراب‏ های بهشتی تناول کنید. گوارایتان باد که این پاداش اعمال ایام گذشته دنیای شماست». شیعیان واقعی امیرمؤمنان به چنین مقامی دست می‏یابند.

ابوبصیر می‏گوید: از حضرت امام صادق (علیه ‏السلام) پرسیدم: آنان که نامه اعمالشان به دست راستشان داده می‏شود، چه کسانی هستند! فرمود: «آنان علی (علیه ‏السلام) و شیعیان او هستند که نامه اعمال را با دست راست دریافت می‏دارند».

پاداش پایداری

ولایت، بالاترین نعمتی است که خداوند توفیق درک آن را به شیعیان عطا فرموده و به همان اندازه که ارزشمند است، باید در حفظ و پایداری آن کوشید. آنان که پایداری و پیروی از معصومان (علیهم ‏السلام) داشته‏ اند، افزون بر آنکه به سعادت دنیا و آخرت دست یافته‏ اند، پاداش بهشت دریافت می‏دارند و در باغ ‏های بهشتی مشمول سلام و رحمت فرشتگان الهی می‏گردند. پیامبر اکرم (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) فرمود: «خوشا به حال کسی که به ولایت و محبت علی (علیه ‏السلام) در آید، و وای بر آن کس که با او دشمنی کند. گویا علی و شیعیان او را می‏بینم که سوار بر مرکب‏ های تندرو بهشتی، در باغ‏های بهشت سیر می‏کنند.

پشتوانه آنان، رضایت و خشنودی بزرگ الهی، یعنی همان فوز عظیم است. آنان در جوار پروردگار عالمیان می ‏آسایند و برای آنان هر آنچه دل بخواهد و مایه روشنی و لذت چشم باشد، فراهم است. ایشان در بهشت جاوید خواهند بود و ملائکه ایشان را مخاطب می‏ سازند و می ‏گویند: درود بر شما به واسطه آنچه بر آن صبر ورزیدید. پس سرای آخرت خوب جایگاهی (برای شما) است».

عفو کریم

مغفرت، آرزوی معنوی هر مؤمنی است که مشتاقانه آن را از درگاه پروردگار کریم تمنا می‏کند تا مگر با او از در لطف و مرحمت درآید و بر گناهانش، قلم بخشش کشد. شیعیان امیرمؤمنان (علیه ‏السلام) باید به راستی بر خویش ببالند که از برکت ولایت و محبت او، بیش از هر کس به دریای رحمت و مغفرت پروردگار نزدیکند، به شرط آنکه در این محبت و ولایت شرط تقوا و بندگی را حفظ کنند.

جابر بن‏ عبدالله انصاری از پیامبر مهر و رحمت نقل می‏کند که فرمود: پروردگارم در مورد علی و شیعیانش به من وعده‏ای فرموده است. گفتند: ای رسول خدا! آن وعده چیست؟ فرمود: «بخشش و مغفرت در مورد کسانی از آنان که ایمان آورده و پرهیزکار باشند؛ [بخششی که به سبب آن] هیچ گناه کوچک و بزرگی از آنان باقی نمی‏ماند و گناهانشان به کارهای نیک تبدیل می‏شود».

نهر کوثر

رای کوثر، معانی بسیاری ذکر شده است. یکی از معناهای آن، به فضیلتی امیدوارکننده برای شیعیان و دوستداران امام علی (علیه ‏السلام) اشاره دارد. ابن‏ عباس می‏گوید: هنگامی که سوره کوثر بر رسول خدا (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) نازل شد، علی‏ بن ‏ابی‏طالب (علیه ‏السلام) عرض کرد: ای رسول خدا! کوثر چیست؟ فرمود: نهری است که خداوند آن را به من کرامت فرموده است. علی (علیه ‏السلام) عرض کرد: ای رسول خدا! این نهر، نهر شریفی است، آن را برای ما توصیف کنید. حضرت فرمود: «کوثر، نهری است که در زیر عرش خداوند جاری است.

آب آن سپیدتر از شیر، شیرین‏تر از عسل و ملایم‏تر از کره است. سنگریزه ‏های آن از زبرجد، یاقوت و مرجان، گیاه آن از زعفران و خاک آن مشک خوشبوست، و پایه ‏های آن در زیر عرش خداوند ـ عزّ و جلّ ـ قرار دارد». در این هنگام رسول خدا (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) دست بر پهلوی علی (علیه ‏السلام) زد و فرمود: «ای علی! این نهر برای من، تو و برای دوستداران تو بعد از [رحلت] من است».

قسیم بهشت و جهنم

امیرمؤمنان (علیه ‏السلام) ریسمان محکم هدایت الهی است که هر کس در این دنیا به ولایت و محبت او پناه برد، در آخرت نیز به لطف و کرم و عنایت او از نجات یافتگان خواهد بود؛ چرا که علی۷ قسمت کننده بهشت و جهنم است، چنان که از پیامبر اسلام (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) نقل است که فرمود: «ای علی!… تو تقسیم کننده بهشت و جهنم هستی و هر کس تو را ولی خود بداند، قطعاً رستگار، و هر کس با تو سر ستیز داشته باشد، زیانکار است و تو در آن روز، امانتدار و حجت آشکار خدا خواهی بود».

زائران خورشید

پیشوایان معصوم (علیهم ‏السلام) همان گونه که در دوران حیات پر برکت خویش، دستگیر و فریاد رس دوستداران و شیعیان خود بوده ‏اند، پس از وفات نیز پناهگاه اصلی و ریسمان اتّصال آنان به بارگاه خداوند هستند. ازاین‏رو، زیارت قبور پاک آنان سفارش بسیار شده است؛ زیرا برکات آن به خود زائر برمی‏گردد و موجب گره‏گشایی از مشکلات دنیا و آخرت او می‏شود. پیامبر اکرم (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم)، دوستداران امیرمؤمنان (علیه ‏السلام) را این گونه بشارت و مژده می‏دهد:

«ای علی!… هر کس قبور شما را زیارت کند، معادل ثواب هفتاد حج پس از حج واجب به او عطا می‏شود و از گناهان خویش خارج می‏گردد و چون از زیارت شما باز گردد، مانند روزی خواهد بود که از مادر متولد گردیده است. پس تو را بشارت باد و یاوران و دوستدارانت را نیز به نعمت‏ های معنوی بی‏پایان و نورچشمی بشارت ده که نه دیده‏ای آن را دیده، نه گوشی شنیده و نه به فکر و ذهن هیچ بشری خطور کرده است».

کرامت شیعیان

پیامبر اکرم (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم)، شیعیان و دوستداران علی (علیه ‏السلام) را این گونه بشارت می‏دهد: «ای علی! شیعیان و دوستدارانت را به ده خصلت [و کرامت از طرف حق تعالی] بشارت ده: اوّل، حلال‏زادگی؛ دوم، نیکویی ایمان؛ سوم، محبت خداوند به آنان؛ چهارم، گشاده و فراخ بودن قبرهایشان؛ پنجم، نور [ایمانی] که در برابرشان می‏درخشد؛ ششم، برطرف شدن فقر از برابر دیدگانشان و غنا و بی‏نیازی قلب‏هایشان؛ هفتم، خشم خداوند در مورد دشمنانشان؛ هشتم، ایمنی از مرض پیسی و جذام؛ نهم، ریختن گناهان و اشتباهات آنها؛ و دهم، اینکه آنان در بهشت با من هستند و من با آنان خواهم بود. پس حیات پاکیزه و عاقبت نیکو گوارایشان باد».

جام علوی

شیعیان و دوستداران امیرمؤمنان (علیه ‏السلام)، که دل در گرو محبت او نهاده ‏اند و در مسیر هدایت علوی گام می ‏نهند، در آخرت، جرعه نوش جام گوارای علی (علیه ‏السلام) خواهند بود. روزی پیامبر (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم)، علی (علیه ‏السلام) را به مسجد فراخواند و به او فرمود: ای علی! بر جبرئیل سلام کن. آن حضرت بر جبرئیل سلام کرد و جبرئیل پاسخ داد. سپس پیامبر اکرم (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) فرمود:

جبرئیل می‏گوید: خداوند بر تو سلام می‏رساند و می‏فرماید: خوشا به حال تو و شیعیان و دوستدارانت، و وای بر آنان که بغض تو را در دل دارند. چون قیامت فرا رسد، منادی از عرش ندا می‏کند: محمد و علی کجایند؟ پس شما را به پیشگاه خداوند در آسمان هفتم بالا می‏برند. پس پروردگار به پیامبرش می‏فرماید: علی (علیه ‏السلام) را بر حوض وارد کن و این جام را به او بده تا دوستان و شیعیانش را بدان سیراب کند، و [البته] هیچ کدام از دشمنانش را سیراب نخواهد کرد، و دوستدارانش را بشارت می‏دهد که اعمالشان به سادگی و آسانی محاسبه می‏گردد و سپس آنان را به سوی بهشت فرمان می‏دهد».

دعای فرشتگان

پیامبر اعظم (صلی ‏الله‏ علیه ‏و ‏آله و سلم) در روایتی، راجع به فضایل شیعیان و دوستداران امیرمؤمنان (علیه ‏السلام) می‏فرماید: «ای علی! خداوند به تو دوست داشتن مسکینان و مستضعفان را در زمین عطا فرموده است. پس تو به برادری آنان خرسندی و آنان نیز به امامت تو شادند. خوشا به حال دوستداران تو و وای بر دشمنانت!… دوستدار تو رستگار است و دشمن تو هلاک می‏گردد…. ای علی! هر کس تو را دوست بدارد، مرا دوست داشته و هر کس تو را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته است….

ای علی! شیعیان تو، برگزیدگان هستند و اگر تو و شیعیان تو نمی‏بودید، دین خدا بر پا نمی‏شد و اگر شما بر روی زمین نمی‏بودید، آسمان باران نمی‏بارید…. ای علی! تو و شیعیانت، هر کس را دوست داشته باشید از حوض (کوثر) سیراب می‏سازید و هر که را بخواهید محروم می‏سازید… ای علی! تو و شیعیانت در قیامت فرا خوانده می‏شوید و در بهشت، بهره می‏برید. ای علی! فرشتگان و کارگزاران قیامت، مشتاق شما هستند،…. و به طور مخصوص بر ای شما دعا می‏کنند».

وظایف در کنار فضایل

پیامبر اکرم (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) در روایتی، افزون بر شمردن فضایل دوستداران امیرمؤمنان (علیه ‏السلام)، به وظایف فردی و اجتماعی آنان نیز این گونه اشاره می‏فرماید: «ای علی! خوشا به حال آن کس که دوستدار توست و تو را تصدیق می‏کند و وای بر آن کس که دشمن توست و تو را تکذیب می‏نماید! دوستداران تو، در آسمان هفتمین و زمین هفتمین و هر چه میان آن دو وجود دارد، شناخته شده هستند. آنان اهل دین، پرهیزکاری، سکوت پسندیده و فروتنی برای خدا هستند. چشمانشان خاشع و افتاده و دل‏هایشان از یاد خدا محزون و ترسان است.

آنان به تحقیق، حق ولایت تو را می‏شناسند و زبانشان به فضل تو گویاست و چشمانشان از شدت عطوفت به تو و امامان از فرزندان تو اشک‏بار است. اینان، دین خود را همان که درقرآن شریف بدان امر شده ‏اند و برهانی از سنت پیامبر (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) در مورد آن دریافت داشته ‏اند، قرار داده ‏اند. به آنچه پیشوایانشان فرمان دهند، عمل می‏کنند. با هم پیوند دارند و از یکدیگر جدا نمی‏شوند. به یکدیگر محبت روا می‏دارند و بر هم غضب نمی‏کنند. همانا ملائکه بر آنان درود می‏فرستند و بر دعاهای ایشان آمین می‏گویند و برای گناهکاران آنان بخشش می‏خواهند و هنگام وفات، بر بالین آنان حاضر می‏شوند».

صورت علی (علیه ‏السلام) در آسمان

از پیامبر مهر و رحمت، حضرت محمد مصطفی (صلی ‏الله‏ علیه ‏و‏ آله و سلم) نقل است که فرمود: در شب معراج، در آسمان چهارم، صورت علی (علیه ‏السلام) را مشاهده کردم. از جبرئیل پرسیدم: جبرئیل! این علی است؟! پس به من وحی شد: این فرشته ‏ای است که خداوند او را بر صورت علی بن ابی طالب (علیه ‏السلام) خلق فرموده است. هر روز هفتاد هزار ملک او را زیارت می‏کنند و تسبیح و تکبیر حق را می‏گویند و ثواب این اذکار، برای دوستداران علی (علیه ‏السلام) نوشته می‏شود.

منبع: سایت حوزه