معرفی کتاب شعر و ادبیات غدیر

در میان وقایع اسلام،تنها واقعه غدیر است که از همان لحظات وقوع قطعه شعرى بعنوان سند دائمى ضمیمه آن است.شعر با وزن و قافیه اى که دارد مدرک ماندگارى در پرونده غدیر است که سینه به سینه حفظ شده و با توجه به اهمیت ادبى آن در کتابها ثبت گردیده است.نسلهاى بعدى که در اثر تبلیغات سوء سقیفه از معارف خود فاصله گرفته اند از طریق شعر حسان و امثال او درباره غدیر آن را باز یافته اند.

در طول تاریخ نیز،در کنار اسناد و مدارک حدیثى و تاریخى،شعر غدیر که توسط شعراى قرنهاى مختلف سروده شده در حفظ این ماجرا اثر بسزایى داشته است.

نکته دیگرى که در شعر وجود دارد این است که توانسته غدیر را در کتابها و محافلى حاضر کند که با روشهاى دیگر ممکن نیست و یا لااقل آسان نیست.بسیارى از کتب ادبى که حتى در مواردى مخالف ولایت اهل بیت علیهم السلام بوده اند،بعنوان یک قطعه جالب ادبى از شاعرى توانا شعر غدیر را نقل کرده اند.همچنین بسیارى از مردم که براى مطالعه و شنیدن متون علمى وقت و حوصله کافى ندارند،گاهى در یک قطعه شعر معارف غدیر را در مى یابند.

غدیر در شعر عربى،فارسى،اردو،ترکى

در طول چهارده قرن،مسئله غدیر در قالب اشعار عربى،فارسى،اردو،ترکى و غیر آن به نظم کشیده شده است.اولین قدم را شاعر زبردست عرب حسان بن ثابت برداشت که با اجازه رسمى پیامبر صلى الله علیه و آله لحظاتى پس از خطابه آنحضرت اشعارى را که در غدیر درباره واقعه آن سروده بود در حضور مردم خواند.

خود امیر المؤمنین علیه السلام درباره غدیر شعرى سروده اند و چند تن از اصحاب پیامبر صلى الله علیه و آله و نیز عده اى از اصحاب ائمه علیهم السلام اشعارى درباره غدیر دارند که از جمله آنان قیس بن سعد بن عباده،سید حمیرى،کمیت اسدى،دعبل خزاعى و ابو تمام است .

عده اى از علماى بزرگ نیز که قریحه شعرى داشته اند اشعار رسایى درباره غدیر سروده اند که از جمله آنان شریف رضى،سید مرتضى،قطب راوندى،حافظ برسى،شیخ کفعمى،شیخ بهایى،شیخ کرکى،شیخ حر عاملى،سید على خان مدنى و آیه الله کمپانى است.

شعراى زبردستى چون ابن رومى،وامق نصرانى،حمانى،تنوخى،ابو فراس حمدانى،بشنوى کردى،کشاجم،ناشى صغیر،صاحب بن عباد،مهیار دیلمى،ابو العلاء معرى،اقساسى،ابن عرندس،ابن عودى،ابن داغر حلى،بولس سلامه مسیحى از شعراى عرب درباره غدیر شعر سروده اند.

گذشته از شعراى عرب،شاعران پارسى گوى و اردو زبان و ترک زبان نیز سهم بسزایى در نظم محتواى غدیر و حفظ و نشر آن در غالب شعر داشته اند.

لازم به تذکر است که عده اى از شعرا داستان غدیر را بصورت مفصل یا مختصر در قالب شعر آورده اند که اول آنان حسان است.برخى دیگر فقط مقطع حساس آن را که«من کنت مولاه فعلى مولاه»است به شعر کشیده و پرورش داده اند.گروهى نیز با قالب ریزى ادبى غدیر،مبانى اعتقادى آن را بیان کرده اند و تا آنجا که توانسته اند شکوفایى روحى آن را در زندگى معنوى یک شیعه جلوه گر ساخته اند تا با خواندن آنها حلاوت و خنکاى ولایت در سراسر وجود انسان نمودار شود.

تدوین کتب شعر غدیر

مؤلفینى اقدام به جمع آورى و تدوین اشعار مربوط به غدیر کرده اند و این اسناد ادبى غدیر را بصورت مجموعه هاى تنظیم یافته ارائه نموده اند.برخى از این کتابها مستقلا درباره اشعار غدیر است که نمونه هایى از آنها نام برده مى شود:

عربى

۱.الغدیر فى الکتاب و السنه و الأدب،علامه امینى.

۲.شعراء الغدیر،مؤسسه الغدیر،بیروت.

۳.الغدیر فى الأدب الشعبى،حسین بن حسن بهبهانى.

۴.غدیریات،علامه امینى،برگزیده از الغدیر.

۵.غدیریات هادفه،سید طالب خرسان.

فارسى

۶.غدیر در شعر فارسى،سید مصطفى موسوى گرمارودى.

۷.سرود غدیر،علامه سید احمد اشکورى،۲ جلد.

۸.شعراى غدیر از گذشته تا امروز،علامه محمد هادى امینى،۱۰ جلد.

۹.غدیر در شعر فارسى از کسائى مروزى تا شهریار تبریزى،محمد صحتى سردرودى.

۱۰.پاسداران حماسه غدیر،پرویز عباسى.

۱۱.بیعت با خورشید،اداره ارشاد خراسان.

۱۲.در ساحل غدیر،احمد احمدى بیرجندى.

۱۳.گلبانگ غدیر،محمد مهدى بهداروند.

۱۴.دریا در غدیر،ثابت محمودى.

۱۵.یک جرعه از غدیر،شعراى قم.

۱۶.ترانه غدیر،سید محمد رضا ساجد زید پورى.

شعر غدیر در عصر حاضر

در زمان ما آثار شعر غدیر از جنبه هاى ادبى فراتر رفته و ارزش تبلیغى خاصى به خود گرفته است و انعکاس آن در موارد بسیارى چون کتابها،مجلات،روزنامه ها،برنامه هاى رادیویى و تلویزیونى و کامپیوترى،در جشنها بصورت مداحى و تهیه نوارهاى صوتى و تصویرى و کامپیوترى و حتى پخش آنها از طریق اینترنت جلوه هاى تازه اى به شعر غدیر داده است.

منبع: چهارده قرن با غدیر ص ۱۶۵

محمد باقر انصارى