محمد بن على بن حمزه طوسى (عماد الدین طوسى)

اشاره:

محمد بن على بن حمزه طوسى، از اکابر فقهاى امامیه در قرن ششم هجرى مى باشد اهل خراسان است، کنیه اش ابوجعفر،شهرتش طوسى و به جهت انتساب به ت.أل.یفش، (الوسیله )، نام او را (صاحب الوسیله )نیز گفته اند و چون زندگى او معاصر با شیخ ط.وس.ى ی.ا پس از درگذشت او بوده است، با توجه به جنبه فقاهت، به او ابوجعفر ثانى یا ابوجعفر متأخر نیز گفته اند.

اساتید:

برخى از بزرگان در کتاب خویش او را از شاگردان شیخ طوسى نام برده اند.

تألیفات :

او تألیفات متعددى دارد که صاحب ریحانه الادب برخى از آنها را به این ترتیب ذکر مى کند:
۱ . الثاقب فى المناقب فى المعجزات الباهرات للنبى (صل الله علیه وآله ) و الائمه المعصومین(علیهم السلام) الهداه .
۲ . الرائع فى الشرائع (فقه ).
۳ . الواسطه .
۴ . الوسیله الى نیل الفضیله، که در حدود هشت هزار سطر مى باشد
۵ . نهج العرفان الى هدایه الایمان، بنا بر نظر صاحب ریاض

گفتار بزرگان:

صاحب ریاض در جلد پنجم کتاب خود در مورد او مى گوید : شیخ بزرگوار امام عماد الدین ابوجعفر محمد بن على بن حمزه طوسى مشهدى فقیه ب.زرگ.وار و واعظ گرانمایه اى است، و سپس مى افزاید: او مشهور به ابوجعفر متأخر مى باشد. و در پایان گفتار خود، درباره او مى گوید : (الثاقب فى المناقب ) او،کتاب بسیار جالب و منظم در نوع خود مى باشد فضائل، کرامات، معجزات پیامبر اسلام (صل الله علیه وآله )، فاطمه زهرا (علیه السلام) و پیشوایان معصوم (علیه السلام ) را در آن کتاب نقل کرده است و چون این کتاب با توجه به نگارش آن در اختیار محمدون متاخر، (محمد فیض صاحب الوافى، محمد تقى مجلسى صاحب بحار الانوار و م.حمد حر عاملى صاحب الوسائل ) نبوده است نتوانسته اند از آن مطالبى نقل نمایند. مرحوم میرزا محمد باقر موسوى خوانسارى در کتاب شریف روضات، شرح زندگى او را آورده و درباره او مى نویسد : کتاب وسیله و واسطه که هر دو از متون فقهى مى باشند، از تألیفات او هستند و خوشبختانه هر دو کتاب تا کنون باقى مانده اند و مورد استناد فقها ما مى باشند. مرحوم طبرسى نویسنده آن را به عنوان شیخ بزرگوار و امام علامه فقیه ناصر الشریعه،حجه الاسلام عماد الدین تعبیر آورده است. از این سخن منزلت و اعتبار علمى و اجتماعى او روشن مى گردد و هم ردیف شمرده شدن او با فقها و پیشتازانى مانند سلا ر و ابوالصلاح حلبى که هر دو از بزرگترین فقهاى نامدار دوره شیخ طوسى (اعلى اللّه مقامه الشریف ) مى باشند، روشن مى گردد و تا حدودى هم عصر و نزدیک به عهد بودن آنان نیز معلوم مى شود.

وفات:

سال وفاتش دقیقا معلوم نیست، شاید در حدود نیمه دوم قرن ششم سال ۵۸۵ هجرى در کربلا فوت نموده باشد و مدفنش در دروازه نجف، در محلى به نام (بستان ) مى باشد.