محسن امین

فقیه ومحدث قرن ۱۴ ق .

محسن بن عبدالکریم عاملی ، خاستگاه اولیۀ خاندان اوحله درعراق بود ، اما یکی از اجداد او (احتمالاً سید حیدر، نیای بزرگ وی) به دعوت شیعیان لبنان برای ارشاد و مرجعیت به جبل عامل رفت وهمان جا ماند و گویا مقبرۀ او در آن جاست و محل زیارت زائران است و تاریخ لوح آن ۱۱۷۵ ق است. به این ترتیب ، خاستگاه دوم او جبل عامل بود وازخاندانش ازبزرگان وسادات شقراوی درآن دیار . محسن همان جا زاده شد وعلوم اولیه ازمعارف دین را همان جا آموخت و در درس شیخ موسی شراراه ، از مشایخ نجفی حاضردرجبل عامل ، حاضرشد و سپس در۱۳۰۸ ق راهی نجف شد که مهد دانش شیعی بود .درآن جا ماند وبه مطالعه وآموختن پرداخت وازمحضرعالمانی نجفی مانند محمد باقرنجم آبادی وسید احمد کربلایی بهره برد ودورۀ سطح و خارج را پشت سرگذاشت وتوانست به درجۀ اجتهاد برسد سپس ، دردرس عالم عالی قدر ، آخوند خراسانی ، ومحمد طه نجف وحاج آقا رضا همدانی دانش خود را ارتقا بخشید تا آن که در۱۳۱۹ ق به دعوت شیعیان شام ازعراق به دمشق نقل مکان کرد وتا ۱۳۴۳ ق درآن سرزمین ماند وسپس به یارخود ، شقرا ، بازگشت . او از این تاریخ به بعد بارها میان جبل عامل و شام در تردده بود .

سید محسن امین درطول زندگی علمی خود شاگردان بسیاری داشت . اوشرح حال بسیارمفصل ومفیدی ازخود درکتابش آورده وحتی به ریزمسائل زندگی خود هم پرداخته وترجمۀ بخش هایی ازآن و ووصفی ازآن را رحیم ابوالحسنی درنشریۀ اندیشۀ تقریب آورده است (امین ، ج ۱۰ ، ص ۳۳۳ – ۳۳۴ ؛ نایب ، ذیل « مرحوم علامه سید محسن امین » ، ص ۲۹ – ۳۱؛ ابوالحسنی ، ص ۹۴ ؛ باقری بیدهندی ، ص ۹۹) . شخصیت خاص سید محسن ، امین به ویژه درتبیین آرا وعقاید اصلاح طلبانه اش متجلی است وازجملۀ این عقاید است مخالفت اوبا شیوه های نا متعارف عزاداری امام حسین (ع) دردهۀ عاشوار وتلاش برای پالودن این نوع عملکردهای اجتماعی – مذهبی .وی در۱۳۶۱ق به عضویت « عضویت مجمع علمی عربی » دمشق درآمد وتا پایان عمربراین عضویت ماند . اگرچه سید محسن عالمی با گرایش های اصلاحی بود ، درهمین مسیربرای شناساندن جایگاه شیعه وشیعیان زد .او ، دراین اثررجالی بسیارمهم ، به نام بردن ونوشتن شرح حال وشناساندن حدود ۱۲ هزارعالم شیعی اقدام کرد (عقیقی بخشایشی ، ذیل « علامه سید محسن امین» ، ص ۴۸) . اعیان الشیعه اثرفراوانی درشناخت دیگران ازشیعیان گذاشت واززمان تألیف تا کنون یکی ازمهم ترین وپرکاربردترین منابع رجالی یک دست وبه سبکی نسبتاً نوین است که درمنابع دیگرمورد استفاده قرارگرفته است.

 فهرست منابع:

1. امین آقا بزرگ طهرانی ، محمد محسن (۱۹۸۳) . الذریعه الى تصانیف الشیعه ، بیروت .
2. ابوالحسنی، رحیم(۱۳۸۵) ، تقریب سید محسن بن عبدالکریم امین عاملی شقراوای، اندیشه تقریب، ش۷٫
3. باقری بیدهندی، ناصر(۱۳۷۱)«آشنائی با دانشوران، آشنائی مختصر با زندگانی مرحوم علامه سید محسن امین جبل عاملی» مشکوه، ش ۲۵٫
4. عقیقی بخشایشی ، عبدالرحیم (۱۳۷۱) . طبقات ، مفسران شیعه ، قم ، نوید اسلام .