مالزی

مالزی، از کشورهای اسلامی در جنوب شرق آسیا که اسلام در آن دین رسمی است و بیش از نیمی از جمعیت آن مسلمان هستند. اسلام در قرن نخست قمری(هفتم میلادی) با حضور تجار ایرانی و اعراب به این سرزمین وارد شد. حضور سادات در میان بازرگانان همزمان با ورود اسلام به این سرزمین، زمینه‌ساز آشنایی مردم با اهل بیت شده است. از جمعیت شیعیان مالزی آمار دقیقی در دست نیست و تعداد آنها بین ۱۰ تا ۵۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود. دولت مالزی بنا به دلائلی که در ظاهر جنبه جلوگیری از تفرقه مسلمانان را دارد، از تبلیغ تشیع و فعالیت شیعیان در این کشور جلوگیری می‌کند. شیعیان مالزی متشکل از سه گروه اثناعشری، آقاخانیه و بهره هستند.

مالزی با مساحت ۳۳۰۴۳۴ کیلومتر مربع در جنوب شرقی آسیا واقع شده است، این کشور از دو قسمت مجزا تشکیل شده است. بخش غربی آن ادامه خاک آسیا به طرف جنوب است و به شبه جزیره مالزی معروف است، بخش شرقی آن ایالات ساراواک و صباح را در بردارد. که در قسمت جنوبی جزیره برونئو واقع شده است و مالزیِ جزیره‌ای نام دارد. دریای چین به فاصله ۶۴۰ کلیومتر بین این دو قسمت فاصله‌انداخته است.(۱)

ادیان

اسلام دین رسمی مالزی است، بیشتر مردم این کشور پیرو آن هستند، ادیان دیگری همچون آیین بودا، آیین هندو، مسیحیت و برخی ادیان ابتدائی نیز پیروانی دارند. تقریباً تمام مالایی‌ها مسلمان و پیرو مکتب شافعی و اقلیتی شیعه هستند، در میان پیروان سایر نژادها اسلام پیروان اندکی دارد.

بر اساس آمار رسمی در ۱۹۹۴م مسلمانان ۵۶%، بودیسم ۱۷.۴%، کنفسیونیسم و تائوییسم ۱۱.۶%، هندو ۷% و مسیحیان ۸% از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند.(۲)

ورود اسلام

پیشینه ورود اسلام به جنوب شرق آسیا به قرن نخست قمری(هفتم میلادی) برمی‌گردد، اسلام با حضور تجار ایرانی و اعراب به این سرزمین وارد شد، حکومت مالاکا در قرن یازدهم میلادی اسلامی بود. البته برخی معتقدند اسلام در ابتدا توسط تجار هندی و عرب به این منطقه آورده شده است. در ۱۴۰۲ حکومتی سلطنتی در ایالات ماکا تشکیل شد، بنیانگذار این حکومت بعدها به اسلام گروید و خود را مگات اسکندر شاه نامید، و دین اسلام را در قلمرو خود گسترش داد.(۳)

مسلمانان مالزی که عمدتاً شافعی هستند به اهل بیت و دعا توجه خاصی دارند(۴) و پیروان مذاهب دیگر اهل سنت بسیار اندک هستند، اقلیتی شیعه نیز در این کشور زندگی می‌کنند.

پیشینه تشیع

برخی بر این باورند حضور سادات در میان بازرگانان همزمان با ورود اسلام به این سرزمین، زمینه‌ساز آشنایی مردم با خاندان رسالت شده است، در آن زمان بیشترین تبلیغات شیعی در ایالت جوهور، ترنگانو، پهنگ، کلانتان، پرلیس و کداح بوده است، اکنون نیز تعدادی خاندان شیعی در این مناطق سکونت دارند.(۵)

همچنین در «سمینار امام علی»(یادداشت ۱)، وان محمد صغیر عبدالله، یکی از استادان دانشگاه مالزی، اسنادی خطی ارائه کرد، که این اسناد بیانگر این بود که پیش از اشغال منطقه جنوب شرق آسیا توسط هلندی‌ها و انگلیسی‌ها، مردم این منطقه از مریدان امام علی(ع) و امام صادق(ع) بوده‌اند.(۶)

بر اساس آنچه که در صفحه ۳۴ قانون اساسی ایالت سلانگور آمده است: مذهب شیعه در این ایالت در ۱۹۹۱ در کنار مذاهب حنفی، مالکی، حنبلی جزو مذاهب رسمی این ایالت بوده است.(۷)

وضعیت شیعیان

از تعداد شیعیان آمار دقیقی در دست نیست، ولی تعداد آنها را بین ۱۰ تا ۵۰ هزار تن تخمین می‌زنند. این جمعیت، اقلیت کوچکی از جامعه مالزی را تشکیل می‌دهند، حکومت مالزی بنا به دلائلی که به ظاهر جنبه جلوگیری از تفرقه مسلمانان مالزی را دارد رسما با شیعیان و کسانی که تظاهر به شیعی بودن می‌کنند برخورد می‌کند، از اینرو برخی شیعه بودن خود را پنهان می‌کنند.(۸)

فلسفه و علوم عقلی شیعی نزد دانشگاهیان این کشور جایگاه ویژه‌ای دارد، و آثار از شیعه به زبان مالایی ترجمه شده است، شیعه در ایالت ملاکا، پراک، کلانتان، جوهور، پولاوپینگ، کوالالامپور و سلانگور نفوذ دارد.(۹) شیعیان تشکیلات متمرکزی ندارد و بیشتر در منازل خود به انجام امور مذهبی می‌پردازند، مراسمات آنان به صورت غیر علنی و در دسته‌های کوچک برگزار می‌شود. فعالیت آنان به برگزاری جلسات قرآن و احکام و ایجاد سایت‌های اینترنتی محدود می‌شود. در این کشور حوزه علمیه شیعی به شکل معمول وجود ندارد، اما مسولیت برخی مدارس در دست افراد شیعی است.(۱۰)

شیعیان مالزی به لحاظ اقتصادی در طبقات متفاوتی به سر می‌برند، حدود ۳۰% آنان از وضعیت اقتصادی بالایی برخوردارند، حدود ۶۰% از کارمندان و افراد دارای مشاغل تجاری هستند، و ۱۰% دیگر در سطح پایین زندگی می‌کنند. مراسم سوگواری امام حسین(ع) هر ساله با حضور شیعیان مالزی و ایرانیان مقیم در اماکن مختلف برگزار می‌شود.(۱۱)

شیعیان مالزی در گذشته از آیت الله گلپایگانی، اراکی، امام خمینی و خوئی تقلید می‌کردند، امروزه برخی بر تقلید از امام خمینی و خوئی باقی مانده‌اند و برخی دیگر از آیت الله خامنه‌ای و سیستانی تقلید می‌کنند.(۱۲)

گرایش‌های شیعی

طبق پژوهش‌ها و مطالعات قسمت امور اسلامی وزارت نخست وزیری در کوالالامپور شیعیان مالزی به سه دسته تقسیم می‌شوند:

شیعیان اثناعشری؛ دولت مالزی پیدایش این گروه از شیعیان را به پیروزی انقلاب اسلامی در ایران (۱۹۷۹ م) نسبت داده است.

شیعیان اسماعیلیه از شاخه طیبی یا همان بهره‌ها، این دسته از شیعیان در اصل از هندوستان به مالزی مهاجرت کرده‌اند و تعدادشان از ۲۰۰ تا ۴۰۰ است.

شیعیان اسماعیلیه آقاخانی؛ این گروه معروف به Kedai Peegbai هستند و در اطراف لمبه کلانگ فعالیت دارند و تعداد آنها کمتر از شیعیان بهراء است.(۱۴)

شیعه ستیزی

دولت مالزی نسبت به شیعیان حساسیت دارد و از فعالیت آنها جلوگیری می‌کند، وزارت کشور مالزی استفاده از کتب شیعی را خلاف قانون می‌داند و مجازات استفاده کنندگان آنها را تا سه سال حبس اعلام کرده است.(۱۵) در مقابل تحرکات وهابی‌ها و سلفی‌ها گسترده است. آنان بزرگترین رسالت خود را مبارزه با شیعه می‌دانند و نفوذ سیاسی آنان زمینه تبلیغات ضد شیعی در رسانه‌ها را فراهم کرده است. در این کشور تمام اقلیت‌های مذهبی به جز شیعه در تبلیغ دین و مذهب خود آزادند. به دلیل سخت گیری‌های دولت، بیشتر شیعیان در شرکت‌های خصوصی و غیر دولتی مشغول به کارند.(۱۶)

تعرضات ضد شیعی بیشتر از سوی دولت و عوامل وابسته به آن صورت می‌گیرد؛ برخی از افراد وابسته به مرکز اسلامی مالزی اقدام به نوشتن مقالات ضد شیعی و درج آن در جراید ملایو زبان کردند که به دنبال آن دولت شماری از را دستگیر کرد. دولت کلاس‌ها و جلساتی برای کارمندان و نظامیان خود با محتوای ضد شیعی برگزار می‌کند.(۱۷)

صوفیه

بر اساس اظهارات نهاد مذهبی جوهر تا کنون ۴۰ فرقه صوفی از جمله نقشبندیه، احمدیه، تسلیم و.. شناسایی شده‌اند، همچنین ۷۰ طریقت در مالزی وجود دارد، که مهمترین آنها الارقم است. الارقم تشکیلات صوفی‌گرا در مالزی است این سازمان در ۱۹۶۸‌م تأسیس شد و گرایش سیاسی ندارد، پیروان الارقم برای خود شهرکی به نام شهرک اسلامی ارقم دارند که در آن مدرسه، مسجد و بازار مخصوص بنا شده است. آنان ردایی سبز، سفید یا سیاه می‌پوشند و بر سر خود عمامه می‌گذارند، این حزب مجله و روزنامه‌ای به نام المسلمین دارد.(۱۸)

پی نوشت ها:

1. مسائلی، مالزی، ص۵
2. آشنایی با کشورهای اسلامی مالزی، ص۳۳
3. آشنایی با کشورهای اسلامی مالزی، ص۳۴
4. آشنایی با کشورهای اسلامی، ص۳۶
5. آشنایی با کشورهای اسلامی، ص۵۹
6. آشنایی با کشورهای اسلامی، ص۵۹
7. آشنایی با کشورهای اسلامی، ص۶۰
8. آشنایی با کشورهای اسلامی، ص۶۰، ۳۴
9. جعفریان، ص۶۲۵
10. جعفریان، ص۶۲۵؛ آشنایی با کشورهای اسلامی، ص۶۳
11. جعفریان، ص۶۲۵؛ آشنایی با کشورهای اسلامی، ص۶۳
12. آشنایی با کشورهای اسلامی، ص۶۳-۶۴
13. پورتال اهل بیت
14. آشنایی با کشورهای اسلامی، ص۶۱
15. آشنایی با کشورهای اسلامی، ص۴۳
16. جعفریان، ص۶۲۵؛ آشنایی با کشورهای اسلامی، ۶۴-۶۱
17. آشنایی با کشورهای اسلامی، ص۶۵
18. آشنایی با کشورهای اسلامی، ص۵۲

فهرست منابع:

1. جعفریان، رسول، اطلس شیعه، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۸۷ش.
2. فلاح زاده، محمدهادی، آشنایی با کشوهای اسلامی(۲) مالزی، انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران، تهران، ۱۳۷۳ش.
3. مسائلی، محمود، مالزی، وزارت امورخارجه؛ دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی، تهران، ۱۳۷۲ش.