علی (ع) مؤمن قرآن

مومن قرآن کیست؟

در زمان معاویه، امام حسن (علیه السلام) با ولید برخوردی داشت که او را به شدت سرافکنده کرد.

امام مجتبی (علیه السلام) به وی فرمود:

اما تو‌ای ولید بن عقبه! به خدا سوگند! من تو را به خاطر دشمنی ات با علی (علیه السلام) ملامت نمی‌کنم، زیرا آن حضرت تو را به جهت میگساری، هشتاد تازیانه زد و پدرت را در جنگ بدر با دست خود به سخت‌ ترین وجه بکشت.

«أفمن کان مؤمناً کمن کان فاسقاً لایستوُون»۱ «آیا کسی که مؤمن است همانند کسی است که فاسق است؟ هرگز با هم مساوی نیستند!»

قرآن، این معجزه ی جاودان الهی، واژه های کاربردی خود را همراه با حکمت و با روش صحیح و منحصر به خود، مورد استفاده قرار داده است و هیچگاه نسبت مجازی و یا خلاف واقع را درباره ی فردی به کار نبرده است.

مثلاً اگر قرآن در صدد بیان عنوان «مؤمن» و «فاسق» باشد، بدون تردید مصداق حقیقی از مؤمن و فاسق را معرفی می کند تا مسلمانان افراد با ایمان را بشناسند و از آن پیروی کنند، آنسان که پس از شناخت فاسق، آن ها راطرد کرده، در نهایت آتش دوزخ الهی جایگاهشان نشود.

در تعریف مؤمن آمده است:

کسی که به خدا و رسول خدا«صلی الله علیه و آله» و به قرآن ، ملائکه و روز قیامت معتقد است ، به قضا و قدر الهی راضی است ، آنچه خدای متعال واجب کرده، انجام می دهد و از آنچه منع و نهی فرموده، دوری می کند.

فاسق در تعریف قرآن به شخصی گفته می شود که از دایره ی ایمان خارج باشد و در انجام واجبات الهی کوتاهی کرده، مرتکب گناهان شود.۲

یکی از زیباترین واژه ها که خدای بزرگ در قرآن شریف؛ درباره ی امام علی«علیه السلام» به کاربرده است و آن حضرت را در چند آیه با آن ستوده است، واژه ی «مؤمن» می باشد.

مرحوم ملا محسن فیض کاشانی در کتاب تفسیرش چنین آورده است:

اخبار و روایات فراوانی از طریق شیعه و اهل سنت آمده است که مقصود از مؤمن در این آیه حضرت امیرالمؤمنین«علیه السلام»است و مراد از فاسق؛ ولید بن عقبه می باشد.۳

ولید بن عقبه را بشناسیم:

یکی از افراد پلید و بدنام در صدر اسلام همین ولید می باشد که در زمان حیات رسول خدا«صلی الله علیه و آله» به «ولیدفاسق»مشهور است.

تعجبی ندارد به اینگونه افراد، فاسق گفته شود؛ زیرا آیه ی ۶ سوره حجرات بطور واضح فاسق بودن او را ثابت کرده است.

همسر ولید بارها، پیش رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از وی شکایت کرد که ولید مرا کتک می زند.

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نیز بارها او را از این کار نهی کرد، ولی باز هم وقیحانه همسرش را مورد اذیت و آزار قرار داد.۴

در تاریخ آمده است که ولید بن عقبه و عمروبن عاص هنگامی که شنیدند حضرت حمزه، عموی گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله) به شهادت رسیده است، به جشن وپایکوبی پرداختند و بی شرمانه شراب نوشیدند.۵

پدرش عقبه بن أبی معیط از مشرکان مکه بود. او دشمن رسول خدا(صلی الله علیه و آله) و مسلمانان بود و در اوایل بعثت مدام آنان را مورد آزار و شکنجه قرار می داد. او به همراه مشرکان مکه در جنگ بدر شرکت کرد و به اسارت لشکریان اسلام درآمد و بخاطر جنایات فراوانی که انجام داده بود، به دستور رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و به دست امام علی (علیه السلام) اعدام شد.۱

ولید، برادر ناتنی عثمان، خلیفه ی سوم بود. همین باعث شد تا عثمان او را به عنوان حاکم شهر کوفه بگمارد؛ لیکن به علت آن که فردی بی لیاقت و نادرست بود، کارهای خلاف فراوانی انجام داد، از جمله در زمان عثمان شرابخواری کرد و در حال مستی به مسجد آمده، نماز صبح را که دو رکعت است چهار رکعت خواند! سپس رو به نمازگزاران کرد و گفت: امروز من با نشاطم، اگر می خواهید بیشتر بخوانم!۲

این سؤال در ذهن هرانسان با انصاف و بدون غرضی نقش می بندد:

چنین فرد نابکار و فاسقی که قرآن هم فسق او را به صراحت بیان کرده است، چرا از سوی عثمان؛ امیر کوفه شد؟

در زمان معاویه، امام حسن (علیه السلام) با ولید برخوردی داشت که او را به شدت سرافکنده کرد.

امام مجتبی (علیه السلام) به وی فرمود:

اما تو ای ولید بن عقبه! به خدا سوگند! من تو را به خاطر دشمنی ات با علی (علیه السلام) ملامت نمی کنم، زیرا آن حضرت تو را به جهت میگساری، هشتاد تازیانه زد و پدرت را در جنگ بدر با دست خود به سخت ترین وجه بکشت.

فقط از تو این سؤال رادارم:

چگونه او را ناسزا می گویی در حالی که خدا او را در ده آیه از قرآن، مؤمن خوانده، ولی تو را فاسق نامیده است؟۳

شأن نزول آیه:

عالمان و پژوهشگران دینی مطابق با تفسیر و روایات معتبر معتقدند که آیه ی شریفه، در شأن امام علی (علیه السلام) نازل شده است. امام ابو الفتوح رازی مفسّر معروف سنّی مذهب، شمس الدین ذهبی و دیگران، نظریه ی فوق را تأیید کرده اند و عالمان دینی و مفسران شیعه نیز بر همین باورند.

درباره شأن نزول آمده است روزی بین امام علی (علیه السلام) و ولید مشاجره ای اتفاق افتاد.

ولید به امام گفت:

ساکت باش! تو بچه ای و من بزرگم؛ زبانم گویاتر از تو، نیزه ام از نیزه ی تو تیزتر و در صف تیر اندازان ثابت قدم ترم…

امام فرمود:

ساکت باش! همانا تو فاسق هستی!

به دنبال این مشاجره، آیه ی ۱۸سوره سجده برپیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) نازل شد:

أفمن کان مؤمناً کمن کان فاسقاً لا یستوون

آیا کسی که مؤمن است همانند کسی می باشد که فاسق است؟ هرگز با هم مساوی نیستند!

مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان روایتی را از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است که مطلب بالا را تأیید می کند.۴

بدین گونه در قرآن کریم تعبیر زیبای «مؤمن» برای امام علی (علیه السلام) بکار رفت و برای ولید بد سابقه از عنوان ذلت بار «فاسق» استفاده شد.

درود و سلام خدا بر «مؤمن قرآن» باد.!

پی نوشت
۱. سوره ی سجده، آیه ی ۱۸.
۲. تفسیر شیخ طه الدّره، ج۱۱، ص۲۶۶.
۳. تفسیر صافی، ص۴۲۴.
۴. ملحقات إحقاق الحق، ج۳۰، ص۱۱.
۵. سفینه البحار، ج۲، ص۶۸۸.
۶. سفینه البحار،ج۲، ص۲۱۰.
۷. ملحقات إحقاق الحق، ج۳۰، ص۱۱۲ـ۱۱۳.
۸. تفسیر صافی، ص۴۲۴، به نقل از کتاب احتجاج طبرسی.
منبع : بشارت ؛ مهر و آبان ۱۳۸۲، شماره ۳۷ ، صفحه ۴۸
نویسنده : محمد علی مقدادی