شیخ عبدالله مامقانی

(نجف ۱۲۹۰ – ۱۲۵۱ق)

عالم وفقیه قرن ۱۴ ق .

شیخ عبدالله بن محمد حسن بن عبدالله، ازبزرگان حوزۀ نجف . درنجف اشرف متولد شد و مبادی و مقدمات علوم و سطح در فقه و اصول را در سال های ۱۳۰۸ – ۱۳۰۹ ق نزد پدر بزرگوارش و برخی دیگر از عالمان فرار گرفت .از مشایخ اثر گذار در مامقانی میرزا حسن خراسانی بود که او را در نوزده سالگی به تألیف تشویق کرد. پدر مامقانی اصولی بود و درمحضر او استعدادش در فقه و اصول شکوفا شد . با اخذ اجازۀ اجتهاد از پدر ، تدریس و تألیف را آغاز کرد ، اما دیری نپایید که در۱۳۲۲ق به مشهد مقدس به زیارت امام هشتم شیعیان شتافت و در۱۳۳۸ ق برای مناسک حج راهی حجازشد. درسرگذشت وی آمده است که دراین سفر، با استواری فراوان در برابرعالمان اهل سنت، به اقامۀ نماز جماعت برطبق مذهب تشیع پرداخت و همین امرشیعیان بسیاری را گرد او آورد . پس از آن به مشهد و سپس به قم رفت . درقم ، حاج شیخ عبدالکریم حائری ، که خود از بزرگان و عالمان آن دیاربود و به سبب برخی اقداماتش چون تأسیس حوزۀ قم جایگاه والایی داشت، محل اقامۀ نماز خود را به احترام به مامقانی تفویض کرد و بدین ترتیب مقام او را بلند داشت تا همه پایگاه وی را بشناسند (آقا بزرگ طهرانی ، الذریعه ، ج ۴ ، ص ۴۶۶ – ۴۶۷) .

مامقانی شاگردان بسیاری داشت که مشهورترین آن ها عبارت اند ازآیت الله میلانی ، آیت الله مرعشی نجفی ، آیت الله میرزا باقرزنجانی ، شیخ محمد حرزالدین ، شیخ صادق تنکابنی ، سید محمد صادق بحرالعلوم .درمیان شاگردان او حرزالدین بیش ترین بهرۀ رجالی را از او برده و شاید کتاب رجالی خود را تحت تأثیراستاد تألیف کرده باشد . مامقانی آثارارزشمندی ازجمله آثارفقهی برجای نهاده ، اما درمیان آثاروی کتاب تنقیح المقال فی علم الرجال جایگاه ارزشمندی دارد (آقایی ، ص ۳۳۱- ۳۳۲ ؛ رستگار ، ص ۲۱) این اثری رجالی است که مؤلف در بخشی از آن به تبیین دانش رجال نویسی و سپس معرفی گروهی ازعالمان شیعه پرداخته است . این کتاب به ترتیب حروف تهجی است و طیف وسیعی ازعالمان قرن های نخست را در برمی گیرد و بسیاری از مشایخ عصر مؤلف هم در آن گنجانده شده است . تنقیح المقال بسیارمورد استفادۀ عالمان قرارگرفته ودرمباحث مربوط به شناخت عالمان معاصر بسیار کمک رسان است . درمقابل ، آیت الله شیخ محمد تقی شوشتری برخی انتقادات و اشکالات خود بر این اثررا درقاموس الرجال خود آورده است .

پی نوشت ها:

آقا بزرگ طهرانی ، الذریعه الى تصانیف الشیعه ، بیروت .

آقایی ، سید علی (۱۳۸۶ش)، شیخ محمد تقی شوشتریی و انتقتدهای رجالی او، آینه پوهش. ۱۰۶٫

رستگار، پرویز، تنقیح المقال در قاموس الرجال، کتاب­های اسلامی ش ۱۵٫

منبع: نقش شیعه در فرهنگ و تمدن اسلامی