حکم سلام و صلوات بر امامان معصوم چیست؟

آیا سلام و صلوات بر معصومین و امامان بدعت است؟

شبهه:

چرا موقعى که شیعیان، نام امامان خود را مى برند به جاى رضى الله عنهم از سلام الله علیهم یا از صلوات الله علیهم استفاده مى کنند. در صورتى که بر طبق آیه شریفه إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً; خداوند و فرشتگانش به روان پاک پیغمبر درود مى فرستند، اى اهل ایمان، شما هم بر او درود فرستاده و سلام گویید و تسلیم فرمان او شوید احزاب ۵۶٫ بنابراین سلام و صلوات مخصوص نبى گرامى(صلی الله علیه وآله)اسلام است و شیعیان بر خلاف نص صریح قرآن، عمل مى کنند. آیا این کار هم بدعت و هم غلو نیست؟

پاسخ:

شیعیان نیز معتقدند که عملى برخلاف نص قرآن مجید نباید انجام شود. اما مطالب سؤال فوق به دلیل زیر بدعت و غلو نمى باشد.

۱- آیه مورد اشاره فقط سلام و صلوات فرستادن بر رسول الله را امر نموده و هرگز از سلام و صلوات فرستادن بر دیگران ممانعت ننموده است.

مثلا در آیه ۱۵۷ بقره : الَّذِینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِیبَهٌ قالُوا إِنّا لِلّهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَهٌ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ.

خداوند صلوات را بر بندگان زیادى که شامل این آیه شوند نثار مى کند،

بلکه بر اساس آیه ۴۲ احزاب : هُوَ الَّذِی یُصَلِّی عَلَیْکُمْ وَمَلائِکَتُهُ لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ کانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً.

این درباره صلوات و در مورد سلام نیز، نه تنها منتفى نیست بلکه آیات قرآن آن را تشویق مى کند.

وَإِذا جاءَکَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِآیاتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ. انعام ـ ۵۴

ملائکه بر مؤمنان سلام مى کنند، رعد آیه ۲۴;

و تحیت مؤمنان در بهشت به یکدیگر سلام است، ابراهیم ـ ۲۳٫

تا اینجا مربوط به عامه اهل ایمان است که درود و سلام بر آن ها منعى ندارد.

۲- اما در مورد اهل بیت پیامبر(صلى الله علیه وآله) به دلائل زیادى که به برخى از آن ها اشاره مى شود از فضیلت بیشترى برخوردار است.

۱)خداوند در سوره صافات مى فرماید: سَلامٌ عَلَى آلِ یاسِینَ صافات: ۱۳۰

در سوره صافات ، مرتب بر سایر انبیاى عظام سلام مى فرستد:

۲) سَلامٌ عَلَى الْمُرسَلِینَ صافات (۳۷): ۱۸۱

۳) سَلامٌ عَلَى نُوحِ فِى الْعَالَمِینَ صافات (۳۷): ۷۹

۴) سَلامٌ عَلَى إبْراهِیمَ صافات (۳۷): ۱۰۹

۵)سَلامٌ عَلَى مُوسَى وَ هَارُونَ صافات (۳۷): ۱۲۰

واضح است که در این آیات، نوح، ابراهیم، موسى و هارون جملگى پیامبران الهى هستند و بر آن ها سلام گفته است. اما (یاسین) یکى از نام هاى حضرت ختمى مرتبت است و سلام بر آل او یعنى سلام بر اهلبیت و اولاد او. بنابراین چون در هیچ جاى قرآن بر اولاد سایر پیامبران به جز اولاد حضرت محمد مصطفى(صلى الله علیه وآله) سلام نشده است، پس } سَلامٌ عَلَى آلِ یاسِینَ {یعنى سلام بر اولاد خاتم الانبیا. مخصوصاً در قران مجید و به منظور روشنگرى بیشتر امت، پنج نام از دوازده نام مبارک پیغمبر را آورده است که عبارتند از: (نون، یس، محمد، احمد و عبدالله)

از نظر علماى شیعه، مراد از آل یاسین یقیناً آل محمد مى باشد.

بسیارى از علماى اهل سنت نیز این گونه برداشت نموده اند.

 مثلاً ابن حجر در صواعق محرقه از ابن عباس و جمعى دیگر از مفسرین نقل مى کند که: «مراد از آل یاسین، آل محمد صلی الله علیه وآله است

فِی آخِرِهِ وَقَرَأَ أَهْلُ الْمَدِینَهِ آلِ یَاسِینَ بِفَصْلِ آلٍ مِنْ یَاسِینَ وَکَانَ بَعْضُهُمْ یَتَأَوَّلُ أَنَّ الْمُرَادَ سَلَامٌ عَلَى آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ[۱]

آل یاسین

و نیزسید ابى بکر شهاب الدین علوى در باب اول کتاب «رشفه الصادى من بحر فضائل بنى النبى الهادى» بیان کرده است.

مهمتر از این مطالب آن چیزى است که امام فخر رازى ذکر کرده است : اهل بیت آن حضرت در پنج چیز با آن حضرت برابرى مى کنند:

«إن أهل بیته یساوونه فی خمسه أشیاء فی السلام قال السلام علیک أیها النبیّ و قال سلام على آل یس و فی الصلاه علیه و علیهم فی التشهد و قال طه أی یا طاهر و قال: (وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً) و فی تحریم الصدقه و فی المحبه قال الله تعالى (فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللّهُ) و قال: (قُلْ لاَ أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى

۱-در سلام; که خداى متعال فرموده است: سلام بر پیغمبر بزرگوار و نیز بر آل یاسین (یعنى سلام بر آل محمد).

۲- درصلوات برآن حضرت; که در تشهد نماز، بر اهل بیت او صلوات فرستاده مى شود.

۳-در طهارت; که خداى متعال فرموده است: طه. یعنى اى طاهر و آیه تطهیر را نازل کرده است.

۴-در تحریم صدقه; که بر پیغمبر و بر اهل پیغمبر صدقه حرام است.

۵-در محبت; که خداى متعال فرموده است: بگو اگر شما خدا را دوست مى دارید، مرا متابعت کنید تا خدا شما را دوست بدارد. درباره اهل بیت آن حضرت فرموده است: اى محمد; به آن ها (امت) بگو: من از شما بجز دوستى ذوالقربى و اهل بیتم اجر و مزدى نمى خواهم[۲]

فضائل اهل بیت

بخارى و مسلم در صحیح خود آورده اند که پیغمبر فرمود:

«بین من و اهل بیت من در صلوات جدایى نیندازید» به طورى که وقتى آیه شریفه  إِنَّ اللهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً بر پیغمبر نازل گردید از ایشان سؤال شد: یا رسول الله; چگونه بر شما صلوات بفرستیم؟ حضرت در پاسخ فرمود: اللهم صل على محمد و آل محمد

در کتاب صحیح بخاری بطورمفصل آورده که بعد از نزول آیه شریفه «یا أیّها الذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما» آمدند خدمت نبی مکرم و گفتند: یا رسول الله! ما صلوات بر شما را نمی‌فهمیم چطوری است، علمنا کیف نسلّم. حضرت فرمودند : این طوری بگوئید :

قُولُوا: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ، وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، کَمَا صَلَّیْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِیمَ، إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ[۳]

صلوات بر پیامبر

در کتاب صحیح مسلم، این مطالب، مفصل آمده و روایات متعدد دیگری داریم که حضرت فرمود:

۶۶ – (۴۰۶) حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى، وَمُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ، – وَاللَّفْظُ لِابْنِ الْمُثَنَّى – قَالَا: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ، حَدَّثَنَا شُعْبَهُ، عَنِ الْحَکَمِ، قَالَ: سَمِعْتُ ابْنَ أَبِی لَیْلَى، قَالَ: لَقِیَنِی کَعْبُ بْنُ عُجْرَهَ، فَقَالَ: أَلَا أُهْدِی لَکَ هَدِیَّهً خَرَجَ عَلَیْنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ فَقُلْنَا: قَدْ عَرَفْنَا کَیْفَ نُسَلِّمُ عَلَیْکَ فَکَیْفَ نُصَلِّی عَلَیْکَ؟ قَالَ: «قُولُوا اللهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ، وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، کَمَا صَلَّیْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِیمَ، إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ، اللهُمَّ بَارِکْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، کَمَا بَارَکْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِیمَ، إِنَّکَ حَمِیدٌ مَجِیدٌ»[۴]

صلوات

حال بگوئید کدام بدعت است:

سلام و صلوات بر ائمه هدى(علیهم السلام) بدعت است!

یا حذف «حَىَّ عَلى خَیْرِ الْعَمَلِ» در زمان خلیفه دوم ؟!

یا تحریم متعه حج و متعه نساء در زمان خلیفه دوم ؟!

یا خواندن نوافل ماه مبارک رمضان بصورت جماعت در زمان خلیفه دوم ؟!

در حالى که در زمان پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) و زمان خلافت ابوبکر و اوایل خلافت خلیفه دوم، «حَىَّ عَلى خَیْرِ الْعَمَلِ» در اذان گفته مى شد، متعه حج و متعه نساء مورد عمل واقع مى شد و نوافل فرادى خوانده مى شد، و او به اجتهاد خود این تغییرات را ایجاد کرد، این ها بدعت و خروج از سنت است یا سلام کردن مؤمنان به یکدیگر و سلام آن ها بر فرزندان پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله)؟

متأسفانه عزیزان اهل سنت در موقع صلوات فرستادن می‌گویند :

اللهم صلّ علی محمد و سلم یا صلی الله علیه و سلم .

گویا صلوات فرستادن بر آل محمد را برای خودشان ننگ می‌دانند با اینکه در صحیح مسلم و بخاری آمده و روایات متعدد هم داریم از نهی از صلوات بتراء .عجیب اینجا ست که اهل سنت عبارت« صل الله علیه وآله» و« علیه سلام» را جدیدا بخاطر اینکه بگویند ما هم پیرو اهل بیتیم وحتی در مکانهی بازدیدی مثل کوه احد و… آورده اندبا اینکه خود این امر را بدعت می دانند واهل بدعت را در ضلالت می دانند پس اینکار بخاطر چیست اگر به آن معتقدند پس به گفته خودشان این امر بدعت بوده پس در ضلالتند واگر از روی سیاست می گویند چون خلاصه حرفشرا زده اند پس باز بر طبق عقیده خودشان در ضلالت اند.مگر اینکه به این رسیده باشند (همان طور که در بالا استدلال شد) که صلوات وسلام به اهل بیت بدعت نیست.

پی نوشت ها:

[۱] . فتح البارى، ج ۶ ، ص۳۷۲ المؤلف: أحمد بن علی بن حجر أبو الفضل العسقلانی الشافعی ، الناشر: دار المعرفه – بیروت، ۱۳۷۹، رقم کتبه وأبوابه وأحادیثه: محمد فؤاد عبد الباقی، قام بإخراجه وصححه وأشرف على طبعه: محب الدین الخطیب، علیه تعلیقات العلامه: عبد العزیز بن عبد الله بن باز، عدد الأجزاء: ۱۳ ; ینابیع الموده لذوى القربى، ج ۶ ص۴۳۵ ; تنبیه الغافلین، ص۱۴۶ .

[۲] . بحار الانوار، ج ۲۳، ص۱۷۰ به نقل از ابن حجر در صواعق از قول فخر الدین رازى ; نظم دررالسمطین، ص۲۹۳٫

[۳] . صحیح بخاری ج۴ ص۱۴۶ المؤلف: محمد بن إسماعیل أبو عبدالله البخاری الجعفی ، المحقق: محمد زهیر بن ناصر الناصر، الناشر: دار طوق النجاه (مصوره عن السلطانیه بإضافه ترقیم ترقیم محمد فؤاد عبد الباقی)، الطبعه: الأولى، ۱۴۲۲هـ، عدد الأجزاء: ۹٫

[۴] . صحیح مسلم ج۱ ص۳۰۵ المؤلف: مسلم بن الحجاج أبو الحسن القشیری النیسابوری (المتوفى: ۲۶۱هـ)، المحقق: محمد فؤاد عبد الباقی، الناشر: دار إحیاء التراث العربی – بیروت، عدد الأجزاء: ۵٫

منبع: سایت سنت