راز موفقیت-روزه فکری و تسلط بر نظام ارزیابی

روزه فکر، روشی موثر در ساماندهی افکار و تسلط بر نظام ارزیابی است. قھرمان واقعی، آن است که ھمیشه قھرمان باشد. ما نمی خواھیم فقط گاه به گاه نتیجه بگیریم. نمی خواھیم فقط یک لحظه احساس شادمانی کنیم و یا ندرتا کار درخشانی انجام دھیم. می خواھیم بطور دائم، احساساتی را تجربه کنیم که زندگی را ارزشمند می سازند. این حالت ثبات را چگونه می توان به وجود آورد؟

باید گفت که این موضوع، بستگی به عادات شما دارد. دانستن کافی نیست، باید به دانسته های خود عمل کنید. طرز فکری که ما را به جایی رسانده است که اکنون ھستیم، ما را به جایی که می خواھیم برویم، نخواھد رساند. تغییر، بزرگترین یار ماست، با وجود این بسیاری از اشخاص، سازمانھا، و جوامع، در مقابل تغییر، مقاومت می کنند و شیوه های فعلی خود را با توجه به موفقیت های گذشته، توجیه می نمایند.

اگر می خواھیم به موفقیت های بالاتری در زمینه های فردی یا شغلی برسیم، لازم است که برداشت ها و تلقی های متفاوتی داشته باشیم. آیا یک اتومبیل آخرین مدل را می خرید تا آن را در گاراژ منزلتان پارک کنید؟ آیا پیشرفته ترین کامپیوتر‌ھا را می خرید تا آن را در کمدی بایگانی سازید؟ مطمئنا پاسخ شما به این پرسش ها، منفی است. آیا این کتاب را خریده اید تا از شیوه های مؤثری که در آن ھست، استفاده نکنید؟

بعید است چنین باشد. بدین جھت، طرح ساده ای را موسوم به روزه فکر پیشنھاد می کنیم تا به کمک آن بتوانید الگوھای فکری، عاطفی و رفتاری گذشته را در ھم بشکنید و نشان دھید که می توانید روش های تازه و نیرومندی را که قبلاٌ آموخته اید بلافاصله به اجرا درآورید. اگر طرح روزه فکر را با دقت اجرا کنید، خواھید توانست الگوھای رفتاری تازه را برای ھمیشه در خود تثبیت کنید.

این موضوع حقیقت دارد که نیروی باد و باران و سایر تغییرات جوی، در اختیار ما نیست؛ اما می توانیم بادبان های خود را طوری تنظیم کنیم که با استفاده از ھمان تغییرات، قایق خود را به سر منزل مقصود برسانیم. تمام افراد موفقی که می شناسم، دارای قدرت تمرکز و روشن بینی ھستند و می توانند در میان طوفان احساسات، خونسردی خود را حفظ کنند. چگونه این کار را می کنند؟

بیشتر این افراد برای خود یک قانون اساسی دارند: ھرگز بیش از ۱۰ درصد از اوقات خود را صرف فکر کردن به مشکل نکنید و ھمیشه ۹۰ درصد از وقت خود را صرف یافتن راه حل نمایید.

چگونه می توانید بر افکار و احساسات خود مسلط شوید. در اینجا می خواھیم به کشف یکی از مؤثرترین شیوه های بپردازیم که ترکیبی از واقع بینی و خوشبینی است. سالها پیش، تفکر مثبت را جزو بھترین راه حل ها نمی دانستم. فکر می کردم که اگر امور را بھتر از آنچه که ھستند نبینم، دلیل ھوشمندی است. حقیقت آنست که تعادل، شرط زندگی است. اگر متوجه علف های ھرزه باغمان نباشیم باغ از بین می رود. ھمینطور توجه بیش از حد به علف های ھرزه، باعث اتلاف وقت است. شیوه بزرگان راه میانه است.

۱- ھر واقعه ای را آنچنانکه ھست ببینید. (نه بدتر از آنچه که ھست.)
۲- آن را بھتر از آنچه که ھست ببینید.
۳- این طرز نگریستن را شیوه خود قرار دھید.

مھمترین قدم در زمینه وجین کاری باغ ذھنی ما، این است که الگوھای محدودکننده را بر طرف کنیم و بھترین راه انجام این کار، ده روز، روزه فکری است که ضمن آن می توانیم آگاھانه بر افکار خود مسلط شویم. برنامه روزه فکر، فرصتی عالی برای رفع الگوھای منفی و نابودکننده است. موضوع، بسیار ساده است. ظرف ده روز آینده که از ھم اکنون آغاز می شود، تصمیم قاطع بگیرید که کاملاٌ بر افکار و احساسات خود مسلط باشید. و ھم اکنون تصمیم بگیرید که به ھیچ وجه به مدت ده روز متوالی دچار افکار و احساسات منفی و بی ثمر نشوید.

ده روز، روزه فکری

برای ده روز آینده، زندگی تازه ای آغاز کنید! قوانین کار به شرح زیر است:

۱- به مدت ده روز متوالی از باقی ماندن در افکار و احساسات بیھوده خودداری کنید. از فرو رفتن در مسائل ضعیف کننده و بکار بردن کلمات و تمثیل های مخرب اجتناب کنید.

۲- اگر افکار شما متوجه امور منفی شد، بلافاصله با کمک شیوه هایی که آموخته اید، جھت فکری خود را عوض کنید.

۳- ھر روز صبح پرسش های نیروبخش صبحگاھی را تکرار و خود را برای موفقیت آماده کنید.

۴- برای ده روز متوالی سعی کنید که توجھتان مطلقا به راه حل ها باشد، نه به مسائل و مشکلات، ھرگاه مشکلی به نظرتان رسید بلافاصله فکر خود را به یافتن راه حل آن متوجه کنید.

۵- اگر متوجه شدید که در یکی از افکار و احساسات نامطلوب فرو رفته اید، خود را زیاد سرزنش نکنید و بلافاصله به تغییر روحیه خود بپردازید؛ اما اگر به مدت طولانی در افکار و احساسات منفی باقی ماندید، تا روز بعد صبر کنید و آنگاه ده روز، روزه فکری را از سر بگیرید. ھر چند که ممکن است چندین روز، روزه خود را ادامه داده باشید.

آیا واقعاٌ حاضرید که برداشت تازه ای از زندگی داشته باشید؟ ده روز روزه فکری را آغاز نکنید، مگر اینکه مطمئن باشید که می خواھید آن را تا پایان مدت ادامه دھید. این، کار اشخاص ضعیف نیست، این کار کسانی است که واقعاٌ می خواھند نظام عصبی خود را برای الگوھای عاطفی نیروبخش شرطی کنند تا به درجات بالاتری از موفقیت برسند.

شیوه روزه فکر، مخصوص کسانی است که می خواھند شیوه هایی را که آموخته اند (تداعی عصبی دانش شرطی کردن، پرسش، نیروی کلمات دگرگون کننده، تمثیل، تغییر مرکز توجه و حالت جسمی) به صورت بخشی از تجارب روزانه در آورند.

چگونگی استفاده از اھرم روانی برای تقویت روحیه و ادامه روزه فکری

موضوع را به دوستان، خویشاوندان و ھمکارانتان اعلام کنید و از آنھا کمک بگیرید. حتی بھتر است رفیق ھمراھی پیدا کنید و ھمزمان به روزه فکری مبادرت کنید. اگر در این مدت خاطرات روزانه خود را یادداشت کنید. بسیار عالی است. با ثبت موفقیت های خود در زمینه رفع الگوھای منفی نقشه شاھراھی را ترسیم می کنید که بسیار ارزشمند است و در آینده ھرگاه به جاده های انحرافی بر خوردید می توانید به آن نقشه مراجعه کنید.

سالھا پیش، عادت کردم که روزانه حداقل به مدت سی دقیقه مطالعه کنم و این یکی از ارزشمندترین عادت های زندگی من بوده است. جیم ران یکی از استادان من گفته بود که مطالعه چیزی که ارزش داشته باشد، نیروبخش باشد و مھارت های تازه ای به انسان بیاموزد، از غذا خوردن مھمتر است. می گفت از خوردن شام صرفنظر کن اما از مطالعه چشم پوشی نکن. پس در ھنگام گرفتن ده روز، روزه فکری و پاکسازی ذھن، با مطالعه مطالبی که بینش شما را افزون سازد و شیوه های نوین زندگی را به شما بیاموزد روح خود را تغذیه کنید. به خاطر داشته باشید: رھبران اھل مطالعه اند.

فواید روزه ده روزه فکری

۱- به الگوھای عادتی ذھنی که باعث عقب افتادن شما شده اند، آگاه می شوند.
۲- ناچار می شوید جانشین های مفید برای آنھا پیدا کنید.
۳- ھر بار برای رفع مشکلات، افکار خود را کنترل می کنید، اعتماد به نفستان زیاد می شود.
۴- مھمتر از ھمه آنکه باعث می شود عادت های تازه، معیارھای نو و انتظارات جدیدی پیدا کنید که زندگانیتان را پربارتر سازد.

موفقیت، فرآیندی قدم به قدم است و از مراعات یک رشته اصول ساده و نظم و انضباط ھای جزیی بدست می آید. ھمچنانکه قطار، به تدریج سرعت می گیرد، این تمرین نیز باعث می شود که عادات قدیمی را پشت سر گذارید و با سوختی که از عادات تازه بدست می آورید، با سرعتی بی سابقه پیش بروید.

آیا این روزه فکری، فقط یک تمرین ده روزه است؟

در واقع چنین نیست. شما ھرگز نباید به عادات منفی گذشته بر گردید، مگر آنکه خود چنین بخواھید. می توانید در تمام عمر به چیزھای خوب و مثبت فکر کنید و به این کار(معتاد) شوید.

اگر پس از گذشتن ده روز روزه فکری و ترک الگو‌ھای مسموم فکری، باز ھم ھوس کردید که به آن عادتھا بر گردید، میل خودتان است. اما من اطمینان دارم که پس از آشنا شدن با روش های تازه، بازگشت به آن شیوه های منفی در نظرتان تھوع آور خواھد بود. فقط یادتان باشد که ھر وقت دچار آن عواطف منفی شدید، مقابله با آنھا را قبلاٌ آموخته اید و می توانید بلافاصله خود را در مسیر صحیح قرار دھید.

از میان کارھایی که می کنم، یک جنبه را بسیار دوست می دارم و آن فرصتی است که یافته ام تا رمز و راز رفتار انسانی را بگشایم و سپس راه حل هایی را ارائه کنم که واقعاٌ تغییری در کیفیت زندگی افراد، پدید آورد. برای اینکه کار تغییر، آسانتر انجام شود، از سطح، به عمق فرو می روم و اھرم های حساسی از قبیل باورھای کلی و تمثیل ها را مورد توجه قرار می دھد.

من عادت دارم که ھر روز در نقش کارآگاه شرلوک ھلمز فرو روم تا جزییات دقیق تجربه های منحصر به فرد دیگران را پھلوی ھم گذارم و معماھای رفتاری آنان را کشف کنم. سرنخ ھای رفتاری گاھی ھمچون دودی که از لوله اسلحه خارج می شوند، افشاگرند و گاه بسیار ظزیف و نامریی ھستند و کشف آنھا نیازمند تحقیق و تجسس بیشتری است. اما سرانجام، ھمه سرنخھا به عوامل اصلی خاصی ختم می شوند.

تفاوت انسانھا در نحوه استدلالشان است. ھر کسی با توجه به نظام خاصی تصمیم می گیرد که ھر واقعه ای را چگونه تعبیر و تفسیر کند و چه عملی را انجام دھد. من این نظام را (نظام اساسی ارزیابی) می نامم.

اھمیت درک رفتار انسانی را می توان به کمک یک تمثیل، نشان داد. فرض کنید مردی در کنار رودخانه ای ایستاده است. ناگھان صدای فریادی را می شنود و متوجه می شود که کسی در حال غرق شدن است. فوراٌ به آب می پرد و او را نجات می دھد. اما ھنوز نفس تازه نکرده فریادھای دیگری را می شنود و باز به آب می پرد و دو نفر دیگر را نجات می دھد، اما پیش از آنکه حالش جا بیاید، صدای چھار نفر دیگر را که کمک می خواھند، می شنود.

او تمام روز را صرف نجات افرادی می کند که در چنگال امواج خروشان گرفتار شده اند. کاش این مرد خیرخواه، چند قدمی به طرف بالای رودخانه می رفت تا متوجه شود که دیوانه ای مردم را یکی یکی به رودخانه می اندازد!

خود شما اگر به جای رفع معلول، به مبارزه با علت می پرداختید، چقدر در مصرف انرژی صرفه جویی می کردید؟ اگر(نظام اساسی) ارزیابی را درک کنید، خود را مجھز کرده اید تاثیر رفتار خود و دیگران تاثیر مثبتی بگذارید. نحوه ارزیابی مشکلات و فرصت های زندگی، علمی آشکار است.

با دانستن عوامل نظام تصمیم گیری و قضاوت، نه فقط علت رفتارھای خود را درک می کنید، بلکه می توانید پیش بینی کنید که چه چیزھایی در شما حالت دافعه و چه چیز‌ھایی حالت جاذبه ایجاد می کنند. چنانکه خواھیم دید تصمیم و ارزیابی، بر پایه پنج جزء اساسی است، خواه این تصمیم مربوط به شام خوردن باشد و خواه مربوط به ازدواج. ھر یک از ما دارای ترکیب خاصی از این پنج جزء ھستیم و ھمین امر باعث می شود که زندگی ما، منحصر به فرد باشد.

ھنگامی که روابطتان با کسی تیره می شود، آیا بھتر نیست علت رفتار طرف مقابل را درک کنید تا بتوانید رشته قطع شده را بلافاصله گره بزنید؟ خصوصاٌ در ازدواج باید ھر روز مراقب فشارھای روانی کوچکی که پیش می آید باشید تا بتوانید رشته ای که شما را در ابتدا به هم پیوند داده است، محکمتر کنید.

اگر ھمسر شما در اثر فشار کار، سخنان دلسردکننده ای می گوید معنی اش آن نیست که به آخر خط رسیده اید. معنی اش آن است که ھمسر مورد علاقه شما به محبت و حمایت بیشتری نیاز دارد. اگر قیمت سھام کارخانه ای یک روز اتفاقاٌ در بازار بورس تنزل کرد، نمی توان آن را ملاک قضاوت درباره عملکرد آن شرکت قرار داد. به همین ترتیب نمی توان درباره شخصیت یک فرد بر اساس یک رفتار اتفاقی به داوری نشست. رفتار، ھمیشه معرف شخصیت فرد نیست. برای شناخت افراد باید انگیزه های آنان را شناخت.

اگر از مطالعه طرز فکر و نحوه عمل بزرگان و رھبران، یک نکته را یاد گرفته باشم آن نکته این است که زندگانی برتر، نتیجه قضاوت برتر است. مثلاٌ کسانی که از نظر مالی موفق می شوند، راه های بھتری برای ارزیابی فرصت ها، احتمال خطر، و منفعت سراغ دارند. ھر چند ھر کسی می تواند در زمینه های گوناگون، اطلاعات فراوانی را بدست آورد، اما نظام تصمیم گیری و قضاوت غول های نشان دھنده، برتری آنان را سبب می شود.

کسانی که در زندگی زناشویی خود روابط پایداری را ایجاد می کنند نیز از قدرت ارزیابی فوق العاده ای برخوردارند و می توانند در ھنگامی که اوضاع متشنج می شود، واکنش های مناسبی نشان دھند. افراد خوشبخت نیز راه های مؤثرتری را برای ارزیابی (مشکلات) می دانند. خبر خوشی که برایتان دارم این است که لازم نیست سالها رنج بکشید بلکه می توانید شیوه های افراد موفق را در ھر زمینه الگوبرداری کنید.

باید شیوه های قضاوت خود را بشناسید و بر آنھا مسلط باشید و گرنه این شیوه ها شما را به مسیری می رانند که سرانجام نسبت به توانایی های خود مشکوک می شوید. فرض کنید مشغول تنیس‌بازی ھستید و ضربه ضعیفی می زنید.

بیشتر مردم در چنین مواردی، موضوع را به شکل بدی تعمیم می دھند و ابتدا می گویند: (عجب ضربه افتضاحی!) و بعد (امروز اصلاٌ نتوانستم خوب بازی کنم.) ھرگز سعی نکنید با چنین افکار و قضاوتی خود را شکست دھید! ھم اکنون دست کم دو واقعه که آنھا را به صورت منفی بزرگ جلوه داده اید به خاطر آورید. آیا این واقعه در زمینه روابطتان بوده است؟ در زمینه عملکرد شغلی؟ یا توانایی جسمی؟

اکنون تصمیم بگیرید که این الگو را دور اندازید، دفعه بعد که این حالت شروع شد بلافاصله آن را از ذھن خود پاک کنید. با آن طرز فکر وداع کنید و فکر خود را متوجه ھدف سازید. به تغییری که بلافاصله در حاصل عملکردتان پیدا می شود، دقت کنید.

آنچه در میان ھمه افراد موفق مشترک است، قضاوت و ارزیابی عالی آنھاست. وین گرتسکی قھرمان بزرگ ھاکی نیز از این قاعده مستثنی نیست. آیا او بزرگترین، نیرومندترین و سریعتری بازیکن تیم است؟ خود او چنین ادعایی ندارد. وقتی از او علت موفقیتش را پرسیدم، گفت موقعی که سایر بازیکنان به دنبال توپ حرکت می کنند، من به طرف محلی می روم که توپ به آنجا خواھد رسید.

قدرت پیش بینی و سنجش سرعت و مسیر توپ و نحوه عملکرد و انگیزه سایر بازیکنان باعث شده است که او خود را در موقعیتی بالاتر از دیگران قرار دھد. اگر ھم اکنون قدرت پیش بینی بیشتری داشتید، چه تفاوت های بزرگی در شرایط زندگیتان پدید می آمد؟ شاید برایتان اتفاق افتاده باشد که زمانی از شنیدن مطلبی به گریه افتاده باشید، در حالی که ھمان سخن در شرایط دیگری شما را به خنده انداخته است. علت، به احتمال زیاد مربوط به تغییر شرایط روحی شماست.

نظام اساسی ارزیابی

۱-شرایط فکری و عاطفی

در حالت اعتماد به نفس و خوش بینی، تصمیم هایی می گیرید و در ھنگامی که وحشت زده و آسیب پذیر ھستید، تصمیماتی دیگر. در شرایطی احتیاط، شرط عقل است و در شرایطی دیگر، مانع پیشرفت. ھنگام تصمیم گیری و تعبیر وقایع و اقدام به عمل، باید روحیه ای نیرومند داشته باشید نه اینکه برای بقای خود بطور غریزی واکنش نشان دھید.

۲-پرسش

پیش از انجام ھر کاری باید قضاوت کنید و بپرسید(معنی این کار چیست، و چه باید بکنم تا رنجھا را دفع و خوشی ها را فراھم سازم؟) پرسش های خاصی که از خود می کنید، اثری نیرومند بر اعمال شما دارند.

ھنگامی که با کسی وعده ملاقات دارید، آیا طبق عادت می گویی (اگر این شخص پیشنھاد مرا رد کند یا مرا برنجاند چه؟) اگر چنین باشد، خود را در معرض قضاوت هایی قرار می دھید که ممکن است باعث از دادن فرصت شود. اما اگر از خود بپرسید(بھتر نیست اول درباره شخصیت این شخص تحقیق کنم؟ دوستی با این شخص، چقدر برایم جالب و مفید است؟) این پرسش ها باعث می شود که از موقعیت، بھتر استفاده کنید.

ھمه ما دوستدار رنج کمتر و لذت بیشتر ھستیم. اما ھر یک از ما، راه متفاوتی برای رسیدن به این ھدف ها آموخته ایم. در نتیجه ھر یک از ما یاد گرفته ایم که به بعضی از عواطف خود، بھای بیشتری بدھیم. مثلاٌ بعضی ها نھایت خوشی را در آرامش و امنیت می دانند و بعضی دیگر، طرفدار ماجراجویی ھستند.

۳-سلسله مراتب ارزشھا

عبارتست از فھرستی است که در آن مھمترین (لذتبخش ترین) حالات روحی و ھمچنین رنج آورترین آنھا به ترتیب اولویت نوشته شده باشد. ھر تصمیمی که می گیریم و ھر قضاوتی که می کنیم، بطور ناخودآگاه برخاسته از میل به ارزش ھای لذتبخش و اجتناب از ارزش های رنج آور است. مثلاٌ اگر به عشق، بھای زیادی بدھید و در عین حال ھیچ نوع تضاد عقیده برایتان قابل تحمل نباشد، آیا فکر نمی کنید که این طرز فکر، بر صداقت شما در روابط شخصی اثر بگذارد؟

۴-اعتقادات

اعتقادات کلی، تعیین کننده انتظاراتی است که از خود، از دیگران، و بطور کلی از زندگی دارید. این اعتقادات غالباٌ بر نحوه ارزیابی شما اثر می گذارند. دسته خاصی از اعتقادات به صورت قوانین فردی تظاھر می کنند و به شما می گویند که در چه صورت و تحت چه شرایطی، ارزش ھای مورد نظرتان تامین می شوند.

به عنوان مثال، اعتقاد بعضی از اشخاص این است که (اگر مرا دوست داشتی، ھرگز صدایت را برای من بلند نمی کردی.) این اشخاص برای خود قانونی دارند که می گوید اوج گرفتن صدا، نشانه بی مھری است، ھر چند که این عقیده ممکن است پایه و اساسی نداشته باشد. آیا شما ھم در زمینه روابط، برای خود اعتقادات و قوانینی دارید؟ آیا این عقاید مفید واقع شده اند یا خیر؟ اعتقادات چگونه پیدا می شوند؟

۵-مرجع

مرجع عبارت از مخلوط درھمی از تجارب و اطلاعات است که در بایگانی عظیمی به نام مغز نگھداری می شوند. مرجع ھا مواد خام و سازنده اعتقاداتی ھستند که منجر به قضاوت و تصمیم می شوند.

ھر کسی تجارب یا مرجع ھای بی شماری در ذھن خود دارد که می تواند از آنھا استفاده کند؛ مرجع ھایی که انتخاب می کنید و از بایگانی مغز خود خارج می سازید، تعیین کننده معنایی است که به تجربه می دھید، احساسی که در قبال آن دارید، و عملی که می خواھید انجام دھید. به عنوان مثال خیلی فرق می کند اگر احساس کنید، ھمیشه از وجود شما سوءاستفاده شده است یا اینکه احساس کنید که با عشق و محبت بی قید و شرط بزرگ شده اید. یا اینکه در زندگی آزاد و لاابالی بوده اید، یا تابع انضباط.

جمع بندی

روزه فکری، روشی که به مدد آن می توانیم افکار و ساختار ذهنی خود را سامان دهیم. بدین منظور در یک بازه ده روزه، روزه فکری را پیاده سازی کرده و در این مدت با انجام تمرینات روزانه گفته شده، با افکار و احساسات منفی مبارزه و ذهن خود را برای پایه گذاری تفکر موفقیت، آماده می سازیم.

منبع اقتباس: آنتونی رابینز؛ راز موفقیت؛ ص۵۸-۶۴