دنیای مدرن و چالش های خانواده ها

در دنیای امروز همه چیز فراوان یافت می‌شود، جز آرامش که گمشده‌ای کمیاب است و شیوه زندگی در دنیای جدید نیز آن را کمیاب‌تر کرده است. یکی از ویژگی‌های زندگی جدید، استرس و فشار ناشی از تلاش برای سرعت بخشیدن به فعالیت‌هاست!

در نظر داشته باشیم که انسان، دارای دو بعد مادی و معنوی است که باید با هم و در کنار هم رشد کنند و به تعالی و کمال برسند. بشر امروزی، اگر ارزش‌ها و هنجارهای اخلاقی را سرلوحه زندگی در دنیای مدرن قرار دهد، جامعه و خانواده‌ای شاداب، سرزنده و پویا می‌سازد. خانواده سنتی یا مدرن، هر کدام ویژگی‌های منحصر به خود را دارند و گزینه برتر، آمیختن ویژگی‌های مثبت و سازنده خانواده سنتی و مدرن، برای رسیدن به یک خانواده ایده‌آل و سالم است.

ناهماهنگی عدم تعادل در روابط، پویایی و سلامت روان را از خانواده می‌گیرد و بی‌توجهی به بهداشت روانی خانواده، از مشکلات مهم زندگی‌های امروزی است. پژوهشگران، بالا رفتن آمار افسردگی در مردم را از پی‌آمدهای نوع زندگی قرن بیستم می‌دانند که در آن، خانواده‌ها از هم گسسته‌اند، طوری که بیشتر مردم در کنار خانواده و با روش‌های نا سالم و غیر اصولی زندگی می‌کنند.

در این شرایط، والدین وقت کافی برای همراهی مؤثر فرزندان خود (مانند توجه و محبت کافی، کنترل و مدیریت اصولی، ملاحظات اخلاقی و ….) ندارند و در نتیجه، استرس‌های گوناگون، افراد را در معرض افسردگی و بیماری‌های روانی قرار می‌دهد.

افزایش زمینه‌های تحریک جنسی نیز در پی گسترش و تنوع وسایل جدید تکنولوژی، خانواده‌ها را با گرفتاری‌های نگران کننده‌ای رو به رو کرده است. دنیای مدرن، عصر تنوع و هیجان و نوآوری است. تعدد مشاغل مردان و فشار بیش از حد ناشی از فعالیت زنان در خانه و مشاغل رسمی آنان در جامعه، همراه با افزایش استرس‌ها و ضعف مهارت زوجین در برقراری ارتباط سالم جنسی نیز کارکرد تربیت جنسی خانواده را ضعیف کرده است.

خانواده، سنگ زیر بنای جامعه و تنها نظام اجتماعی است که در همه جوامع مورد پذیرش می‌باشد خانواده در جوامع گوناگون دارای نقش، پایگاه و منزلتی متفاوت است. استواری و تحکیم روابط خانوادگی در بهبود روابط اجتماعی و کاهش مشکلات جامعه نقش ارزنده و مثبت دارد. امروزه این نهاد مهم و سرنوشت‌ساز در زندگی صنعتی و شهری دچار آسیب‌های فراوان شده و از ایفای نقش اساسی خود بازمانده است.

امروزه ارزش‌های خانوادگی با ارزش‌های جهانی در تضاد و تناقض هستند. ارزش‌های خانوادگی مبتنی بر وفاداری، هم دردی، تعهد به یکدیگر و نظایر آن‌ها بین اعضای خانواده است. در حالی که ارزش‌های امروزی و جدید بیشتر متمایل به تخصص، کارآیی، دستیابی به موقعیت اجتماعی بهتر و منفعت شخصی بالاتر است.

هر گونه بی‌توجهی به کارکردهای مهم خانواده، نوعی بی‌تعادلی ایجاد می‌کند که به دنبال آن خانواده دچار بحران می‌شود. پژوهشگران، افزایش افسردگی را، از عوارض تغییر سبک زندگی در قرن حاضر می‌دانند که در آن کانون خانواده از هم گسسته است و والدین وقت کافی صرف فرزندان خود نمی‌کنند، همه این استرس‌ها روی هم جمع شده افراد را در معرض افسردگی قرار می‌دهند. افزایش زمینه‌های تحریک جنسی، که به ویژه با توسعه ابزارهای جدید فناوری شاهد آن هستیم خانواده‌ها را به چالش کشانده است.

امروزه خانواده‌ها در تربیت فرزندان خود با مشکل مواجه شده‌اند. آن‌ها از پرورش فرزندانی که دارای صلابت شخصیت و هویت اجتماعی باشند عاجزند و در نتیجه فرزندان در مواجهه با بحران‌ها و مسئولیت‌های پیش رو بسیار ضعیف و ناپخته عمل می‌کنند، فرزندسالاری در بسیاری از خانواده‌ها توازن کنترل، اقتدار و نظارت والدین را بر هم زده است.

مشکل دنیای امروز بروز بحران هویت در افراد خانواده است. گم کردن جهت و معنای زندگی، افراد را دچار آشفتگی کرده است و در رویارویی با مشکلات زندگی، خانوادگی، آن‌ها را به استیصال می‌کشاند. بحران هویت خانواده در عصر حاضر یکی از رویدادهای تلخی است که در گذر از زندگی سنتی به زندگی مدرن دامن گیر جوامع بشری شده است.

سقوط ارزش‌های اخلاقی، رابطه نزدیک با سقوط خانواده یا کم بها شدن آن دارد. واژگونی ارزش‌ها در جهان مدرن که با نفی دین و اخلاق همراه است هر کاری را مجاز می‌داند. از آفاتی که حیات خانواده را تهدید می‌کند بی‌اعتباری تدریجی، هنجارها، اخلاقیات، اعتقادات مذهبی و ارزش‌های سنتی و به موازات آن شیوع انواع انحرافات در رفتارهای غیر متعارف در جامعه است.

شتاب و سرعت برای بهره‌گیری هر چه بیشتر از زمان و فرصت ها، اخلاق فردی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده است و خانواده‌های سنتی، آرام و با ثبات و بی‌دغدغه را تبدیل به خانواده مدرن پر التهاب، سردرگم و بی‌ثبات و پر اضطراب کرده است. فرهنگ مدرن، فضایی آزاد و شاد را برای جامعه و خانواده ترسیم کرده است، ولی این تابلوی زیبا و دل فریب رنگ و نقشی با دوام و ثابت ندارد.

منبع: اپک تایمز؛ مرضیه آهنکوب؛ روانشناسی بالینی و مشاور خانواده