حمایت فرشتگان در جنگ بدر

در آیات ۹ ـ ۱۰ سوره «انفال» آمده است. خداوند مى فرماید: «به خاطر بیاورید زمانى را که از شدت وحشت و اضطراب ـ که از کثرت نفرات دشمن و فزونى تجهیزات جنگى آنها براى شما پیش آمده بود ـ به خدا پناه مى بردید، دست حاجت به سوى او دراز مى کردید و از وى تقاضاى کمک مى نمودید» (إِذْ تَسْتَغیثُونَ رَبَّکُمْ).

در پاره اى از روایات آمده پیامبر(صلى الله علیه وآله)نیز با مسلمانان در استغاثه و یارى طلبیدن از خداوند هم صدا بود، دست خود را به سوى آسمان بلند کرده عرضه مى داشت: أَللّهُمَّ أَنْجِزْ لِى ما وَعَدْتَنِى اللّهُمَّ إِنْ تُهْلَکْ هذِهِ الْعِصابَهُ لاتُعْبَدُ فِى الأَرْضِ:

«خداوندا، وعده اى را که به من داده اى تحقق بخش! پروردگارا، اگر این گروه مؤمنان نابود شوند، دیگر در روى زمین پرستش نمى شوى»!

و پیامبر(صلى الله علیه وآله) آن قدر به این استغاثه و دعا ادامه داد که عبا از دوشش بر زمین افتاد.

و به دنبال آن مى افزاید: در این هنگام «خداوند تقاضاى شما را پذیرفت و فرمود: من شما را با یک هزار نفر از فرشتگان که پشت سر هم فرود مى آیند، کمک و یارى مى کنم» (فَاسْتَجابَ لَکُمْ أَنِّی مُمِدُّکُمْ بِأَلْف مِنَ الْمَلائِکَهِ مُرْدِفینَ).

آنگاه، براى این که کسى خیال نکند پیروزى به دست فرشتگان و مانند آنها است، مى فرماید: «خداوند این کار را فقط بشارت و براى اطمینان قلب شما قرار داد» (وَ ما جَعَلَهُ اللّهُ إِلاّ بُشْرى وَ لِتَطْمَئِنَّ بِهِ قُلُوبُکُمْ).

«و گرنه پیروزى جز از ناحیه خداوند نیست» (وَ مَا النَّصْرُ إِلاّ مِنْ عِنْدِ اللّهِ)، و ما فوق همه این اسباب ظاهرى و باطنى اراده و مشیت او است.

«زیرا خداوند آن چنان قادر و قوى است که هیچ کس نمى تواند در برابر اراده و ایستادگى کند و آن چنان حکیم و دانا است که یارى خود را جز در مورد افراد شایسته قرار نخواهد داد» (إِنَّ اللّهَ عَزیزٌ حَکیمٌ).

در این که آیا فرشتگان جنگیدند یا خیر، در میان مفسران در این زمینه گفتگوى بسیار شده است:

بعضى معتقدند: فرشتگان رسماً وارد صحنه نبرد شدند و با سلاح هاى مخصوص به خود به لشکر دشمن حمله کردند و عده اى از آنها را به خاک افکندند، پاره اى از روایات را نیز در این زمینه نقل کرده اند.

ولى قرائنى در دست است که نشان مى دهد: نظر گروه دوم که مى گویند: فرشتگان تنها براى دلگرمى و تقویت روحیه مؤمنان نازل شدند، به واقع نزدیک تر است؛ زیرا:

اوّلاً: در آیه فوق خواندیم که: اینها تمام براى اطمینان قلب شما بوده است تا با احساس این پشت گرمى بهتر مبارزه کنید، نه این که آنها اقدام به جنگ کرده باشند.

ثانیاً: اگر بنا شود فرشتگان، شجاعانه سربازان دشمن را به خاک افکنده باشند، چه فضیلتى براى مجاهدین «بدر» باقى خواهد ماند که این همه در روایات از آنها سخن به میان آمده است؟

ثالثاً: تعداد مقتولین «بدر»، هفتاد نفر بودند که قسمت مهمى از آنها با شمشیر على(علیه السلام) به خاک افتادند، و قسمت دیگرى به دست جنگجویان اسلام که غالباً قاتلین آنها در تاریخ به نام، ذکر شده اند.

بنابراین، براى فرشتگان چه چیز باقى مى ماند؟ و چه کسى را آنها به خاک انداختند؟(۱)

پی نوشت:

۱. تفسیر نمونه، جلد ۷، صفحه ۱۳۶.