حضرت زهرا و حضرت مهدی (علیهما السلام)(۲)

مقدمه

در شماره هفتم، درباره ارتباط میان حضرت زهرا (سلام الله علیها) و حضرت مهدی (عج) و همانندی های آن دو بزرگوار، مطالبی را که از قرآن و روایات استفاده می شد بیان کردیم.

در این نوشتار، ادامه آن مباحث را پی می گیریم و به مواردی دیگر اشاره می کنیم.

۱۹. حضرت زهرا (سلام الله علیها) نور اهل آسمان و حضرت مهدی (عج) نور اهل زمین است .

الف) حضرت زهرا (سلام الله علیها) نور اهل آسمان است .

در بخشی از یک حدیث طولانی و زیبا، پیامبر اکرم (ص) فرمود: ثم أظلمت المشارق و المغارب، فشکت الملائکه إلی الله تعالی أنْ یکشف عنهم تلک الظلمه.

فتکلم الله جلّ جلالُه کلمهً فخلق منها روحا ثُمّ تکلَّم بکلمهٍ فخلق من تلک الکلمه نورا، فأضاءت النور إلی تلک الروح و أقامها مقامَ العرش فزهرت المشارق و المغارب فهی فاطمه الزهراء و لذالک سمیت الزهراء لأنَّ نورها زهرت به السماوات.^(۱)

چون به واسطه نور او، آسمان ها روشن شد.

ب) حضرت مهدی (عج) نور اهل زمین است .

مفضل بن عمر می گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که فرمود: «ربّ الأرض» در آیه «وأشرقت الأرض بنور ربّها»^(۲) یعنی امام الارض «مراد امام زمین است.» پرسیدم: «وقتی حضرت خروج کند چه می شود؟».

فرمود: «در آن روز، مردم، از نور خورشید و ماه، بی نیاز می شوند و به نور امام(علیه السلام) اکتفا می کنند.^(۳)

خورشید و ماه بی نیاز می شوند.^(۴)

دلیل این مطلب، روایتی است که باز خود مفضل بن عمر از امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که فرمود:

إذا قائمنا قام، أشرقت الأرض بنور ربّها و استغنی العباد عن ضوء الشمس و ذهبت الظلمه….^(۵)

خورشید بی نیاز می شوند و ظلمت به طور کلی از بین می رود.

۲۰. حضرت زهرا (سلام الله علیها) خیره الأحرار و سیده النساء، مادر حضرت مهدی (عج) خیره الإماء و جابر جعفی می گوید:

از امام باقر (علیه السلام) شنیدم که فرمود:عمر بن خطاب به امیرالمؤمنین (علیه السلام) عرض کرد:

«اسم مهدی (علیه السلام) چیست؟».

حضرت فرمود: «رسول خدا (ص) از من تعهّد گرفتند که نام او را بیان نکنم تا خداوند، به او، اجازه قیام بدهد».

عمر گفت: «پس اوصاف او را بگو».

حضرت فرمود: «او، جوانی است میانه، صورتش بسیار زیبا، با موهای زیبایی که بر شانه هایش می رسد و نور صورتش بر سیاهی محاسن و موهای سرش غلبه دارد».

آن گاه حضرت فرمود: «پدرم فدای فرزند بهترین کنیزان^(۶)».

عبدالرحیم قیصر می گوید: به امام باقر (علیه السلام) عرض کردم:

«این جمله امیرمؤمنان (علیه السلام): “بأبی ابن خیره الإماء” آیا منظور، فاطمه است»؟

حضرت فرمود: «همانا فاطمه بهترین و برگزیده زنان آزاده است^(۷)».

یخفی علی الناس ولادته…^(۸)؛ آن، فرزند سرور کنیزان است که تولدش بر مردم مخفی می ماند».

امام صادق (علیه السلام) با معرفی حضرت مهدی (عج) می فرماید: هو الخامس من ولد ابنی موسی ذالک ابن سیده الإماء….^(۹)

او، پنجمین امام پس از پسرم موسی کاظم است.

او، فرزند سرور کنیزان است.

بنابرآن چه گفتیم، حضرت زهرا(سلام الله علیها) خیره الأحرار و حضرت نرجس خاتون(سلام الله علیها) خیره الإماء و سیده الإماء است.

۲۱. سخن گفتن حضرت زهرا(سلام الله علیها) و حضرت مهدی(عج) هر دو در شکم مادر .

الف) حضرت زهرا(سلام الله علیها) با مادر سخن می گوید: امام صادق (علیه السلام) می فرماید:

«وقتی حضرت خدیجه (سلام الله علیها) با پیامبر (ص) ازدواج کرد، زنان مکه از او کناره گیری کردند، (و او تنها شد) تا این که به حضرت زهرا (سلام الله علیها) باردار شد.

در آن زمان بود که فاطمه، با او سخن می گفت و از او می خواست که صبر کند.^(۱۰)

ب) سخن گفتن حضرت مهدی(عج) در شکم مادر: حضرت حکیمه خاتون، وقتی قضیّه شب تولّد را نقل می کند، می گوید:

امام عسکری (علیه السلام) فرمود: «سوره قدر را بر نرجس خاتون بخوان.».

شروع کردم به خواندن سوره قدر.

پس آن طفل، در شکم نرجس خاتون، با من همراهی می کرد و می خواند آن چه من می خواندم و بر من سلامی کرد.

من ترسیدم.

امام، صدا زد: «ای عمه! از قدرت الهی تعجب نکن، که حق تعالی کودکان ما را به حکمت گویا می گرداند و ما را در بزرگی، در زمین، حجت خود می گرداند^(۱۱)».

۲۲. حضرت زهرا (سلام الله علیها) و حضرت مهدی (عج) هر دو شفیع مؤمنان در قیامتند.

الف) حضرت زهرا(سلام الله علیها) شفیع روز قیامت است:

روایات دلالت کننده بر مقام شفاعت زهرا(سلام الله علیها) متعدد هستند^(۱۲).

در این جا، به برخی از آن ها اشاره می شود.

پیامبر اکرم(ص) فرمود: ای فاطمه! بشارت باد بر تو! نزد خداوند مقام محمودی داری.

در آن مقام، برای دوستداران و شیعیان خودت، شفاعت می کنی و شفاعت تو پذیرفته می شود.^(۱۳)

بلال بن حمامه می گوید: یک روز پیامبر اکرم(ص) بر ما وارد شد در حالی که نور صورتش مثل ماه درخشان بود و خوش حال بود.

عبدالرحمان بن عوف عرض کرد: «ای رسول خدا! این نور چیست»!؟ فرمود: «از طرف خداوند، بشارتی در مورد برادرم و پسر عمویم (علی «ع») و دخترم آمد که به واسطه آن دو، مردان و زنان امّتم از آتش جهنم نجات پیدا می کنند».^(۱۴)

شفاعت برای مادر شماست».^(۱۵)

ب) حضرت مهدی (عج) هم شفیع روز قیامت است: در حدیثی، امیر مومنان علی (علیه السلام) و جابر بن عبدالله انصاری از رسول خدا (ص) نقل می کنند که پیامبر (ص) مقامات ائمه (علیه السلام) را در روز قیامت بیان فرمود.

مقام حضرت مهدی (عج) را این گونه بیان می فرماید: امام مهدی (عج)، شفیع مؤمنان در روز قیامت است؛ چرا که اذن شفاعت، از طرف خداوند داده نمی شود مگر به کسی که خداوند بخواهد و به آن راضی باشد.^(۱۶)

۲۳. مظلومیت حضرت زهرا(سلام الله علیها) و حضرت مهدی(عج)

الف) ستم دیدگی حضرت زهرا(سلام الله علیها) : در زیارت آن حضرت می خوانیم: «السلام علیک أیتها المعصومه المظلومه^(۱۷)؛ سلام بر تو ای پاک ستمدیده».

و «اللهم صل… و صلّ علی البتول….المظلومه المقهوره»^(۱۸).

امیر مؤمنان علی (علیه السلام) در ترسیم مظلومیّت همسرش می فرماید: إنَّ فاطمه بنت رسول الله (ص) لم تزل مظلومه، من حقها ممنوعه….^(۱۹)

فاطمه، دختر پیامبر خدا (ص)، همواره ستم دیده بوده و از حق خود محروم شد.

ب) او (عج) ستمدیده است: امیر مؤمنان علی (علیه السلام) در ترسیم مظلومیت و غربت فرزندش مهدی (عج) می فرماید:

«صاحب هذا الأمر الشریدُ الطریدُ الفریدُ الوحید^(۲۰)؛ صاحب این امر، همان رانده شده دور شده یگانه و تنها است».

در حدیث دیگری حضرت علی (علیه السلام) تصریح می کند به این که او غریب است: سیأتی الله بقوم یُحِبُّهُم و یُحِبُّونَهُ و یَملِکُ مَن هو بینهم غریب….^(۲۱)

کسی که در میان آنان غریب است، بر آنان حکومت می کند.

امام کاظم (علیه السلام) می فرماید: «هو الطرید الوحید الغریب^(۲۲)؛ او، همان رانده شده یکه و تنهای غریب است».

حضرت، به حدّی مظلوم است که امام باقر (علیه السلام) می فرماید: «اگر او را می شناختند، او را تکه تکه می کردند»^(۲۳).

همانند اذیت و آزارهایی که بر پیامبر (ص) پیش آمد، بر ایشان نیز وارد می آید و بلکه بیش تر.^(۲۴)

می گردند.^(۲۵)

فرزندش را مظلوم معرفی می کند.

مرحوم میرجهانی می گفت: در عالم رؤیا، مادر مظلومم حضرت فاطمه صدیقه(سلام الله علیها) را دیدم و ایشان سه بیت شعر فارسی خواند، وقتی بیدار شدم فقط یک بیت را به یاد داشتم و آن بیت این گونه است:

و بالأخره خود حضرت مهدی (عج) خود را مظلوم ترین فرد عالم معرفی می کند.

حجه الاسلام حاج سیّد اسماعیل شرفی می گوید: به عتبات مقدّسه مشرف شده بودم و در حرم مطهر حضرت سید الشهداء (علیه السلام) مشغول زیارت بودم. چون دعای زائرین در قسمت بالا سر حرم مطهر امام حسین (علیه السلام) مستجاب است، در آن جا از خداوند خواستم مرا به محضر مبارک مولایم حضرت مهدی،ارواحنافداه، مشرف گرداند و دیدگانم را به جمال بی مثال آن بزرگوار روشن کند.

مشغول زیارت بودم که ناگهان خورشید جهان تاب جمالش ظاهر شد.

گرچه در آن هنگام، حضرتش را نشناختم، ولی شدیدا مجذوب آن بزرگوار شدم.

پس از سلام، از ایشان پرسیدم: «شما کیستید؟».

آقا فرمود: «من، مظلوم ترین فرد عالم هستم.» !

من، متوجّه نشدم و با خود گفتم: «شاید ایشان از علمای بزرگ نجف هستند و چون مردم به ایشان گرایش پیدا نکرده اند، خود را مظلوم ترین فرد عالم می داند».

در این هنگام، ناگهان متوجّه شدم که کسی در کنارم نیست. این جا بود که فهمیدم، مظلوم ترین فرد عالم، کسی جز امام زمان، أرواحنا فداه، نیست و من نعمت حضور آن بزرگوار را زود از دست دادم.^(۲۷)

بیایید با هم، این دو مظلوم را از مظلومیت بیرون بیاوریم.

۲۴ ـ علاقه پیامبر (ص) به حضرت زهرا (سلام الله علیها) و حضرت مهدی (عج) علاقه و محبّت رسول خدا (ص) به حضرت زهرا (سلام الله علیها) را در این نوشتار نمی توان بیان کرد و فقط به ذکر چند روایت بسنده می کنیم:

حضرت رسول اکرم (ص) در حدیثی، خطاب به امیرمؤمنان (علیه السلام) فرمود: سفارش هایی به دخترم فاطمه کردم و به او گفتم آن ها را به شما بگوید.

آن ها را حتمی بدان؛ چرا که او شدیدا راستگو هست.

سپس پیامبر (ص) او را به نزدیک خود خواند و سر او را بوسید و فرمود: «ای فاطمه! پدرت، فدای تو باد»!^(۲۸)

در حدیث دیگر فرمود: «پدر و مادرم فدای تو باد»!^(۲۹)

صمیم قلبه و فلذه کبده…و حبیبه المصطفی.^(۳۰)

محبوبه مصطفی.

علاقه پیامبر (ص) به حضرت مهدی (عج)

پیامبر (ص) با معرفی حضرت مهدی (عج) می فرماید: بأَبی و أُمّی سَمِیِّی و شبیهی و شبیهِ موسی بن عمران، علیه جُیُوبُ النُّورِ یَتَوقَّدُ من شُعاعِ القُدسِ.^(۳۱)

از نور گرداگرد او را فرا گرفته. اشعه انوار قدسی از او ساطع است».

پیامبر اکرم (ص) در حدیثی دیگر می فرماید: طوبی لمَنْ لقیه و طوبی لمَنْ أحبّه و طوبی لمَنْ قال به.^(۳۳)

خوشا به حال کسی که به او معتقد باشد!

آن قدر او محبوب پیامبر (ص) است که در دعای عهد بعد از دعاهای متعدد برای وجود مقدس او و برای فرجش، می خوانیم: «اللّهُمَّ و سُرَّ نبیَّکَ محمّداً بِرُؤیَتِه^(۳۴)؛ خدایا! خوش حال کن پیامبرت محمد را به واسطه دیدار وجود مقدس حضرت مهدی».

عبدالله بن عمر نقل می کند: پیامبر(ص) فرمود: خداوند در شب معراج، به من فرمود: «چه کسی را در زمین بر امّت ات جانشین کرده ای؟» عرض کردم: «برادرم را». فرمود:

«علی ابن ابی طالب(علیه السلام) را؟» عرض کردم:«بلی».

فرمود: «نظری بر زمین کردم، پس تو را انتخاب کردم….نظر دیگری کردم و علی (علیه السلام) را انتخاب کردم و او را وصی تو قرار دادم…».

ای محمد!، علی و فاطمه و حسن و حسین و ائمه را از یک نور خلق کردم. سپس ولایت آنان را بر ملائکه عرضه داشتم.

هر کس آن را پذیرفت، از مقرّبان شد و هر کس آن را رد کرد، به کافران پیوست.

ای محمد! اگر بنده ای، مرا چندان پرستش کند تا رشته حیاتش از هم بگسلد، ولی در حالی که منکر ولایت آنان است، با من رو به رو شود، او را در آتش دوزخ خواهم افکند.

ای محمد! آیا مایلی آنان را ببینی؟». عرض کردم: «بلی».

فرمود: «قدمی پیش گذار!» من، قدمی جلو نهادم، ناگاه دیدم، علی ابن ابی طالب و حسن و حسین و علی بن الحسین و محمّد بن علی و جعفر بن محمّد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمّد بن علی و علیَّ بن محمّد و حسن بن علی و حجت قائم را که در میان آنان، همانند ستاره ای درخشان (کوکب دری) بود. گفتم:

«اینان چه کسانی اند»؟ گفت: «اینان، امامان هستند و این ایستاده (قائم)، کسی است که حلال مرا حلال می کند و حرام مرا حرام و از دشمنان من انتقام خواهد گرفت.

ای محمّد! او را دوست بدار؛ چرا که من او را دوست می دارم و هر کس او را دوست بدارد نیز دوست دارم.^(۳۵)

۲۵ ـ عنایت هر دو (علیه السلام) به زائران حسین (علیه السلام)

الف) عنایت حضرت زهرا (سلام الله علیها) به زائران حسین (علیه السلام):

یکی از ویژگی های حضرت زهرا(سلام الله علیها) این است که به زائران فرزند شهیدش امام حسین (علیه السلام) عنایت ویژه ای دارد.

هنگامی که آنان به زیارت امام حسین (علیه السلام) می روند، حضرت زهرا (سلام الله علیها) حاضر می شود و برای آنان طلب آمرزش و دعا می کند.

روایات متعددی بر این مطلب دلالت می کند.

برخی از آن ها را به شرح زیر است:

۱. امام صادق (علیه السلام) می فرماید: إنُّ فاطمه بنت محمد، تحضر لزوّار قبر ابنها الحسین فَتَستغفُر لَهُم ذُنُوبَهُم.^(۳۶)

حضرت حسین(علیه السلام) حاضر می شود، سپس برای گناهان آنان طلب آمرزش می کند.

۲. امام صادق (علیه السلام) به معاویه بن وَهَب فرمودند: زیارت حسین(علیه السلام) را ترک مکن! آیا دوست داری که خدا، تو را در زمره کسانی ببیند که حضرت رسول و علی و فاطمه و ائمه(علیه السلام) در حقشان دعا می کنند؟^(۳۷)

۳. سلیمان اعمش می گوید: در کوفه، شب جمعه ای نزد شیخی بودم. به او گفتم:

درباره زیارت امام حسین(علیه السلام) چه می گویی؟» گفت:

«بدعت است و هر بدعتی، گمراهی است و هر صاحب گمراهی در آتش است».

ناراحت شدم و رفتم.

نیمه های شب آمدم، درِ خانه او را زدم.

همسرش گفت: «او به زیارت امام حسین(علیه السلام) رفته است».

سلیمان می گوید: من هم به طرف حرم امام حسین (علیه السلام) رفتم.

وقتی داخل حرم شریف شدم، دیدم شیخ در حالی که به سجده افتاده، گریه و ناله می کند و از خداوند طلب مغفرت و توبه می کند. بعد از مدّتی طولانی سرش را بلند کرد. گفتم: «ای شیخ! دیروز آن جمله را گفتی، پس الان چه گونه به زیارتش آمدی؟»

گفت: ای سلیمان! مرا سرزنش نکن! دیشب، در خواب…، شتری از نور دیدم که کجاوه ای از نور، بر روی آن شتر بود و داخل آن دو خانم بودند.

گفتم: «این دو خانم بزرگوار کی اند؟» گفت: «یکی، حضرت خدیجه (سلام الله علیها) و دیگری حضرت سیده النساء فاطمه زهرا (سلام الله علیها) است.».

گفتم: «این جمع به کجا می روند؟» گفت: «به زیارت حسین که در کربلا از روی ظلم شهید شد، می روند».

به آن هودج نگاه کردم. دیدم اوراقی از آن به پایین می ریزد.

پرسیدم: «این اوراق مکتوب چیست؟»

گفت: «در این ورق ها نوشته شده هر کس در شب جمعه، به زیارت قبر حسین (علیه السلام) بیاید، از آتش جهنم ایمن خواهد بود»^(۳۸).

منبری ها جریان سلیمان اعمش را می گویند.

آیا این حدیث صحیح است»؟

فرمود: «آری، راست و صحیح است». گفتم: «سیدنا! صحیح است که می گویند:

هر کس زیارت کند حسین (علیه السلام) را در شب جمعه، برای او امان است»؟ فرمود: «آری، والله!» و اشک از چشمان مبارکش جاری شد و گریست.^(۳۹)

ب) عنایت حضرت مهدی (عج) به زائران حسین (علیه السلام): قضایای زیادی بر این مطلب دلالت دارد. یکی از آن ها، قضیّه معروف جعفر نعل بند است که مرحوم نهاوندی آورده است.^(۴۰)

۲۶. بیعت کسی بر آن دو بزرگوار نیست و از کسی تقیّه نمی کنند^(۴۱)

بودند، امّا بعضی از معصومان چنین بیعتی بر گردن نداشتند.

الف) بیعت و تقیه نکردن حضرت زهرا(سلام الله علیها) : دشمنان، پس از غصب خلافت، سعی کردند از همه مردم، به ویژه صحابه خاصّ پیامبر اکرم(ص) خاصّه خاندان رسالت (حضرت علی و حضرت زهرا(علیه السلام)) برای خود بیعت بگیرند تا افکار عمومی را به خود جلب کنند، ولی حضرت زهرا(سلام الله علیها) ، همه مصیبت ها را تحمل کرد و تا زنده بود، با غاصبان حکومت بیعت نکرد، بلکه برای بازگرداندن خلافت به مسیر اصلی اش، مبارزه نمود و حتی مانع بیعت حضرت علی(علیه السلام) شد.^(۴۲)

ب) نبودن بیعت احدی از ستمگران بر گردن حضرت مهدی (عج) و تقیّه نکردن آن حضرت: پیشوایان معصوم ما، اگر با کسی پیمان می بستند، (گر چه از روی مصلحت و تقیه)، به آن پای بند بودند. بهترین گواه، این است که امام حسین (علیه السلام) تا زمانی که معاویه زنده بود، به خاطر احترام به صلح برادرش قیام نکرد.

حضرت مهدی (عج) به دلیل این که برای ریشه کن کردن ستم و ستمگران آفریده شده است و اگر ظاهر و آشکار بود، سکوتش به معنای رضا به ستمگری ستمگران و ترک نبرد با آنان بود (گرچه از روی تقیّه) در پس پرده غیبت به سر می برد تا بیعت کسی بر گردنش نباشد.

همین، یکی از علل غیبت آن حضرت شمرده شده است.

حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: ….إنَّ القائم منّا إذا قام لم یکن لأحد فی عنقه بیعه فلذلک تخفی ولادته و تغیب شخصه.^(۴۳)

مخفی می شود و از دیده ها پنهان می شود.

حضرت مهدی(عج) فرمود: إنّه لم یکن لأحد من آبائی (علیه السلام) إلاّ و قد وقعت فی عنقه بیعه لطاغیه زمانه و إنّی أخرج حین أخرج و لابیعه لأحد من الطواغیت فی عنقی.^(۴۴)

سرکشی بر گردنم نیست.

در زمان آن حضرت تقیه ای در کار نیست: حضرت علی(علیه السلام) در تفسیر آیه شریفه «وعد الله الذین ءامنوا منکم وعملوا الصالحات لیستخلفنّهم^(۴۵)…»

فرمود: در امن و امان مرا بپرستند، بدون هیچ ترس و واهمه ای، و نیاز به تقیّه احساس نکنند.

این آیه، در حق قائم (عج) نازل شده است.

منظور از «کسانی که ایمان آورده اند»، در این آیه، پیشوایان معصوم (علیه السلام) هستند.^(۴۶)

۲۷. دوری هر دو از مردم و ستمگران

الف) دوری حضرت زهرا (سلام الله علیها) از مردم: بعد از آن تلاشی که حضرت زهرا(سلام الله علیها) برای هدایت مردم و برگرداندن ولایت به حضرت علی(علیه السلام) کرد، و مورد بی مهری و ستم قرار گرفت، از مردم فاصله گرفت و در خانه مشغول عزاداری و گریه بر فقدان پدر شد، امّا این بار هم مورد بی لطفی قرار گرفت و جمعی از بزرگان به حضور امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) آمدند و عرض کردند:

فاطمه(سلام الله علیها) شب و روز گریه می کند. شب از گریه آن حضرت خواب نداریم و روز برای ما آرامش نیست تا بتوانیم به امور معاش خود بپردازیم. ما از تو تقاضا می کنیم که به آن حضرت بگویی، یا شب گریه کند و روز آرام باشد و یا روز گریه کند و شب آرام باشد.

حضرت علی(علیه السلام) نزد فاطمه(سلام الله علیها) رفت و او را هم چنان گریان دید.

کمی که آرام گرفت، به او فرمود: «از من تقاضا کردند که شما، یا شب گریه کنی یا روز». فاطمه(سلام الله علیها) گفت:

«من به زودی از میان آنان می روم. دست از گریه ام برنمی دارم تا به پدرم ملحق شوم».

سپس حضرت علی (علیه السلام) برای فاطمه (سلام الله علیها) سرپناهی به نام «بیت الأحزان» دورتر از خانه های مردم در قبرستان بقیع ساخت.

فاطمه (سلام الله علیها) هر روز صبح حسن و حسین(علیه السلام) را در پیش روی خود به سوی بقیع روانه می کرد و گریان به بیت الأحزان می رفت.

وقتی که شب فرا می رسید، حضرت علی (علیه السلام) نزد او می آمد و همراه آن حضرت به خانه مراجعت می کرد.^(۴۷)

امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «هر روز از مدینه خارج می شد و کنار قبرهای شهیدان مشغول گریه بود»^(۴۸).

و بر مردانتان خشمناکم»^(۴۹).رفت.^(۵۰)

ب) دوری حضرت مهدی (عج) از مردم و ستمگران: حضرت مهدی (عج) از هنگام ولادت، از مردم و به ویژه ستمگران، مخفی بود.

در آغاز ولادت، بعضی به صورت محدود می توانستند خدمت آن حضرت برسند.

این محدودیت، در زمان غیبت صغری بیش تر شد و در زمان غیبت کبری به اوج خود رسید و از مردم دوری می فرمود.

امام باقر(علیه السلام) می فرماید: «إذا غضب الله تبارک و تعالی علی خلقه، نحّانا عن جوارهم.

هنگامی که خدای تبارک و تعالی بر مردمان خشمگین شود، ما را از مجاورت آنان دور می سازد^(۵۱).

^(۵۲)(۵۳)

نمی بینند، او در موسم حج حاضر می شود و مردم را می بیند اما مردم او را نمی بینند.^(۵۴)

خود حضرت مهدی (عج) در توقیع شریف به شیخ مفید می فرماید: اگر چه ما در مکان دور دستی زندگی می کنیم، مکانی که از خانه های ستمگران به دور است، به جهت مصلحتی که خداوند برای ما و شیعیان ما دیده در این دوری، امّا ما از خبرهای شما آگاه هستیم^(۵۵)….

حضرت به علی بن ابراهیم بن مهزیار فرمود: پدرم امام عسکری(علیه السلام) با من پیمان بسته که در کنار گروهی که مورد غضب و نفرین خداوند قرار گرفتند، زندگی نکنم و به من دستور داده که تنها در کوه هایی که عبور از آن دشوار است و زمین های ویران، مسکن گزینم^(۵۶)….

۲۸. آزادی از تعلّقات دنیایی

دختر اشرف مخلوقات عالم، همسر برترین مردمان و سرور زنان دو عالم، در نهایت زهد و دوری از دنیا و حتّی ابتدایی ترین نیازهای یک زندگی ساده و عادی می زیست.

در زیارت آن حضرت می خوانیم: «حلیفه الورع و الزهد^(۵۷)؛ بریده از دنیا و فانی در ذات احدیت بود».

^(۵۸) از زهرا(سلام الله علیها) نبود».

حضرت مهدی(عج) نیز با اقتدا به مقتدای خویش، در نهایت زهد و سادگی زندگی می کند.

حضرت صادق(علیه السلام) می فرماید: فوالله! ما لباسه إلا الغلیظ و لا طعامه إلا الجشب.^(۵۹)

نیست.

۲۹. بندگی خداوند

حضرت زهرا (سلام الله علیها) به حدّی خالصانه خداوند را عبادت می کرد که خداوند با او بر ملائکه مباهات می کرد و می فرمود:

بنگرید به بهترین بنده من فاطمه! او در مقابل من ایستاده و از خوف من تمامی وجودش می لرزد و با تمامی حضور قلب، به عبادت من روی آورده است^(۶۰).

امام حسن(علیه السلام) می فرماید: مادرم، در شب های جمعه، در محراب به عبادت می ایستاد و مدام رکوع و سجده می کرد تا صبح طلوع می کرد.^(۶۱)

حضرت، به قدری عبادت می کرد که قدم هایش ورم کرد.^(۶۲)

حضرت مهدی (عج) هم به قدری عبادت خداوند را می کند که رنگ رخسار مبارکش متمایل به زرد است.

امام کاظم (علیه السلام) می فرماید: «مهدی، بر اثر تهجّد و شب زنده داری، رنگش به زردی متمایل می شود».^(۶۳)

۳۰. مبارزه با انحراف ها و بدعت ها

زهرا (سلام الله علیها) فدای رسالت و ولایت شد تا دین بماند، بدعت ها و انحرافات از بین برود و تلاش های پدرش به ثمر برسد.

درباره مبارزات آن بزرگوار با انحرافات، سخن فراوان است.

خطبه فدکیه و خطبه های دیگر آن بانوی پهلو شکسته و مصیبت دیده، گویای مبارزه حضرت است.^(۶۴)

کرد.

امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «بدعتی نمی ماند جز آن که از بین می برد و سنّتی نمی ماند جز آن که بر پامی دارد».^(۶۵)

حضرت علی (علیه السلام) می فرماید: «هر چه از کتاب و سنّت، متروک مانده، زنده خواهد کرد».^(۶۶)

در دعای شریف ندبه می خوانیم: أین المؤمل لإحیاء الکتاب و حدوده؟ أین محیی معالم الدین و أهله؟ أین المدّخر لتجدید فرائض و السنن؟^(۶۷)

دین و اهل دین؟ کجا است آن ذخیره الهی برای تجدید واجبات و سنت های اسلام؟

۳۱. غم خواری و توجه به امور مسلمانان، به ویژه شیعیان

یکی از علت هایی که فاطمه (سلام الله علیها) را به میدان آورد و آن همه مصایب و آزارها را تحمّل کرد، همّ و غمّ آن حضرت نسبت به امّت پدرش و شیعیان شوهرش و مصایبی که دامن گیرشان خواهد شد بود.

حضرت، همراه اشک ها و ناله هایش، در فراق محبوبش به پدر بزرگوارش عرضه می دارد: یا أبتاه! مَن للأرامل و المساکین؟ و مَنْ للأمّه إلی یوم الدین؟^(۶۸)

امّت، چه کسی پس از تو، تا قیامت خواهد بود؟

حضرت، تا بدان جا نسبت به امور امّت پدرش اهتمام می ورزد که شب تا صبح را پیوسته در رکوع و سجود و قیام و دعا می گذراند و همواره، مؤمنان را دعا می کند و از برای خود دعایی نمی کند.

وقتی فرزند دل بندش حسن (علیه السلام) علّت را جویا می شود؟، می فرماید: «الجار ثم الدار»^(۶۹).

ملاقات های فراوان، بر این مطلب دلالت می کند.

حضرت، در توقیعی می فرماید: … به من رسیده است که گروهی از شما، در دین، به تردید افتاده اید و در دل، نسبت به اولیای امر خود، دچار شک و حیرت شده اید! این، مایه غم و اندوه ما شد.

به خاطر شما و نه به خاطر خودمان و درباره شما ناراحت شدم نه درباره ی خودمان…. ما بر احوال شما آگاهیم و اوضاع شما بر ما پوشیده نیست.

ما در رسیدگی و توجّه به شما، کوتاهی نکرده ایم و یاد شما را از خاطر نبرده ایم.

اگر جز این بود، مشکلات و گرفتاری ها بر شما روی می آورد و دشمنان شما را نابود می کردند.^(۷۰)

۳۲. ایثار و انفاق

از خود گذشتگی و انفاق حضرت زهرا (سلام الله علیها) مطالب بسیاری دارد و بحث مستقلی را می طلبد.

گذرا، به برخی از آن ها اشاره می کنیم.

هر کس از هر کجا ناامید می شد، به دَرِ خانه زهرا می آمد و با حاجتی روا شده برمی گشت.

مکرّر، این اتفاق می افتاد که پیامبر(ص) محرومان را دَرِ خانه او می فرستادند.

حضرت پیراهن شب عروسی و گردن بند خویش را به نیازمندان بخشید.

او حتی طعام و قرص نان و دست بند و گوشواره و حتّی پرده و فرش منزل خویش را به سائل داد. بخشندگی وی بدان مرحله می رسد که در کتاب خداوند ثبت می شود:

«ویطعمون الطعام علی حبّه مسکینا و یتیما و أسیرا».^(۷۱)

حضرت مهدی (عج) فرزند مادری این چنین است. از این رو، پناه محرومان و درماندگان است.

امام باقر(علیه السلام) فرمود: «مهدی، بخشنده ای است که مال را به وفور می بخشد و بر بینوایان بسیار رئوف و مهربان است.»^(۷۲)

۳۳. تلاش

حضرت زهرا(سلام الله علیها) از همان اوان کودکی، در راه دین مجاهده می کرد. هر زمان پیامبر را خطری تهدید و مصیبتی آزار می داد، زهرا(سلام الله علیها) به میدان می آمد. پیامبر را از توطئه قتلش آگاه کرد.^(۷۳)

خاکستر از روی پدر سترد.

در جنگ احد، آن گاه که دندان مبارک پیامبر(ص) شکست و پیشانی اش مجروح شد و سر و صورت حضرت، غرقه در خون گشت، او به مداوای پیامبر مشغول شد.

حضرت، در راه ولایت آن قدر تلاش و مجاهدت کرد تا در این مسیر، جان عزیزش را فدا کرد.

او شب ها به همراه علی (علیه السلام)، دست حسنین را می گرفت و به خانه ی مهاجران و انصار می رفت و آنان را به یاد بیعتشان در عقبه و غدیر می انداخت و فضایل علی را یادآورشان می شد.

با این هدف والا که امام زمان شان را به آنان بشناساند و آنان را از مرگ جاهلیّت برهاند و یاورانی برای امام زمان خویش فراهم کند.

حضرت مهدی(عج) نیز برای تحّقق آرمان های والای پیامبر و در ادامه مسیر حرکت زهرا(سلام الله علیها) همواره مشغول مجاهدت و سازندگی است.

امام رضا(علیه السلام) می فرماید: «او، شتابنده به سوی نیکی ها و بزرگواری ها و تلاش گری سخت کوش است».^(۷۴)

پی نوشت ها:

زهرا رضاییان