جوانان در برخورد با مشکلات خویش

مسایل جهانى، ایجاب مى کند که نگرش هایى پرورانده شود که به یارى آن نسل جوان کنونى بتواند خود را با نسل‌هاى آینده همدل بداند و توانایى دوراندیشى و تفکر درباره آینده دور دست را داشته باشد. سینگ[۱]

برخى از مشکلات و دشواری های نوین جوانان

دوران جوانى، زمان گشوده شدن افق هاى جدید، ایده آل ها و آرمان هاى متنوع است. مقارن با این ویژگی ها، مشکلات و دشواری‌هاى نوین نیز از راه مى رسد. برخى از این مسائل عبارتند از:

۱- تبدیل شدن خانه ها به خوابگاه ها

توضیح این که بیشتر خانواده ها، از وظایف اصلى خویش که برقرارى مناسبات انسانى و روابط سالم با فرزندان و جوانان شان است، غافل مانده اند، و نتیجه طبیعى آن نیز، فقر ارتباط کلامى میان دو نسل (بالغ و جوان) مى باشد. و این امر، به تدریج منجر به فاصله و شکاف نسل ها شده است.

۲- اشتغال روز افزون والدین

از ویژگی هاى جوامع معاصر، تغییراتى در الگوى شغلى و اقتصادى زندگى است. پدران و مادران به انگیزه کسب درآمد بیشتر و پاسخ گویى به مخارج سنگین تر، بیشتر اوقات خود را در خارج از منزل مى گذرانند و زمانى که پس از روزى پرتلاش و خسته کننده به خانه بر مى گردند، توان لازم و حوصله کافى را براى رسیدگى به نوجوانان و جوانان خویش ندارند و این امر، احساس «رها شدن» و «فراموش شدن» را در اندیشه جوانان تقویت مى کند.

۳- نظام جدید آموزش متوسطه

پیچیدگى، تنوع و ابهام در برنامه نظام جدید آموزشى، جوانان را با دشواری هاى خاصى مواجه نموده است. آنان به درستى نمى توانند بر این همه موضوعات درسى، احاطه داشته و یا نمى توانند رابطه منطقى میان سال هاى دبیرستان، پیش دانشگاهى و دانشگاه برقرار کنند. لذا عاملى که پیش از پدیده شخصى دیگرى، لطمه مى بیند، اعتماد به نفس آنان است که آسیب پذیر مى شود.

۴- موج روبه گسترش فرهنگ بیگانه

جوانان در حالى، هدف حملات فرهنگى غرب، قرار مى گیرند، که نه تنها تحلیل درستى از این فرهنگ ندارند، بلکه شناخت جامعى نیز از فرهنگ خودى ندارند. و در نتیجه نقطه اتکاى مناسبى در مقابله با تهاجم فرهنگى نمى یابند و به همین دلیل آسیب پذیر هستند.

۵- ابتذال و پوچ گرایى

رنج عمیق و دیرینه نسل جوان، در خلأ روحى و روانى آنان نهفته است. بیشتر جوانان، به تدریج احساس «از درون تهى شدن» مى کنند و کمترین نتیجه این امر، رواج و روحیه بى تفاوتى است.

۶- شتاب خاص زندگى

دنیاى ما را در احاطه تغییر و تحولات شدید و فزاینده اى است که از هر سوى جوانان را در خود مى گیرد. و این امر، یک نوع ناپایدارى و بى ثباتى را در وراى این تحولات به آنان تلقین مى کند.

۷- تخصص و عدم کفایت

صنعتى شدن جامعه و رسیدن به مرحله «پست مدرنیسم» و به دنبال آن تخصصى شدن مشاغل، جوانان را وادار مى کند تا براى دستیابى به شغل مناسب، دوره نسبتاً طولانى تخصص در آن رشته را پشت سر بگذرانند و این امر نیاز به سال ها تحصیل و مطالعه دارد که همه جوانان توانایى آن را ندارند.

۸- استرس ها و فشارهاى فزاینده زندگى

پدیده محسوسى که همه گروه هاى سنى بویژه نسل جوان از آن رنج مى برند.

۹- گسترش شهرهاى بزرگ

ظهور «کلان شهرها» به گفته آسیب شناسان اجتماعى، وسوسه جرم زایى را در نسل جوان افزایش مى دهد.

۱۰- دنیاگرایى نسل جوان

فاصله گرفتن جوانان از معنویت و معرفت دینى، روى دیگر سکه دنیاگرایى است در حقیقت ارزش هاى معنوى و اخلاقى، به سود ارزش هاى دنیوى، عقب نشینى کرده است.

۱۱- تردیدها و تعارض هاى فکرى

بخش عمده اى از جوانان، به این جهت، دشواری هاى جدیدى را تجربه مى نمایند که از مختصات فکرى مناسبى برخوردار نیستند تا حوادث و رویدادهاى عصر حاضر را بر مبناى آن مختصات، تبیین و توجیه نمایند.

رویکردها و راه کارها

اینک با سؤالى که فراروى ما است مواجهیم. براى جوانان چه باید کرد؟

برخى پیشنهادات در این زمینه عبارتند از:

۱- ارائه معنا و مفهوم زندگى

با این توضیح که نسل جوان، در خصوص فلسفه و غایت زندگى بتوانند، از ما بیاموزند و به عبارت دیگر، براى تحصیل یک فلسفه حیاتى ارضاءکننده، تلاش نمایند.

۲- تبیین هویت

نسل جوان، به خوبى بتوانند از ماهیت خویش و دوره اى که در آن زندگى مى کنند، آگاه شوند.

۳- تکریم منزلت

با مشارکت جوانان در عرصه تصمیم گیری هاى اجتماعى و سیاسى، منزلت آنان، مورد تکریم واقع مى شود.

۴- افزایش جاذبه خانه و مدرسه

خانواده و آموزشگاه به منزله دو کانون سازنده جسم و جان جوانان، از جایگاه ویژه‌اى برخوردارند، چنانچه این دو رکن اساسى، از جاذبه قوی تر و بیشترى برخوردار باشند، مى توانند بخشى از مشکلات جوانان را مرتفع نمایند.

۵- حل معضلات نظام آموزشى

شناخت مشکلات و تضادهاى آموزشى و ارائه تحلیل دقیقى از آنها، مقدمه اى براى برطرف کردن آنهاست. چنانچه این موانع مرتفع گردد، جوانان، با روشنى و وضوح بیشترى، آینده خود را ارزیابى خواهند کرد.

۶- ایجاد بینش و بصیرت

اکثریت قریب به اتفاق جوانان، نسبت به حقوق فردى و اجتماعى آگاهى چندانى ندارند، و در عمل با مشکلاتى مواجه مى شوند. ضرورى است بخشى از حقوق فردى، خانوادگى و اجتماعى به شیوه مطلوبى براى آنان تبیین شود.

۷- ارائه شیوه هاى صحیح مناسبات انسانى

معمولاً تنظیم روابط متقابل به شیوه اى مطلوب، یکى از آرمان هاى جوان است. آنان بسیار علاقه مندند که محبوب دیگران باشند و دیگران را نیز دوست بدارند، ولى چگونگى انجام این امر برایشان روشن نیست.

۸- تقویت محافل و مجالس بحث و انتقاد جوان

این گونه جلسات علاوه بر محتواى علمى و فرهنگى مفید، براى اهمیت دادن به شخصیت جوانان نیز، موضوعیت دارد.

۹- فضا سازى اخلاقى در جامعه

از ویژگی هاى جامعه سالم، ایجاد زمینه هاى مناسب معنوى و اخلاقى براى نسل جوان است. بزرگداشت مناسبت ها و رویدادهاى مهم، در تقویت بنیه اخلاقى این گروه سنى، تأثیر به سزایى دارد.

۱۰- تماس با اندیشه هاى بزرگ

آشنایى با تفکر و رویکرد بزرگان و اندیشمندان، همت و اراده جوانان را بر مى کشد و آنان را از زندگى روزمره و ابتذال به تعالى و تکامل فرا مى خواند. باید اذعان نمود که مکتب و فرهنگ ما مشحون از بزرگانى است که هر یک براى این نسل، الگویى متعالى، محسوب مى شوند.

پی‌نوشت‌ها

[۱] . دکتر راجاروى سینگ، آموزش و پرورش براى آینده؛ اجلاس منطقه اى یونسکو؛ ص۱۴

منبع: محمد رضا شرفی؛ جوان و نیروی چهارم زندگی؛ ص ۹۳ – ۹۶