جناده بن حارث سلمانی از اصحاب امام حسین (علیه السلام)

یکی از اصحاب امام حسین (علیه السلام) که خود را از کوفه به کربلا رساند و عاشقانه در دفاع از امام حسین (علیه السلام) جنگید، جناده بن حارث سلمانی است.

جناده بن حارث سلمانی در شهر کوفه زندگی می کرد. او شخص دلیر و در جنگیدن در برابر دشمنان پر قدرت بود و از شخصیت ‌های معروف شیعه و از اصحاب امام‌ حسین (علیه السلام) است.[۱]

جناده بن حارث سلمانی از اصحاب امام علی (علیه السلام)

جناده بن حارث سلمانی از اصحاب امام علی (علیه السلام) بوده و در تبلیغ ولایت امامت حضرت علی (علیه السلام) تلاش زیاد می نمود و در جنگ ‌هایی که بر امام علی (علیه السلام) تحمیل گردید عاشقانه شرکت و بی باکانه در رکاب امام (علیه السلام)

در جنگ صفین همراه و پیشاپیش امام علی (علیه السلام) جهاد و نبرد می‌ کرد. جناب شیخ طوسی جناده بن حارث سلمانی را از اصحاب امام‌ حسین (علیه السلام) معرفی کرده است[۲] و سماوی در کتاب ابصار ایشان را از مشاهیر شیعه و از اصحاب امام علی (علیه السلام) یاد کرده است.[۳]

نقش جناده بن حارث سلمانی در واقعه کربلا

جناده بن حارث پس از مرگ معاویه بن ابی سفیان، حاکم خود خوانده شام، از جمله کسانی بود که به منظور دعوت امام حسین (علیه السلام) در خانه سلیمان بن صرد خزاعی[۴] در کوفه گرد هم آمدند و نامه ‌ای به مکه فرستادند و از امام حسین (علیه السلام ) درخواست نمودند که به کوفه بیاید و رهبری آنان را بر علیه حکومت اموی برعهده گیرد. سپس با نماینده امام حسین (علیه السلام)، مسلم بن عقیل بیعت کردند.

اما پس از بی وفایی و سستی کوفیان در حمایت از حضرت مسلم و شهادت ایشان و هانی بن عروه نزد قبیله خود پنهان شد و آنگاه با عمرو بن‌ خالد صیداوی و خدمتگزارش سعد، مجمع‌ عائذی‌ و پسرش و خدمتگزار‌ نافع ‌بن‌ هلال‌ جملی‌ به‌ کاروان‌ امام‌ حسین (علیه السلام) پیوستند‌ و تا کربلا در رکاب آن حضرت بودند.

ابومخنف به نقل از فضیل بن خدیخ کندی نوشته است که پس‌ از شهادت عبدالله بن عمیر کلبی، هر چهار تن با اذن امام حسین (علیه السلام) به میدان شتافتند.[۵]

رجز خوانی جناده بن حارث سلمانی

در قدیم الایام رسم بوده است فردی که به میدان نبرد می رود در ابتدا رجز خوانی کرده تا نسب و مرام خود را به طرف مقابل معرفی کند.

جناده بن حارث سلمانی این رجز را خطاب به لشکر بنی‌ امیه خواند:

انا جناده و انا ابی الحارث

عن بیعتی حتی یرثنی وارثی

لست بخوار و لا بنا کث

الیوم ثاری فی الصعید ماکث

من جناده هستم و کنیه ‌ام ابی‌ حارث است. من نه خوار و نه ذلیل و نه بیعت ‌شکن هستم. به عهد و بیعتم پای‌ بندم تا اینکه وارثم همین رویه را به ارث ببرد. امروز خون من روی زمین ریخته و باقی می ‌ماند.

جنگ جناده بن حارث سلمانی

جناده بن حارث با  چند تن از دوستان و همراهانش به لشکر ابن زیاد حمله نمودند به گونه ای که آرایش‌ جنگی‌ آن ها‌ را به‌ هم‌ زدند و آن ها را پراکنده نمودند. هر کدام چون شیر، در قلب دشمن می جنگید بدون اینکه ترس و واهمه به خود راه دهند؛ تا اینکه دشمن‌ نیز آنان‌ را به محاصره خویش درآورد و بعضی از آنان را زخمی کرد. اما حضرت عباس‌ (علیه السلام) با یک ‌یورش‌ قهرمانانه‌ محاصره‌ را شکست‌ و آنان‌ را از کشته‌ شدن‌ نجات‌ داد.

جناده بن حارث سلمانی بار دیگر بر سپاه‌ پسر سعد تاخت و بعد از به‌ هلاکت‌ رساندن‌ تعدادی‌ از آنان‌ خود نیز به‌ شهادت رسید.[۶]

مقبره جناده بن حارث سلمانی

قبر ایشان در مقبره شهدا، واقع در شرق مرقد مطهر امام حسین (علیه السلام) است.[۷] لازم به یاد آوری است که تمامى شهیدان کربلا، به جز حضرت اباالفضل (سلام الله علیه)، حر بن یزید ریاحى و حبیب بن مظاهر، در نزدیکى قبر حضرت امام حسین (علیه السلام) به خاک سپرده شده ‌اند و قبرهاى آنان در سمت جنوب شرقى ضریح امام حسین (علیه السلام)، در فاصله چند مترى قرار دارد.

اختلاف در نام جناده بن حارث سلمانی

ابن جریر طبری، مورخ بزرگ اهل سنت، نام «جناده بن حارث سلمانی» را جابر بن حارث سلمانی ذکر کرده است[۸]، شیخ طوسی در کتاب رجال[۹] و همچنین خوارزمی در کتاب المقتل، نام او را جناده بن حرث و علامه محمد باقر مجلسی در کتاب بحار الانوار، نام او را حباب بن حارث سلمانی ازدی ذکر کرده ‌اند.[۱۰] ابن شهر آشوب در کتاب « مناقب آل ابی طالب » جناده بن حارث سلمانی را حارث معرفی کرده و نام او را در کنار شهدای حمله اول نقل می کند.[۱۱]

جناده بن حارث سلمانی در زیارت نامه ها

نام ایشان در زیارت رجبیه، حسان بن حارث آمده است[۱۲].

«السَّلامُ عَلَی حَیانِ بنِ الحارِثِ السَّلمانِی الاَزدی»؛ همه این نام‌ ها بر یک شخص دلالت می ‌کنند.

پی نوشت ها

[۱] . شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، جال طوسی، ص۷۲.

[۲] . شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، رجال طوسی، ص۷۲.

[۳] . تنقیح المقال، ج۲، ص۳۳۳.

[۴] . « سلیمان بن صرد بن جون خزاعی (شهادت ۶۵ق) رهبر قیام توابین و از بزرگان کوفه، صحابی حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) و از شیعیان امام علی (علیه السلام)، امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) بود. سلیمان بن صرد در برخی جنگ ‌ها در رکاب امیر مومنان (علیه السلام) جنگید» ؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، دار صادر، ج۶، ص۲۶.

[۵] . بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۸؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۵، ص۴۴۶.

[۶] . بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۸؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری ، ج۵، ص۴۴۶.

[۷] . مشاهد العتره الطاهره، سید عبدالرزاق کمونه، چاپ لاهور.، ص۱۸۲.

[۸] . طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۵، ص۴۰۵.

[۹] . شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، رجال طوسی، ص۱۰۵.

[۱۰] . بحار الانوار، ج۴۵، ص۷۲.

[۱۱] .  ابن شهرآشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب، ا، ج۴، ص۱۰۴

[۱۲] . «زیارت رجبیه از جمله زیارات ماثور و مشهور شیعه است که بر استحباب خواندن آن در ماه رجب در حرم ‌های معصومان تاکید شده است.»

منابع

1. شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، رجال طوسی، به کوشش محمد صادق آل بحر العلوم، نجف: ۱۳۸۱ ﻫ ق.
2. سماوی، محمد بن طاهر، ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.
3. عبدالله مامقانی‌، تنقیح المقال فی علم الرجال‌، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.
4. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: ۱۹۹۶ – ۲۰۰۰ م.
5. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: ۱۳۸۲ – ۱۳۸۷ ﻫ ق / ۱۹۶۲ – ۱۹۶۷ م.
6. سید عبدالرزاق کمونه، مشاهد العتره الطاهره، چاپ لاهور، ص۱۸۲.
7. رجال طوسی، شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، به کوشش محمد صادق آل بحر العلوم، نجف: ۱۳۸۱ ﻫ ق.
8. خوارزمی، حسین، مقتل الحسین خوارزمی، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء،۱۳۶۷ ﻫ ق.
9. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، بحار الانوار( ط – بیروت)، دار احیاء التراث العربی‏، بیروت‏، ۱۴۰۳ ق.‏
10. ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، مناقب آل ابی طالب، ، قم: انتشارات علامه. ۱۳۸۷ ش.
11. ابن عبدربه، احمد بن محمد، العقد الفرید، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الاح‍ی‍اءال‍ت‍راث‌‌ال‍ع‍رب‍ی‌، ۱۴۱۱/ ۱۹۹۰.
12. ابن حزم اندلسی، علی بن احمد، جمهره الانساب العرب، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
13. تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ق‍م‌، ج‍م‍اع‍ه ‌‌ال‍م‍درس‍ی‍ن‌ ب‍ق‍م‌ م‍وس‍س‍ه ‌‌ال‍ن‍ش‍ر‌الاس‍لام‍ی‌‏‫، بی‌ تا.