جایگاه طریقت در تصوف

 در مکتب تصوف طریقت در برابر شریعت قرار دارد . شریعت همان احکام و دستورات الهی است که از طرف خداوند بر پیامبر اسلام ـ‌ صلّی الله علیه و آله ـ برای هدایت تکامل بشر به عنوان یک دین و قانون الهی نازل گردیده و همۀ مسلمانان اعم از علماء فقهاء و عوام خودشان را پیرو این شریعت دانسته و اوامر و نواهی آن را باعث حصول کمال انسانی و لازم الاجرا می دانند و در این جهت هیچ تفاوتی بین افراد جامعه اسلامی وجود ندارد.

اما متأسفانه دراویش و صوفیه در کنار شریعت اسلامی پدیده هایی بنام طریقت و حقیقت اختراع کرده اند که شریعت را پوستۀ طریقت و طریقت را پوستۀ حقیقت می دانند و معتقدند که شریعت و طریقت هر دو وسائل رسیدن به حقیقت است. و مراد از طریقت آداب سیر و سلوکی است که خودشان ابداع کرده اند و مراد از حقیقت مرحله رسیدن به خداست. صوفیه معتقدند که وقتی انسان به مرحله حقیقت رسید در بحر وحدت الهی غرق و محو می شود و از این ‌حالت برای او بیخودی و زوال عقل حاصل می گردد و نمی تواند خود را از این غرقاب بیرون آورد. و به اتفاق همۀ علماء اسلام تکالیف شرعیه از کسی که عقل او زائل گشته است ساقط می باشد.[۱] صوفیه به این ترتیب هم در کنار شریعت طریقت را جعل کرده اند و هم به بهانه اینکه انسان وقتی به حقیقت رسید به خاطر زوال عقل، شرع را پامال نموده و کنار گذاشته اند.

علامه طباطبایی می فرمایند: متصوفه از برای سیر و سلوک آداب و رسوم خاصی را که در شریعت وجود نداشت احداث کردند و پیوسته راه های جدیدی را بر آن افزودند و شرع را کنار گذاشتند تا اینکه به جایی رسیدند که شریعت را در یک طرف قرار دادند و طریقت را در طرف دیگر و کارشان به جایی رسید که در محرمات غوطه ور شدند و واجبات را ترک کردند و در نتیجه منتهی به گدایی و استعمال افیون و بنگ شدند که این حالت آخرین حالت تصوف است که عبارت از مقام فناء باشد.[۲]

در اینجا چند سوال به میان می آید که باید پاسخ آنهابر اساس آموزه های دین اسلام داده شود:

صوفیه چه دلیلی بر وجود طریقت در برابر شریعت دارند؟

با وجود اینکه پیامبر اسلام قرآن و عترت و اهل بیت را برای نجات انسان از گمراهی بر جای گذاشته است، آیا طریقت در کجای این دو ثقل قرار دارد؟ و لازمه خارج شدن از دو ثقل گمراهی نیست؟

طریقتی که در تصوف مطرح است با طریقت مکاتب هندی، مسیحیت ، بودیسم به خصوص با طریقت مکتب ودانته که از اوپانیشاد گرفته شده چه تفاوتی دارد؟

پی نوشت:

[۱] . لاهیجی، شیخ محمد، شرح گفشن راز، ص ۳۵۰، انتشارات کتابفروشی محمدی، بی تا.

[۲] . طباطبایی، محمد حسین، المیزان،ج ۵ص ۳۸۲، قم: انتشارات جامعه مدرسین، بی تا.

نویسنده: حمید رفیعی